Rozen in Kenia

De Nederlandse linkse kerk kwam een tijdje terug in beweging tegen een aantal Nederlandse rozenkwekers in Kenia. Deze bedrijven betalen te lage lonen uit, bieden niet voldoende bescherming tegen het werken met pesticiden, en investeren te weinig in scholen en ziekenhuizen.

Uiteraard is ook de bloemenveiling Aalsmeer als afnemer van deze besmette rozen schuldig aan de vreselijke omstandigheden waaronder de Kenianen moeten werken, aldus politiek en vakbonden.

In 2003 was de omzet van bloemen uit Kenia 150 miljoen euro. Ter vergelijking, de Nederlandse staat gaf in Kenia dat jaar aan nog geen 10 procent van dit bedrag uit aan ontwikkelingshulp.

Hoe je het ook wendt of keert, je kunt gerust stellen dat deze ondernemende rozenkwekers een substantiële bijdrage leveren aan de opbouw van de Keniaanse economie. Ongetwijfeld is het, naar Westerse maatstaven, niet netjes zoals de bedrijven met hun werknemers omgaan. Men betaald erg weinig aan de werknemers, en de arbeidsomstandigheden zullen zeker volgens Nederlandse normen niet okay zijn.

Maar in een land met 40% werkloosheid krijg je dit soort situaties. Is het gek dat een ondernemer daarvan gebruik maakt? Sterker nog, uiteindelijk is heel Kenia wél gediend met dit soort bedrijven. Ook al verdienen werknemers erg weinig, dankzij de bloemen komt er wel een economie op gang. Nu zijn het nog alleen rozentelers, maar er zullen ook bedrijven zijn die de kassen moeten onderhouden, die elektra moeten aanleggen, die de lunch moeten verzorgen, die het transport regelen, die telefonie moeten aanbieden, enzovoort.

Bovendien, de mensen die werken bij de rozentelers kunnen nu wél in hun eigen onderhoud voorzien, in plaats van hun hand op te houden bij het UN-world food program. En daarmee hun eigenwaarde behouden, en langzaam aan werken naar betere omstandigheden.

Er is hier dus, mede dankzij de rozenkweek, een begin van een economie met alle ellende die daarbij hoort. Denk ook aan de arbeidsomstandigheden die wij hier in Nederland hadden tijdens het begin van de industriële revolutie. Maar als het begin er eenmaal is en de economie op gang komt zul je zien dat er in de loop der tijd steeds méér verbeteringen op gang komen. Logisch ook, als je hier een bos rozen koopt stroomt er uiteindelijk Nederlands geld richting Keniaanse economie.

En met het opbouwen van een economie moet je, net als met het bouwen van een huis, onderop beginnen. Je kúnt in het prille stadium waarin veel Afrikaanse landen zich nu eenmaal bevinden niet verwachten dat men zich al te veel druk maakt om luxe-zaken als arbeidsvoorwaarden. Want ook al zijn ze hier vanzelfsprekend, goede arbeidsomstandigheden zijn een luxe-artikel. Als je niet te eten hebt maak je je echt niet druk over een 40-urige werkweek met voldoende ATV-dagen en een goede kinderopvangregeling. Dan wil je werken om jezelf en je kinderen te kunnen voeden.

Luxe is fijn, maar wordt pas relevant als eerste levensbehoeftes zijn vervuld. En één van die eerste levensbehoeftes is werk. Wees dus blij met die rozentelers, die werkgelegenheid creëren in een land waar ondernemen nog helemaal niet zo makkelijk is door alle corruptie. Wees blij met ondernemers die géén subsidie nodig hebben om in de derde wereld mensen in staat te stellen zichzelf te bedruipen. Wees blij met mensen die het risico durven te nemen in donker Afrika iets op te zetten. Wees blij dat ze in ieder geval íets doen om de boel daar op gang te krijgen.

En dat zo een proces gepaard gaat met excessen is wellicht niet fijn, maar hoort er nu eenmaal bij. Op lange termijn is dit wél de enige manier om Afrika welvarend te maken.

Uiteraard roept links de Nederlandse regering op om wat te doen aan de slechte omstandigheden van de Kenianen. Maar stel dat de Nederlandse regering er wat aan gáát doen. Men kan hooguit overleggen met de Keniaanse regering, en in het gunstigste geval gaat die dan wetten maken omtrent arbeidsomstandigheden. Heel mooi en nobel. Links Nederland is tevreden, ze hebben de Kenianen enorm geholpen!

De schaduwzijde is dat hierdoor de kosten stijgen voor de ondernemers, die dan efficiënter moeten gaan werken. In plaats van handmatig rozen selecteren wordt er een machine geïmporteerd uit Nederland. Duizenden Kenianen werken dan niet meer in slechte omstandigheden, maar werken helemaal niet meer. En de rozenteler? Zodra de wettelijke bescherming van de arbeiders te ver doorslaat zullen ze snel genoeg verkassen. Dan gaan ze naar Gabon, of naar Rwanda of een van de andere Afrikaanse landen waar men die telers graag ziet komen. En ze nemen hun schooltjes en ziekenhuisjes, hoe primitief ze dan ook zijn, wél met zich mee. Met dank aan de Nederlandse linkse kerk die zich zo graag moreel superieur opstelt zullen de Kenianen dan weer geen cent hebben om aan hun sterk vermagerde bips te krabben. Waarna links Nederland zich opmaakt voor de volgende actie: voedselhulp voor Kenia!

Het lijkt me dan ook verstandig om straks die acceptgiro van de Novib te verscheuren, en een bos mooi geurende Keniaanse rozen te kopen bij uw bloemenman. Daarmee maakt u uw partner blij, uzelf blij, en uiteindelijk de Kenianen ook blij.