En dat is eenvoudig aannemelijk te maken met een klein beetje natuurkunde. Nu ben ik geen fysicus, maar ik weet genoeg van invloeden (krachten) op een lichaam (individu, organisatie, land) om een poging te wagen.

Wanneer een individu [1] iets wil, en hij richt zijn aandacht en inspanning daarop (kracht) bestaat er een grote kans dat hij z’n doel bereikt. Natuurlijk zijn er invloeden van buiten die hem kunnen weerhouden, maar het grootste gedeelte van de dag bewijzen wij zelf dat dit waar is. Ik wil opstaan en ik sta op. Ik wil een boterham met jam, en ik pak, maak, eet een boterham met jam enz. Onze dag is gevuld met duizenden besluiten om iets te doen, en dat doen we dan ook.

Een huwelijk [2] is een van de kleinste democratische eenheden die we kennen. Er zijn huwelijken waarin een van de partners de ander overheerst, maar de bedoeling is toch meestal, om samen in gelijkwaardigheid door het leven te gaan. De twee partners bepalen samen waar het huwelijk ‘heen’ gaat. Toch is het niet zo dat beiden altijd exact het zelfde willen. Door overleg kan er echter een richting gekozen worden, die voor beiden acceptabel is. En zolang de richting van beiden min of meer overeenkomt, is er in elk geval vooruitgang (de ‘resultante’). Pas wanneer de partners volledig tegenover elkaar komen te staan, wordt het touwtrekken. Het huwelijk staat dan stil, en vaak is het resultaat een scheuring en beide ex-en gaan elk zijn of haar eigen weg.

Elk groter ‘lichaam’ (voetbalclub, schoolbestuur, bedrijf etc) kan alleen maar vooruitgang boeken, in welke richting dan ook, zolang alle betrokkenen zoals dat heet ‘de neuzen de zelfde kan op hebben staan’. Dat wil niet zeggen dat iedereen exact het zelfde moet willen, maar wel dat de belangen voldoende overeenkomen om samen een bepaalde kant op te gaan. Wanneer een individu echt iets héél anders wil, dan zal hij op een gegeven moment de club verlaten of, in een bedrijf, ontslagen worden of ontslag nemen.

Door geboorte zijn we, ongevraagd en automatisch, lid van de het “volk van Nederland”. De staat stelt zich als doel om ervoor te zorgen dat er “niemand uit de boot valt”. Behalve door emigratie, is er geen mogelijkheid om dit lidmaatschap op te zeggen. Het is werkelijk een verbintenis “tot de dood ons scheidt”.

Maar hoe wordt nu de koers van Nederland [3] bepaald? Voor een deel door het algemeen kiesrecht bijvoorbeeld en waarschijnlijk in nog veel belángrijker mate, door de diverse politieke clubs, belangenverenigingen en lobby-clubs. En elk van die clubs heeft om te beginnen het beste voor met zichzelf! Aan alle kanten wordt er getrokken en geduwd aan de democratie. Iedereen mag meepraten. Uiteindelijk leidt dat tot een compromis waarin “iedereen zich kan vinden” (poldermodel), of eigenlijk beter geformuleerd, waarin er zó weing verandert, dat de tegenstanders hun verweer stoppen.

Zoals in het derde plaatje duidelijk te zien is, zorgen alle krachten met hun vaak tegengestelde richting ervoor dat er hoe-dan-ook nauwelijks nog iets kan veranderen en dat er niets meer echt beweegt! Natuurkundig: er zijn veel verschillend gerichte krachten maar de resultante van al die krachten is ongeveer nul!

En dat is wat we in nederland kunnen zien. Of er nu een ‘links’ of een ‘rechts’ kabinet zit, eigenlijk maakt het nauwelijks iets uit. Pas wanneer 62% van de mensen duidelijk één kant op wil, gebeurt er werkelijk iets: EU-NEE!

Daarom werkt democratie alleen wanneer we allemaal de zelfde kant op willen. De minderheid heeft dan pech, en wordt in de vaart der volkeren meegesleept. Kortom, Als democratie werkt, dan is het onrechtvaardig tegenover hen die iets anders willen, maar wel mee MOETEN doen. Als het niet werkt – en dat is meestal – dan komt niemand echt aan z’n trekken. Iedereen doet vreselijk z’n best, spant zich in om het geheel zíjn kant op te bewegen, maar aan de andere kant zijn anderen net zo hard bezig om elke vooruitgang weer ongedaan te maken. Wat een energie verspilling!!! Er wordt heel veel kracht gebruikt, maar er is nauwelijks beweging of ontwikkeling!!

Dat is dan ook de reden dat individualisme veel beter werkt. Iedereen stopt z’n energie (en geld) in díe dingen die voor hem belangrijk zijn. Er zijn altijd gelijkgezinden te vinden, en op basis van vrijwilligheid doen mensen dingen samen. Gaan de wegen weer uit elkaar, dan zoeken mensen nieuwe associaties en verbanden. De energie die iemand investeert, leidt ergens toe, en in plaats van elkaar bestrijden en tegenhouden, is iedereen vrij om z’n energie positief en voor ontwikkeling en vooruitgang aan te wenden.

Een lichaam waar aan alle kanten aan getrokken wordt gaat, hoe sterk het ook is, vanzelf kapot. Gelukkig is ons EU-burgerschap voorlopig nog even afgewend! Stel je voor, dat we met 450 miljoen mensen de Europese Eenheid moeten “besturen”. De belangen in Europa zijn nog meer verschillend en vliegen werkelijk alle kanten op. Het zou geen lang leven beschoren zijn. En waarom dan een huwelijk aangaan, als je nu al weet dat het weer tot een scheiding gaat komen? Waarschijnlijk met veel verdriet en geweld! Dan is het toch veel beter om, op basis van vrijwilligheid, een eindje met elkaar op te lopen, als dat zo uitkomt!

22 REACTIES

  1. Goed artikel, maar ik denk dat we daar in de praktijk nog lang op kunnen wachten. Het beste zou natuurlijk zijn een libertarische (of op z’n minst redelijk liberale) grondwet, en dan maar hopen dat de democratie op zo’n manier "werkt" dat die grondwet nooit verandert. Maar ook dat zal nog wel een "tijdje" duren.

  2. Democratie is:

    Twee wolven en een schaap, die samen besluiten wat ze die avond zullen gaan eten 🙂

  3. [5]
    Inderdaad goed stuk.
    Gedecentraliseerd tot het individu heb ik eigenlijk niets tegen democratie…

  4. Als de mensheid een eindje met elkaar ging lopen, alleen als het haar uitkwam, waren er nooit pyramiden gebouwd. Door religie stonden de neuzen dezelfde kant op, door commitment in plaats van vrijblijvendheid verrezen in Gizeh Pyramidevormige bouwwerken die de moderne mensheid heden ten dage niet kan immiteren.

    Het artikel spreekt daarnaast ook over vooruitgang, dat tegen wordt gehouden door de voorstanders van achteruitgang. Het is maar net voor welk onderwerp je staat, vwb wat je vooruitgang en achteruitgang noemt. Behalve dat krachten en woordenspel is het dus nog maar de vraag of een samenleving gebaat is met vooruitgang. Volgens mij is contuïteit de principïele doelstelling van een samenleving, ongeacht de staatsvorm waarin het leeft, of zelfs ongeacht de wijsheid in keuze over die staatsvorm.
    Vooruitgang heeft mijn collega er toe genoopt om met zes mobiele apparaatjes in zijn zak rond te lopen. ’s Ochtends worden de zakken leeggehaald en worden deze apparaatjes netjes naast elkaar gelegd. Stilstand in het verhaal is, dat mijn collega nog steeds "maar" tien vingers heeft om op de knopjes te drukken.
    Dynamiek kun je vergelijken met water. Onder het vriespunt hebben watermoleculen een vaste vorm, met ijs kun je een huis (iglo) bouwen. In een bij hogere temperaturen heeft het water een vloeibare vorm, maar het is nog steeds water. Boven het kookpunt wordt water een gas – stoom, niet alleen de waarnemer, maar ook de watermoleculen missen een referentiekader. Je kunt er geen huis op bouwen.
    Stilstand kan dus wenselijker zijn dan vooruitgang, zeker als je vluchtigheid als een vooruitgang ziet. Want vluchtigheid kan zich uiteindelijk gaan wortelen in de fundering van je huis.

  5. [7]
    drnomad,
    Ik denk dat ik het niet goed uitgelegd heb. Met vooruitgang bedoel ik niets absoluuts. Slechts dat ik iets kan doen of ergens heen kan gaan, waar dan ook, linksaf of rechtsaf, wat ik maar wil. That’s it. Het al of niet hebben van 10 mobieltjes etc. is wat mij betreft geen teken of bewijs van vooruitgang of van achteruitgang.

    Ik zal het proberen met een voorbeeld te verduidelijken:

    Wij tweeën verbinden ons met een touw aan elkaar. Ik wil graag een ijsje kopen. Het lijkt jou ook een goed idee. Samen gaan we dat doen en genieten van ons ijsje. Net hadden we niks, nu een lekker ijsje. Ergo, vooruitgang.
    Daarna wil jij naar huis. Ik ook. Doen we. Net waren we buiten en nu weer binnen. Weer vooruitgang.

    Alle energie die we gebruiken leidt tot iets WAT WIJ ZELF nuttig vinden.

    Stel nu dat ik naar buiten wil en jij wilt binnen in je stoel zitten. Ik trek het touw strak, en jij wordt uit je stoel getrokken, en trekt terug. We besteden beiden veel energie, en het enige resultaat is dat we elkaar beperken in wat we eigenlijk het liefst willen. Dat is stilstand. Geen van beiden komt ergens, terwijl we wel veel energie verspillen.

    DAT is democratie. Iedereen zit aan elkaar vast, en MOET de zelfde kant op. Als de meerderheid ijs wil – (of bijv. de EU-grondwet, of subsidie op ‘kunst’) – MOET jij mee! Of je dat nu wilt of niet.

    Als we nu het touw gewoon losmaken, kunnen we nog steeds samen een ijsje gaan eten, maar als jij daarna in je stoel wilt zitten, terwijl ik nog even buiten loop, dan zijn we beiden gelukkig!

    Dat is het mooie van vrijheid.
    En dat is het bezwaar van democratie: het feit dat je mee MOET doen met wat de meerderheid leuk vindt.
    Bovendien, wanneer voldoende mensen (belangenclubs, partijen etc.) aan het touw trekken komt helemaal niemand meer ergerns. Iedereen trekt zich rot, en er onstaan alleen maar een soort ‘evenwicht’, totdat een aantal min-of-meer de zelfde richting kiezen, en de rest een stukje meesleuren. Totdat er een paar van gedachten veranderen, en de zaak weer de andere kant op schuift…
    Zonde van de energie, en volkomen overbodig.

    Hopelijk is het nu iets duidelijker!?

  6. [8] Beste Jodocus, natuurlijk was je duidelijk, alleen ik stelde iets tegenover het spreken in generalisaties.

    Je kunt er net zo goed tegenover zetten, dat als jij en ik met een touw verbonden zijn, dat we dingen kunnen presteren. Als ik bijvoorbeeld zin heb om ’s ochtends uit te slapen, terwijl jij naar buiten wilt lopen om het land te ploegen, dan kan jij dat alleen maar doen door mij mee te trekken. Als we dan ook nog een ploeg hebben die alleen maar met zijn tweeën bedienbaar is, dan is het alleen maar goed dat wij met zijn tweeën onszelf in voedsel voorzien. Het zou in dat geval minder mooi zijn zonder touw, want dan kan ik ’s ochtends uitslapen, zoals ik dat wil en wordt die tweepersoonsploeg niet bediend en zou de oogst wel eens kunnen mislukken. In dat geval tref ik met mijn vrijblijvend commitment ons beiden. Kun je op zoek gaan naar een nieuwe ploegpartner, maar als blijkt dat een samenleving massaal het vrijblijvende commitment heeft als ikzelf, dan heb je toch een probleem met die tweepersoonsploeg en daarmee ook met de oogst.

  7. [9]
    Goed voorbeeld!
    Als ik jou mee moet slepen, om samen te kunnen ploegen, dat is het failliet van die samenwerking toch al aangetoond?

  8. [10] Natuurlijk is het failliet van samenwerking niet aangetoont. Het meeslepen is een hobbel die je moet nemen om het oogsten tot stand te brengen. Het meeslepen is geen onbeklimbare berg waar je niet overheen komt.

    Je zou kunnen zeggen dat dwang een onderdeel is van het contract (het touw), waarmee het contract ook waarde krijgt. Het vrijblijvende karakter van vluchtigheid lijkt mij een achilleshiel die ook in het communisme bestaat. Het niet naleven van dat contract holt de werking van de samenleving uit en daarmee ook het basisprincipe, zijnde continuïteit.

    Ik hoef namelijk helemaal geen intelligent persoon te zijn in het voorbeeld. Ik leg bijvoorbeeld niet het verband tussen niet ploegen is niet eten. Het kan ook zijn dat ik veels te laat achter dat verband kom, terwijl jij dat allang wist. In die context lijkt mij dat beetje dwang helemaal niet zo ongewenst, het is niet meer dan een eis dat het contract wordt nageleefd en we profiteren er toch beide van.

  9. in den beginne waren we apen,
    nu zijn er sommige,minister aap,
    directeur aap,zanger aap,
    aangeklede aap,aap met bevoegdheid,
    en veel werkapen,belastingsbetaler
    aap,aap met recht op onderwijs,
    aap met recht op huisvesting,
    sommige apen komen van een vreemde stam,en zijn hier illegaal,
    er zitten zelfs apen in een rusthuis,
    vroeger was er ruil handel,
    nu zijn er multi,multinationals
    die gewoon alles moeten hebben,
    dat zijn super apen,die doen de
    hele dag niets,
    dat systeem heet democratie,
    en ge moogt uw beulen nog zelf kiezen
    ook!

  10. Het stuk lezend stond ik plotseling in de de debatteer-stand en dat nog wel vergezeld door koffie en een sigaret om de dag te breken. Dat is te vroeg, dacht ik. Even onvervuilde adem halen en ik besefte: Jodocus benadert het fenomeen op natuurkundige wijze, niet op sociologische wijze. Zo beschouwd beschrijft hij het fenomeen: waarom verandert er niets in Nederland. Zijn bijdrage is beschrijvend en niet verklarend. Ik zou een stap verder willen gaan om het geheel te duiden. Democratie is niet iets waarvoor de mens ooit gekozen heeft: het is een stelsel dat voortkomt uit de eeuwigdurende strijd om Lebensraum tussen staat en vrije burger en heeft geen andere bedoeling dan de burger te knechten door hem de illusie te geven dat hij beslist. Waarom democratie niet werkt? Omdat het een overlevingsstrategie is van de de grootste vijand van de vrije mens: De Overheid.

  11. Gweldig stuk journalistiek!
    Hoogachtend,

    Prof.dr.Baron H.V.R.B.van Voorst tot Venne

  12. Niet eens met bovenstaand artikel. In de eerste plaats is in België nog Nederland sprake van een democratie. Los van dat dient ‘de wet’ (volgens Locke althans en ik geef hem daarin gelijk) om de vrijheid te dienen; pas door het bestaan van wetten zijn we vrij omdat we dan weten wat niet (en dus ook wat wel) kan/zal gebeuren (dat is ook in de Natuurkunde zo). In een democratie (zoals in Zwitserland bv.) kan de bevolking beslissen wélke wetten nodig zijn om de vrijheid optimaal te garanderen, en is het dus de keuze van (de meerderheid der) individùen om een al dan niet grote overheid uit te bouwen.

    Binnen dat democratisch kader zal ik verder persoonlijk voor een zo libertarisch mogelijke samenleving ijveren, maar zonder wetten hebben we anarchie, en zonder democratie hebben we een dictatuur (of een particratie of een theocratie of een elitocratie of een …) en daar hebben we nog veel minder kans op vrijheid.

  13. [15] "Niet eens met bovenstaand artikel."

    Dat mag!

    "pas door het bestaan van wetten zijn we vrij omdat we dan weten wat niet (en dus ook wat wel) kan/zal gebeuren (dat is ook in de Natuurkunde zo)"

    De wetten in de natuurkunde zijn een natuurlijk gegeven. Dat appels van bomen naar beneden vallen hoeft niemand ‘goed’ te vinden; het IS nu eenmaal zo.

    Dat er een wet is, die zegt dat iedere Nederlander z’n identiteitsbewijs bij zich moet hebben, schept wel duidelijkheid, maar het is geen overanderlijk gegeven. Tussen 1940 en 1945 was het wel zo, van 1945 tot 2004 was het niet zo, en nu is het weer wel zo.

    "en zonder democratie hebben we een dictatuur"

    Vaak wel, maar niet noodzakelijk. Een nachtwakerstaat met uiterst beperkte bevoegdheden, en de onmogelijkheid om haar eigen bevoegdheden uit te breiden, is ook een goede en m.i. wenselijke mogelijkheid.

    De enige rol van een dergelijke overheid is dan te waken over
    ‘een maatschappij waarin ieder mens souverein is: ieder mens heeft het recht zijn leven te leiden zoals hij zelf wil, zolang hij datzelfde recht van ieder ander respecteert.’

    Zolang menselijke samenwerking gebaseerd is op vrijwilligheid, is er geen democratie nodig. Als drie mensen iets een goed idee vinden, en een vierde niet, dan doet ie toch gewoon niet mee. Die drie regelen en betalen hun idee zelf maar. Prima.
    Alle vier VRIJ!!

  14. [16]
    "Een nachtwakerstaat met uiterst beperkte bevoegdheden, en de onmogelijkheid om haar eigen bevoegdheden uit te breiden, is ook een goede en m.i. wenselijke mogelijkheid."
    Daar ben ik het absoluut mee eens, maar ik zie niet in waarom dat dat onverenigbaar zou zijn met democratie. Meer zelfs, alleen democratie lijkt me in staat te zijn om de sterke drang naar méér macht van de overheid in te perken. Het Amerikaanse experiment, hoewel goed begonnen, is duidelijk mislukt omdat vertrouwen op een minderheid die de macht heeft (op staats- of federaal niveau, in de wetgevende, uitvoerende of rechterlijke macht) uiteindelijk sowieso de vicieuze cirkel van machtshonger in gang bengt. Daarom is democratie (en ik heb het hier over het Bindend Referendum op Volksinitiatief) noodzakelijk om die machtshonger bij politici in te dijken.

    Democratie is een systeem om politieke beslissingen te nemen, en heeft strikt genomen niéts te maken met wélke politieke beslissingen er worden genomen. Een dictator kan een communistische of een libertarische samenleving inrichten, en in een democratie kan een libertarische of een communistische samenleving worden ingericht, dat hangt af van de keuzes die mensen maken, en heeft niets te maken met het systeem waarmee die keuzes worden genomen.

    De strategische fout die libertariërs (IMHO 😉 maken is ten eerste om de huidige machthebbers op hun woord te geloven als ze beweren dat wij momenteel in een ‘democratie’ leven, en ten tweede door te denken dat een ‘democratie’ sowieso tot een grote overheid zal leiden (omdat de huidige nep-democratieën een grote overheid hebben). De oplossing is dan (en die hoor ik zowel bij jou als bij libertariërs in Canada en de VS) dat ‘de overheid’ niét te democratisch moet zijn en beperkt moet blijven. De vraag wié die overheid dan gaat vormen, hoe die overheid moet werken, binnen welke grenzen die overheid moet blijven; dat is allemaal een grote blinde vlek en daar wordt blijkbaar vertrouwd op een soort bovenmenselijke elite die dan in die overheid moet gaan zitten.

    Nu, ik geloof niet meer in Sinterklaas en ook niet in bovenmenselijke elites die niet zwichten voor de verleidingen van de macht. Bij een eerste generatie ‘revolutionairen’ lukt dat misschien nog wel, maar bij een tweede generatie niet meer. De enige oplossing bestaat erin om de macht zò sterk te verspreiden (iedereen evenveel macht; democratie dus) dat niemand erdoor gecorrumpeerd kan worden (of toch niet in die mate dat het schadelijk kan worden).

    En nogmaals; binnen die democratie kunnen we perfect een nachtwakersstaat inrichten, maar je zal de huidige particratische machthebbers er nooit toe kunnen bewegen om de immense macht die ze hebben dankzij het overheidsapparaat vrijwillig af te bouwen.

  15. Democratie wil in de eerste plaats zeggen : het beoefenen van een zekere gekozen controle over cooperaties /grote bedrijven ,anders krijg je 2e wereld oorlog toestanden .. neo-liberalisme/neo-conservatisme wat nu beoevend wordt via allerlei fusies in europa kan oorlog veroorzaken indien er niet een zekere sociale controle blijft bestaan . Zie film "the corporation"(canadese film) pas nog op nederlandse tv geweest ..Waar ik bang voor ben dat is dat het stemrecht straks helemaal in commercialiteit verdwijnt als er alleen stemcomputers overal staan ..Die kunnen ze namelijk makkelijk manipuleren want zijn moeilijk te controleren

  16. je hebt gelijk. individualisme zou inderdaad meer bevorderd moeten worden. eigenlijk zouden we allemaal voor ons zelf zorgen; eigen zin nadrijven, eigen mening is jouw wet, gewoon doen waar je zelf zin in hebt.

    wat ik maar bedoel te zeggen: wees even realistisch en breng geen rare ideeën in de hoofden van de makkelijk overtuigden.

  17. [19] Hoe makkelijk iemand te overtuigen is, weet ik niet.
    Jij blijkbaar niet. Dat siert je. Jij denkt zelf na!

    Lees nog even de randvoorwaarde op de homepage, waarbinnen ‘iedereen maar kan doen waar hij zin in heeft’:

    "De Vrijspreker streeft naar een maatschappij waarin ieder mens souverein is: ieder mens heeft het recht zijn leven te leiden zoals hij zelf wil, zolang hij datzelfde recht van ieder ander respecteert."

  18. [20] "De Vrijspreker streeft naar een maatschappij waarin ieder mens souverein is: ieder mens heeft het recht zijn leven te leiden zoals hij zelf wil, zolang hij datzelfde recht van ieder ander respecteert." Ik onderschrijf die stelling volledig, maar het probleem is dat het daar helaas niet bij stopt. Stom voorbeeld, de verkeersregels. Ik wil mijn leven leiden door te stoppen voor groen en door te rijden bij rood, iemand anders door te stoppen bij rood en door te rijden bij groen. We zijn dan allebeid zeer vrij om te rijden en te leven zoals we willen maar dat leven zou dan wel eens kort kunnen uitdraaien. Daar dient democratie voor; we beslissen samen dat als we allemaal onze ‘vrijheid’ om door te rijden en te stoppen wanneer we willen opofferen omdat we op die manier een veel grotere vrijheid verwerven om te geràken waar we willen.
    Ik ben het absoluut eens met het libertariche pleidooi voor meer vrijheid binnen die democratische grenzen dan nu het geval is, maar daarom democratie in z’n geheel verwerpen is het kind met het badwater weggooien. Voor meer info http://www.democratie.nu

  19. Ik leef liever onder een "dictator" met een hoogstaand moraal (goddelijk) besef dan onder libertijn die van moralitiet verstoken is.

    In "morele dictator" zal alleen regels uitvaardigen die in princpe alle individuen recht zal doen. Dit onder het motto "doe aan uw naaste wat u wilt dat u naaste aan/voor u doet".

    De huidige regenten hebben mijns inziens van een zeer laagwaardig moreel gehalte. Wie in de huidige politiek de waarheid vertelt zal nooit aan de top komen. Dat lukt alleen als je de politieke spelletjes meespeelt. Politieke spelletjes bestaan uit liegen, bedriegen, dreigen, dealen manipuleren, lekken van "geheimen", onder het mom van geheim de waarhid achteroverdrukken vriendjespolitiek, mooie baantje beloven, chantage, angst voor ontmaskering, etc.
    Zolang mensen die uitblinken in bovenstaande eigenschappen en zaken is het ten enen male onmogelijk om een oprecht bestuur te vormen voor welk doel dan ook, maar zeker niet voor een staat. Deze eigenschappen maken dat de personen die ze hanteren alleen maar met zichzelf bezig zijn en neit met de mensen waarvoor ze daar zitten.

    Met andere woorden de vorm van bestuur is in principe van minder belang, dan de oprechtheid van de bestuurder. Het volk verdient en bestuurder wiens geweten nog werkt.

  20. [22]Jan,

    Kun je een voorbeeld geven van zo’n "morele dictator" ?

    Groetz,

    Cincinnatus.

Comments are closed.