Om die vraag te beantwoorden moeten we eerst het begrip ‘staat’ omschrijven. Vanuit juridisch standpunt kan men het begrip staat definiëren als “geheel van instellingen en regels die het gemeenschapsleven van een groep individuen in een vastgelegd territorium bepalen”.

De Staat
De staat (1) is samengesteld uit een aantal specifieke elementen die hem zijn voornaamste karakteristieken geven. Deze elementen zijn (volgens het internationale recht):
 De bevolking
 Het grondgebied
 De politieke en wettelijke organisatie

De bevolking
De staat bestaat in de eerste plaats uit een bevolking. Dat wil zeggen uit een aantal individuen die de onderdanen zijn van de staat. Deze individuen bezitten de nationaliteit van deze staat. Het geheel van de onderdanen van de staat vormt een natie. Dit is het zogenaamde nationaliteitsbeginsel.

Het grondgebied
Het grondgebied bepaalt de geografische zone waarin de staat zijn bevoegdheden kan uitoefenen. Hieruit volgt één van de voornaamste zorgen van de staat, namelijk het afbakenen van zijn territorium. Dit zowel ter land, ter zee als in de lucht. Deze bepaling heet ook wel het territorialiteitsbeginsel.
Voor de oude staten stelt het bepalen van grenzen geen problemen. Voor de jongere staten die hun grenzen bijvoorbeeld na de koloniale periode hebben gekregen, of nog recentelijker wat de ex-Sovjet staten betreft, is dat echter niet zo voor de hand liggend. Bovendien staan enkele elementen van de afbakening geregeld ter discussie.

De politieke en wettelijke organisatie
De politieke en wettelijke organisatie is bedoeld om het behoud en de continuïteit van de natie op haar grondgebied te garanderen. Deze organisatie vertoont drie kenmerken:
 De morele persoonlijkheid: de staat is een entiteit voorzien van machten en rechten met een eigen en onafhankelijk bestaan t.o.v. zijn leden, en in het bijzonder van zijn bestuurders. De staat is permanent: de veranderingen die opduiken bij zijn samenstelling hebben geen invloed op zijn bestaan noch op de duur van zijn beslissingen.
 De soevereiniteit: dit betekent dat de staat zijn gezag niet ontvangt van een andere sociale organisatie en dat er geen enkele andere sociale groep bestaat die superieur is aan de staat. De staat is soeverein zowel in het internationaal als in het intern bestel. Soevereiniteit kan echter wel vrijwillig beperkt worden. Dit gebeurt onder andere door Niue en de Cookeilanden, die aan Nieuw-Zeeland vragen hun buitenlandse zaken te regelen.
Om zich te doen respecteren heeft de staat het monopolie van de georganiseerde dwang in handen (gerechtsapparaat, politie, leger). Volgens Max Weber wordt de staat trouwens gedefinieerd door het monopolie van de wettelijke aanwending van geweld.
 De uitoefening van de machten: Men kan de machten van de staat in twee grote categorieën verdelen:
1) De macht om de samenleving te organiseren: de staat kan aan de hand van wettelijke bepalingen de activiteiten van haar burgers reglementeren.
2) De macht om op bepaalde vlakken initiatieven te nemen: zo levert de staat aan de gemeenschap diensten en goederen (deze functie is momenteel belangrijker dan in de 19e eeuw).

Politieke integriteit
Het is duidelijk, dat de burger die om de statelijke bescherming en bemoeiing vraagt met politiek te maken krijgt. Ook de burger die er niet om vraagt trouwens. Dan rijst de vraag naar de politieke integriteit: is de staat politiek integer ? Zijn politici integer ? Historie en actualiteit bewijzen, dat staten meestal niet integer zijn en dat ook een zogenaamde democratische rechtsstaat geen garantie voor politieke integriteit is en dat politici meestal niet integer en meestal corrupt, dan wel dom en/of eigenzinnig zijn. Hoe wordt de politieke integriteit in Nederland eigenlijk gewaarborgd ? (2, 2004 Aflevering 2)

De Rechtsstaat
Een rechtsstaat (3) is een staat waarin burgers beschermd worden door wetten.
Onafhankelijke rechters kunnen bij een conflict oordelen en worden geacht de wetten te volgen. Een rechter kan bij overtredingen sancties opleggen die wettelijk geregeld zijn. Als de rechters in een staat niet onafhankelijk zijn, mag die staat geen rechtsstaat genoemd worden.
Een staat moet aan een aantal voorwaarden voldoen om een rechtsstaat te kunnen zijn:
 Wetten werken niet met terugwerkende kracht, je kunt niet veroordeeld worden voor iets dat op dat moment nog niet verboden was.
 Wetgevende, rechtssprekende en uitvoerende instanties zijn zelf ook gebonden door de wet.
 Mensen mogen niet opgesloten of anderzins gestraft worden als niet bewezen kan worden dat zij een wet hebben overtreden. Ze moeten voor onschuldig gehouden worden tot het tegendeel is bewezen.

Omdat de staat een geweldsmonopolie heeft en bindend recht eenzijdig kan vaststellen moet de burger beschermd worden tegen optreden van de staat/overheid en moet de legitimiteit van de staat en haar optreden kritisch worden gevolgd. Bovendien moet de burger beschermd worden tegen bestuurlijke willekeur. Hiertoe dient vooral de grondwet, die wordt uitgewerkt in formele wetten. Een aantal burgerlijke rechten zijn vastgelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

De rechterlijke onafhankelijkheid
In een democratische rechtsstaat moet de burger kritisch blijven ten aanzien van de onafhankelijkheid van de rechtspraak. Hoe nodig dit is blijkt bijvoorbeeld uit het feit, dat rechters sinds enkele jaren verplicht moesten worden hun nevenfuncties openbaar te maken. Hoe onafhankelijk de rechtspraak in de praktijk is, wordt o.a. onderzocht door de journalisten Muntz en v.d. Wint (4, 2004 aflevering 5)

Volgende week ga ik in op het begrip democratie en het democratisch gehalte van Nederland

Bronnen:
1) nl.wikipedia.org/wiki/Staat
2) www.muntzvandewint.com/site…
3) nl.wikipedia.org/wiki/Recht…
4) www.muntzvandewint.com/site…

© Copyright Harry Stulemeijer, 2005

14 REACTIES

  1. Wat die rechterlijke onafhankelijkheid betreft: absolute onafhankelijkheid is natuurlijk een farce. Niemand is absoluut onafhankelijk. Men zou slechts de schijn van politieke- en/of economische onhankelijkheid zoveel mogelijk kunnen ophouden door het volledig openbaar maken van alle nevenfuncties (bezoldigd en onbezoldigd), lidmaatschappen van politieke partijen en maatschappelijke organisaties. Maar beter is het wanneer al deze nevenfuncties en activiteiten voor deze beroepsgroep gewoon taboe zijn. Tenzij de bevolking enige vorm van controle krijgt over de rechterlijke macht, die immers namens het volk hoort te vervolgen en recht te spreken. De bevolking zou aldus dan ook over benoemingen en ontheffingen weer (mee) moeten kunnen beslissen.

  2. Volkerenmoord c.q. genocide, Neurenberg 1946.
    14 Nomads aangeklaagd tot levenslang voor 3 doden 2004.
    Samir A. vrijgesproken wegens onvoldoende bewijs, 2005.
    Putten, Enschede etc. etc………….
    Is dit een grapje? of loop ik op de feiten vooruit.

    Groet,

    Jetze

  3. [1]
    Vincent,
    Wat nevenfuncties betreft, die zouden aan een kwaliteit (qua type en honorering) en een maximum (in tijdsbeslag en in aantal) moeten worden gekoppeld. Dat is nu allemaal niet het geval.
    Bedoel je verder, dat rechters *rechtstreeks*, zeg voor een jaar of vijf, zouden moeten worden verkozen, i.p.v. benoemd door hun eigen circuit ? Daar zou iets voor te zeggen zijn. Ik zie alleen niet zo 1-2-3, hoe dat zou kunnen worden verwezenlijkt.
    [2]
    jetze,
    Over Neurenberg valt een boel te zeggen. In elk geval, dat een beroep op een soort "collectieve verantwoordelijkheid" c.q. "Befehl ist Befehl" in plaats van individuele verantwoordelijkheid juridisch niet houdbaar werd geacht. Dat lijkt me libertarisch gezien volstrekt juist.
    Blijft de vraag overeind, of het legaliteitsbeginsel (niemand kan veroordeeld worden voor het begaan van een feit, dat niet tevoren strafbaar is gesteld) niet is geschonden. Ik denk van wel.

    Wat het Nederlandse strafrecht betreft
    heb ik het idee, dat het procedureel i.h.a. vrij redelijk verloopt, maar dat in het justitiele apparaat (OM) het nodige mis is, *omdat* er vaak veel te veel persoonlijke belangen meespelen. Op den duur dreigt het dan procedureel (en politiek) ook mis te gaan.

    Wat bestuursrecht betreft: De rechtsbescherming van de burger wordt tegenwoordig in versneld tempo afgebroken (Nimby: Betuwelijn, HSL).

    Ook al, gezien het feit, dat een overheid die zelfs een strafbaar feit begaat (bijv. een milieudelict pleegt) tegenwoordig al te gemakkelijk dreigt weg te komen (in het laatste geval met een beroep op de Pikmeerarresten).
    Tegenwoordig zien we vaak, dat een overheid rustig nalatig kan blijven in het handhaven van de openbare orde en /of veiligheid (Diamantbuurt), zonder dat er iets tegen gedaan kan worden, dan wel gedaan wordt.

    Groet,
    Harry

  4. [3] Het openbaar maken van welke nevenfuncties dan ook zal m.i. niet voldoende zijn om schijn van onafhankelijkheid op te houden. Wat de verkiezingen voor leden van de rechterlijke macht betreft kan ik mij voorstellen dat om te beginnen de leden van het college van procureurs-generaal en hun voorzitter om de x jaar verkozen worden uit een serie kandidaten die daartoe hun kaarten op tafel leggen. Maar ik ben benieuwd naar andere gedachten en suggesties over dit onderwerp. Misschien is juryrechtspraak al een verbeterende eerste stap?

  5. [3]
    Harry,

    Genocide was (in 1945) geen erkende catagorie, maar een door Rafael Lemkin gedefinieerde "nieuwe" misdaad.
    Neurenberg was een farce, Churchill zag de kopstukken liever zonder (eerlijk ?) proces hangen.(*)

    -Tegenwoordig zien we vaak, dat een overheid rustig nalatig kan blijven in het handhaven van de openbare orde en /of veiligheid (Diamantbuurt), zonder dat er iets tegen gedaan kan worden, dan wel gedaan wordt.-

    Dit is m.i. een understatement, dat gaat hier al ruim 30 jaar zo, en daarom zijn er m.i. ook zoveel problemen met als gevolg dat ik nu op straffe van een p.v.’tje rond moet lopen met een identiteits bewijs, en wat nog volgt.

    Groet,

    Jetze

    (*)
    De Verhoren
    Richard Overy
    ISBN 90-234-0165-4

  6. [4]
    Vincent,
    Wat die openbaarmaking van functies betreft kunnen we er naar mijn gevoel rustig van uitgaan, dat dit dweilen met de kraan open is. Ik gaf al aan, dat ik voor beperking van de bijbaantjes ben.
    Juryrechtspraak lijkt me geen goed alternatief. Je kunt m.i. beter een goede beroepsprocedure hebben en als dat niet genoeg is een rechterlijk driemanschap.
    [5]
    Jetze,
    Ja, "Tegenwoordig". Men kan misschien beter zeggen "Sinds de Bevrijding".
    Mijn vader z.g. waarschuwde al voor het creeren van maatschappelijke chaos waarvan het socialisme zich bedient om aan de macht te komen en te blijven. Dan herinnerde hij aan Troelstra’s poging in 1918 om de Revolutie uit te roepen. Chaos en armoede zijn de ouders van het socialisme.
    Groet,
    Harry

  7. [6]
    Harry,

    -Mijn vader z.g. waarschuwde al voor het creeren van maatschappelijke chaos waarvan het socialisme zich bedient om aan de macht te komen en te blijven.-

    Heb hier een tijdje over na zitten denken en enkele boeken uit mijn boekenkast getrokken om tot de conclusie gekomen dat het nog erger is dan dat wat jouw vader al had voorzien.

    In een door linx gedicteerde "rechtstaat ?" begrijp ik niet dat er hier mensen zijn welke voor de doodstraf kunnen zijn.

    Mijn vertrouwen in "deze" rechtstaat is tot het absolute nulpunt gedaald.

    Zie deel twee met spanning tegemoet.

    Groet,

    Jetze

  8. Is Nederland een rechtstaat?
    Nee, niet helemaal! Zelfs veel politici geloven er niet in.
    Als je steeds voor de camera benadrukt dat Nederland een parlememtaire democratie is en een rechtstaat dan twijfel je zelf in je hart.
    Ik weet een aantal dingen die in ons land zijn gebeurd die je normaal van een dictatuur verwacht. Maar ja, die stoppen ze gewoon in de doofpot!
    Bovendien kun je een land geen rechtstaat noemen die de per jaar ruim 50000 kindern dood, nog voor ze geboren zijn!
    En al die vrouwen die(ook kinderen)die in de nederlandse sexscene werken(vaak onder dwang)en waar de overheid niets tegen doet!

  9. Onder het schrikbewind van Donner c.s. zijn inmiddels alle wetten met voeten getreden en daarvoor verantwoordelijken worden niet berecht.Dus, er is geen recht meer.De nationale koek wordt verdeeld en de lazarussen van deze aarde krijgen slechts kruimels,die van de tafel worden geveegd. Dat is al het grootste onrecht wat betaat.En dan is er de zeer merkwaardige stilte rondom louis sévéke; daarover moet volledige openheid komen, waar blijven de journalisten van onze onafhankelijke pers.Of moeten we naar Belgie om de waarheid te horen? Anne

  10. Voor Nederland een volkomen WAARDELOZE exercitie … Immers:

    Thorbecke construeerde een "GOUDEN PARACHUTE" voor de monarch en zijn nakomelingen … door hun "boven" de wet te stellen en de dagelijkse "regering" in TRUST te delegeren aan HANDLANGERS … en LAKEIEN. Met name de Politieke Pachters genaamd "Partijen", waarop "kiesgerechtigden" periodiek en nominaal mogen "stemmen" … En dan denken sommigen dat corrupte systeem van binnen te kunnen hervormen en veranderen …

  11. [quote] waar blijven de journalisten van onze onafhankelijke pers[/unquote] [11]

    De pers is in Nederland net zo onafhankelijk, lees objectief, als de door velen bekritiseerde rechtsstaat.

    Net zoals "de pers" je alleen dingen laat zien die men in hun ogen geschikt acht voor het publiek, is ook het OM zo langzamerhand een meester in het verhullen van de werkelijkheid, of het toepassen van de verdraaide werkelijkheid.

    Immers, het niet laten zien, of verswijgen van wat er werkelijk gebeurd is, is geen leugen of een pertinente onwaarheid.

  12. [quote] waar blijven de journalisten van onze onafhankelijke pers[/unquote] [11]

    De pers is in Nederland net zo onafhankelijk, lees objectief, als de door velen bekritiseerde rechtsstaat.

    Net zoals "de pers" je alleen dingen laat zien die men in hun ogen geschikt acht voor het publiek, is ook het OM zo langzamerhand een meester in het verhullen van de werkelijkheid, of het toepassen van de verdraaide werkelijkheid.

    Immers, het niet laten zien, of verswijgen van wat er werkelijk gebeurd is, is geen leugen of een pertinente onwaarheid.

  13. reactie op De heer jetze (of is het een meisjesnaam…???)

    Pardon???…Je loopt op de feiten vooruit? Nou, zet je hersencellen op stand 1 (of tenminste op stand 0, beter dan niks), maar tegen Mijnheer Samir A. hadden helemaal geen bewijs, dat zijn domme fouten van de nederlandse rechtssysteem (jaaaa, de fouten die ze altijd maken…maar is goed meid (wat is je geslacht….)..Niet iedereen is een beetje volwassen en normaal denkend in het leven

Comments are closed.