De Zaak Nienke Kleiss

De zaak Nienke Kleiss is ondertussen een hot-item in de pers. Beschuldigingen, ontkenningen, ontkennen dat er ontkend is, kortom: een enorme soap.

Het is alleen jammer dat iedereen, vooral ook de media, voorbij gaat aan het échte probleem.

En dat echte probleem is de véél te hechte banden tussen politie en justitie. Politie en justitie worden altijd in één adem genoemd, maar zijn toch echt verschillende instanties met verschillende taken.

De politie hoort boeven te vangen, bewijs te verzamelen, een proces verbaal op te stellen, en dat met een mooie strik er omheen dan aan justitie voor te leggen. Die op hun beurt gaan kijken óf het geheel van de politie goed genoeg is om aan een rechter voor te leggen.

De rechter is dan uiteraard onpartijdig, luistert naar de Officier van justitie (OvJ), luistert naar de verdachte, en doet een uitspraak. Simpel toch?

In de praktijk gaat het al aan het begin fout. De OvJ wordt direct al betrokken bij het onderzoek van de politie. Hij verliest daarmee al in het begin de objectiviteit, de politiemensen worden immers collega’s. En collega’s val je niet zo snel af. Fouten van de politie worden dan dus sneller met de mantel der liefde bedenkt, of zelfs verzwegen zoals in het geval Nienke Kleiss.

Maar het is nóg gekker. Want diezelfde OvJ zit ook in hetzelfde gebouw als de rechter. Ze zitten vaak dagen achtereen in dezelfde rechtszaal, eten dezelfde broodjes kroket in dezelfde kantine, delen hetzelfde kopieerapparaat, ook dáár is dus een vorm van collegialiteit. Waarmee verdachten per definitie in het nadeel zijn.

Tenzij die verdachten zich laten bijstaan door een advocaat van één van de grote, gerenommeerde kantoren. Die advocaten zijn namelijk, geloof het of niet, zelf óók weer collega van de rechter. Wij kennen namelijk het systeem van “plaatsvervangend rechter”, waarbij advocaten en OvJ’s regelmatig worden ingezet als rechter. Hier wordt overigens dankbaar gebruik van gemaakt, vooral door verzekeraars en multinationals. Die weten exact welke advocaat tevens rechter is. Zo zorgen ze regelmatig voor de leuke situatie dat twee kantoorgenoten rechter en advocaat zijn in één civiele zaak. Als advocaat van de tegenpartij weet je dan van tevoren: dit is kansloos. Ga je er toch tegen in dan kun je als advocaat trouwens je verdere carrière wel vergeten. De advocatuur heeft namelijk haar “eigen” rechtsspraak, het tuchtcollege, en dat is uiteraard op de hand van diegenen die het betalen: de grote kantoren.

Ondertussen begint het er dus op te lijken dat alle handen elkaar aan het wassen zijn. En de burger en/of verdachte? Die stond erbij en keek er naar terwijl hij hoe dan ook veroordeeld wordt. Want dát is het sturingsmechanisme van Donner’s ministerie: het gaat om procentjes, om aantallen. De praktijk telt niet op het Haagsche ministerie van justitie, het gaat om de juiste getalletjes op de juiste plekjes van de Excel-spreadsheetjes.

Een OvJ die te veel seponeert omdat hij de kwaliteit van de hem aangeboden zaken niet goed genoeg vindt, krijgt op zijn kop. Een OvJ die alles en iedereen vervolgt, en zó veel veroordelingen binnen haalt krijgt een schouderklopje. Met de groeten van Microsoft Excel.

De rechter zit erbij en kijkt ernaar, maar is voor het leven benoemd. Daarmee heeft hij een schijn van onpartijdigheid, maar ook een gebrek aan noodzaak om iets te doen aan misstanden. Hij zit immers toch wel goed, en na ons de zondvloed, toch?

Een rechtsstaat? Nederland? Nee. In de verste verte niet. En zo lang de traditionele partijen aan de macht zijn zal niemand daar ook maar iets aan kunnen veranderen.