216 Jaar geleden bestormde een Parijse meningte het fort “Bastille” waar de Franse koningen hetgeen wij nu “politieke gevangenen” zouden noemen, pleegden op te sluiten .De dag dat de Bastille viel , werd de herdenkingsdag voor de grote staatkundige omwenteling die tot de dag
van vandaag nazindert : de franse Revolutie.

In de jaren ‘1780 dreigde voor de Franse monarchie bankroet.Slecht economisch beleid, de financiële nasleep van weinig succesvolle oorlogen,het bekostigen van de enorme koninlijke hofhouding (10 % van het staatsbudget)… hadden de Franse staat op de rand van de financiële afgrond gebracht.Daar adel en kerk (toen in het bezit van 1/derde van Frankrijk)
waren vrijgesteld van belastingen,drukte de financiële last zwaar op de derde stand (alles wat niet-adel of clerus was) die daarbij nog achtergesteld was in politieke rechten.Pogingen tot hervorming (Turgot) of tot het laten betalen door de adel van belasting liepen op niks uit waarna de (zwakke) koning Louis XVI een “staten-generaal” , een vergadering van vertegenwoordigers van de 3 standen, bijeen riep in de hoop zo uit de impasse te raken.Er werd lang en vruchteloos vergaderd over procedure kwesties (of men per stand dan wel hoofdelijk zou stemmen, enz…)tot in de warme julimaand van 1789 het Parijse plebs de Bastille bestormde.Onder druk van de straat kwam de Staten-generaal in beweging…De daaropvolgende jaren waren zeer hektisch : terwijl het ene kabinet het andere opvolgde en er constant gesleuteld werd aan grondwetten onder de nooit aflatende dreiging van staatsgrepen op volksoproer en ergens onderweg Louis XVI z’n hoofd verloor werd het aanzien van Frankrijk en weldra ook van Europa (daar Franse legers Europa veroverden) grondig gewijzigd.
Ik wil trachten in een paar lijnen een aanzet tot discussie over de balans voor europa
en Nederland (dat in 1795 door Franse legers werd veroverd en tot 1813/1814 een
vazalstaat van Frankrijk bleef en in die periode zich de revolutiegeest grondig inzoog).

Positief was de afschaffing van de standenstaat.Alle burgers (citoyens) kregen gelijke rechten, er kwam een zelfde wetboek (Code Napoléon) voor iedereen, niet langer waren er priveleges en plichten louter afhankelijk van geboorte.Lijfeigenschap en horigheid werden, afgeschaft.Positief ook de scheiding van Kerk en Staat : de wettelijke discriminatie van andersdenkenden kwam ten eind…voor de Kerk betekende het dat ze zich vrij van staatsdwang kon ontwikkelingen , positief ook dat tal van wetjes en regeltjes en tolheffingen die de ontplooing van handel en industrie in de weg stonden, werden geschrapt, positief dat de Rechten van de Mens werden erkend …

Aan de negatieve kant van de balans zou ik de grote centralisatieijver (we zien dit nu nog
in bijv de opzet van de EU-consitutie) Ook negatief de cultus van het vaderland (patrie, un et indivisible) zetten : de Franse revolutie betekende de geboorte van het “volksnationalisme”, men streed niet langer voor de vorst maar voor “volk en Vaderland”, ook negatief de verwatering van het besef van het historisch gegroeide (Burke en de romantici zouden hier op wijzen) : het idee van de maakbare samenleving heeft veel te danken aan de Franse revolutie… negatief ook dat de leer van het “contrat social” , de leer van de volkswil
waaraan iedereen zich moest onderwerpen grote verbreiding kende…Robespierre en Gracchus Baboef zijn de ideologische voorzaten van Lenin en Trotski.

Persoonlijk voel ik meer sympathie voor de Amerikaanse dan voor de Franse Revolutie omdat de Amerikaanse Revolutie m.i. minder behept, is met de bezwaren en negatieve kanten van de Franse maar desalnietemin heeft ondanks de minpunten ook de omwenteling in Frankrijk die vandaag wordt herdacht veel gebracht waar we blij en dankbaar mogen om zijn.

Mark.

4 REACTIES

  1. Als de constitutie van 1791 een kans had gekregen was Frankrijk een liberale staat geworden. Helaas was met name de koning onwillig om deze constitutie uit te voeren, en sloot hij een bondgenootschap met vijandige buitenlandse machten. Hoogverraad dus.

    Pas door dit mislukken, en het feit dat Frankrijk werd aangevallen, onstpoorde de revulutie in de Jacobijnse terreur en de opkomst van Napoleon.

  2. ik heb nog ergens gelezen dat de Bastille helemaal niet vol zat met politieke gevangenen die nodig bevrijd moetsen worden, dat zou een propagandistische mythe zijn van de revolutionaren, maar dat dze eigenlijk helemaal leeg was op de een of andere graaf na die daar wegens het niet betalen van schulden zat en als enige bevrijd werd.

  3. [2]
    Vier valsemunters, twee krankzinnigen en een jonge graaf, zo lees ik op internet.

  4. De Franse revolutie heeft politiek gezien veel goeds gebracht.Je zou kunnen stellen dat deze revolutie een uiterlijke was die uiteindelijk niet die fundamentele vrijheid bracht waar het volk op hoopte.Het heeft zeker geen innerlijke vrijheid gebracht.De tijd van de verlichting was een uiterlijke, geen innerlijke verlichting.Uiterlijke zaken maken de mens nooit fundamenteel vrij. Innerlijke revolutie is alleen individueel mogelijk.
    Hierdoor

Comments are closed.