Vrijheid en geloof

Maakt geloof onvrij? Is godsdienst opium voor het volk? Is geloof en religie persoonlijk of collectivistisch? Zijn libertariers per sé atheïst? Wat zijn de overeenkomsten tussen Staat en Religie?

Laten we als maatstaf het NatuurRecht nemen: “De drie primaire natuurlijke rechten van de mens zijn Leven, Vrijheid en Eigendom”.[1] Wanneer een godsdienst – of de uitoefening daarvan – strijdig is met dit Recht, dan is deze godsdienst on-Recht-vaardig.

Persoonlijk geloof

Ik mag als individu, boeken lezen, met mensen praten, nadenken, filosoferen, mediteren. Dit alles kan mij inzichten, meningen of belevingen geven. Dat zijn MIJN inzichten en meningen. Als ik ‘beleef’ dat God bestaat, dan is dat mijn persoonlijke beleving. Daarmee doe ik niemand kwaad.

Ik kan mijn geloof aan niemand anders ‘bewijzen’. Ook de liefde voor mijn kinderen kan ik niet bewijzen. De effecten daarvan kunnen anderen wel zien, maar deze kunnen evengoed voortkomen uit bijvoorbeeld berekenend eigenbelang. Deze liefde – die voor mij zeer reëel is – is opzichzelf onbewijsbaar! Evenzo is het met het geloof in God. De effecten van dat geloof zijn voor mij zichtbaar, maar iemand anders kan die effecten ook door andere invloeden verklaren. Bovendien, iets wat je kunt zien of bewijzen hoef je niet meer te geloven; dat weet je dan namelijk al zeker!

Vereniging

Vanuit mijn vrijheid me vrijwillig te associeren, mag ik met anderen een vereniging of gemeente oprichten, of lid worden van een reeds bestaande groep. Zolang ik vrij ben om weer weg te gaan, en zolang deze groep niemand dwingt lid te worden, te zijn of te blijven, is er sprake van vrijwilligheid. Binnen deze groep kunnen bepaalde afspraken, normen of rituelen een rol spelen. Van leden kan gevraagd worden daaraan deel te nemen. Als dwang, of de dreiging daarmee, ontbreekt, blijft het een vrije en vrijwillige associatie waarbij de verantwoordelijkheid voor ieders handelen uiteindelijk bij de persoon zelf blijft liggen, waar hij van nature ook hoort.

De mist in…

Nu gaat deze vereninging groeien. Er wordt een bestuur gekozen – of dat bestuur stelt zichzelf aan. Priesters of leraren nemen een ‘hogere’ plaats in dan de andere gelovigen. Er worden dreigingen uitgesproken om mensen te dwingen zich aan bepaalde regels te houden. Deze dreigingen zijn misschien ‘abstract’: “Als je dit of dat niet doet of gelooft, dan kom je in de hel!”. Voor een rationeel mens is dat wellicht nauwelijks een dreiging. Voor een gelovige kan dit echter zeer bedreigend zijn. Hoewel het zijn vrije keuze is wel of niet toe te geven, kan de psychische druk op een gelovige zeer groot worden. Daarnaast heeft bijvoorbeeld de katholieke kerk in voorgaande eeuwen getoond ook werkelijk fysiek geweld niet te schuwen in de bestijding van andersdenkenden (inquisitie) of ‘anderen’ in het algemeen (heksenverbranding).

Is de basis wel goed?

Is er nu enig oorzakelijk verband tussen het instituut ‘kerk’ en het geweld dat zij kan uitoefenen, en de God die aanbeden wordt of het boek waarop de geloofsleer zich baseert?

Mogelijk wel. Ik ken niet alle boeken. Toch denk ik dat het vooral de interpretatie door de ‘regerende kaste’ is, die van bepalende invloed is.

Van de bijbel heeft Prof. van Dun aangetoond dat dit boek uitstekend te lezen valt als een zeer vrijheidslievend, natuurrechtelijk en individualistisch boek![2] Toch zijn er, met de bijbel in de hand, slachtpartijen aangericht tijdens de kruisvaarten. En tot voor kort stonden protestanten en katholieken in Noord-Ierland, elkaar met dit zelfde boek in de hand naar het leven. Vaak is het zo, dat het boek door ‘ingewijden’ aan de ‘leken’ wordt uitgelegd. In de middeleeuwen lazen weinig mensen Latijn. Of de interesse tot zelf-studie ontbreekt, of wordt zelfs sterk ontmoedigd. De fout zit ‘m niet in God, of in het boek, maar in wat mensen er mee doen!

De Kerk – Collectivisme

Of het nu een kerk of een staat betreft, zodra het individu ondergeschikt gemaakt wordt aan de interpretatie van een kleine groep ‘leiders’, en dezen met dreiging en/of geweld de burgers of gelovingen dwingen tot zaken die ze vrijwillig niet zouden doen, op dat monent wordt de vrijheid geweld aan gedaan.

Het persoonlijke geloof in God op basis van de bijbel, wordt geëxploiteerd om een ‘groter doel’ te dienen – groter dan God – namelijk “De Kerk”. Deze heeft het gewelds-monopolie en kan dreigen met verbanning of uitsluiting of met de dood (in het hier-na-maals of zelfs in het hier-nu-maals). Hier is, mijns inziens, geen sprake meer van geloof in God, maar van geloof en onderdanigheid aan een instituut!

Scheiding kerk en staat.

De kerk en de staat zijn beiden instituten. Gezamelijk kunnen ze een enorme macht vertegenwoordigen (Afganistan – Taliban). Ook kunnen ze elkaar uitsluiten (Communisme verbiedt geloof; men moet in de staat geloven er is geen plaats voor concurrentie!). Soms houden ze elkaar in een soort machts-evenwicht (Turkije – de fundamentalisten versus het leger). Naar mijn gevoel dienen beiden, kerk en staat, vaak voornamelijk hun eigen belang en instandhouding. De staat dient niet het volk. De kerk dient niet God of de gelovigen. Elk collectief dat zich meer macht aanmeet, dan de individuele leden ieder afzonderlijk hebben, overtreedt het natuurrecht!

Conclusie

Persoonlijk geloof betreft een persoonlijke beleving, die in vrijheid, alleen of met anderen, gedeeld en beleefd kan worden. Niemand kan zijn persoonlijke verantwoordelijkheid afwentelen op een boek of op God. Iedereen is persoonlijk vrij maar ook persoonlijk verantwoordelijk voor zijn daden, waar hij deze dan ook op baseert.

Er is geen enkele reden waarom iemand die de bijbel leest en probeert te volgen, en in God en Christus gelooft, niet libertarisch of individualistisch zou kunnen zijn. Zolang de gelovige zich houdt aan de Vrijheden van de ander (zie: voorbeelden op Vrijheidslijst.nl [3]), is zijn geloof een persoonlijke zaak, ook al deelt hij dat met anderen.

Geloofs-instituten die – al of niet samen met de staat – via geweld of dwang, de eigen gelovigen dicteren wat zij dienen te geloven en te doen, en die andersdenkenden ofwel dwingen zich te bekeren, ofwel bedreigen met dood of onderwerping, hebben niets met geloof of godsdienst te maken. Het zijn ‘wereldse’ instituten die slechts hun eigen macht dienen, en godsdienst als excuus of voertuig gebruiken (misbruiken) om hun macht te behouden of vergroten.

Persoonlijk geloof – hoe onnozel dan ook in de ogen van sommigen – is PERSOONLIJK. Ieder mens heeft de soevereine vrijheid om in God te geloven, of juist niet. Niemand heeft het recht om die vrijheid te beperken. Gelovigen – en verenigingen van gelovingen – zullen steeds beoordeeld moeten worden op de mate waarin zij zich houden aan de gulden regel van de Vrijheid: “Ieder mens heeft het recht zijn leven te leiden zoals hij zelf wil, zolang hij datzelfde recht van ieder ander respecteert.”

[1] “Korte inleiding tot het natuurrecht” – Robert de Limburgh

[2] “The Perfect Law of Freedom” (PDF) – Prof. F. van Dun

[3] Vrijheidslijst – standpunten – geloof