Geen gezeik, iedereen rijk!

Deze beroemde uitspraak van Tedje van Es werd als behoorlijk absurd beschouwd, en was ook niet voor niets afkomstig van het simplisties verbond.
En toch had er best een kern van waarheid in kunnen zitten, als we maar geen allesoverheersende overheid gehad zouden hebben.

Tedje van Es, lijsttrekker van de Tegenpartij, was actief begin jaren tachtig. Dries van Agt had samen met Hans Wiegel zojuist Joop Den Uyl van het pluche verdreven, en niet veel later begon Lubbers de boel over te nemen.

We zijn nu 25 jaar verder, en wat heeft die vijfentwintig jaar ons nu echt gebracht? Echt veel gebouwd is er niet, er zijn geen nieuwe kerncentrales gekomen, vrijwel geen nieuwe wegen, alleen zo hier en daar is er wat aan woningbouw gedaan op prachtige Vinex-locaties. We hebben natuurlijk een betuwelijn, een HSL-lijn, een vijfde baan bij Schiphol, maar echt geïnvesteerd in de infrastructuur is er niet. In die 25 jaar is de maatschappij wellicht fors veranderd, de overheid heeft daar nauwelijks een beslissende rol in gespeeld, en heeft het aanzicht van Nederland redelijk gelijk gelaten.

De opbrengsten van 25 jaar “beleid” zijn hooguit matig te noemen. En wat heeft dat allemaal gekost? Een kleine zoektocht levert de gegevens op dat de rijksoverheid in de afgelopen 25 jaar de lieve som van ongeveer vijfduizendmiljard (5.000.000.000.000) guldens heeft uitgegeven. Aan onderwijs, aan subsidies, aan wegen, aan justitie, aan regelmakerij, aan ontwikkelingshulp, aan Srebrenica, aan multikul, aan ambtenaren, maar vooral aan héél véél papier.
En dat is dan alleen het budget van het rijk, de provincies en gemeenten zijn nog buiten beschouwing gelaten.

Stel nu eens dat Dries van Agt in 1980 het roer drastisch had omgegooid. En dat hij de moed zou hebben gehad om de rijksoverheid met de helft in te krimpen. Dan hadden we met zijn allen in de afgelopen jaren 2500 miljard guldens over gehad die we aan dingen hadden kunnen besteden die we zelf leuk vinden.

Even omgerekend, we hadden in die 25 jaar elk jaar weer honderd miljard gulden overgehouden. Daarmee hadden we bijvoorbeeld ieder jaar een miljoen gulden netto kunnen uitkeren aan honderdduizend huishoudens. Honderdduizend nieuwe miljonairshuishoudens, ieder jaar weer, 25 jaar lang. Elke dag van het jaar, inclusief zon- en feestdagen zou de staat 274 mensen een miljoen gulden hebben kunnen schenken.

Ziet u het voor zich, een programma op televisie dat begint met: “Goedenavond dames en heren. We maken nu de trekking bekend van dinsdag 5 oktober 1986. De staat heeft het genoegen een miljoen gulden te schenken aan de volgende personen”, waarna er een lijst volgt van 274 mensen. En dat iedere dag weer. Dat klinkt toch prettiger dan een minister die bij Nova komt vertellen dat “hij” 200 miljoen beschikbaar stelt voor één of ander goed doel.

En het enige dat we daarvoor hadden hoeven te doen, was een halvering van de overheid.

Als je bedenkt dat we nu “slechts” 102.000 miljonairs in Nederland hebben, dan had Nederland er waarschijnlijk een stuk beter uitgezien als van Agt destijds een wijs besluit had genomen. Met een halve overheid hadden we namelijk 2,5 miljoen miljonairshuishoudens gehad. Eén op de drie Nederlanders zou uit een miljonairsfamilie komen! Geld maakt natuurlijk niet gelukkig, maar de sociale problemen zouden dan toch van een totaal andere orde zijn als heden ten dage.

Nu kunnen er natuurlijk allerlei tegenwerpingen komen dat dit geen realistisch scenario zou zijn. Welke overheid zou nou iedere dag aan 274 mensen een miljoen geven? Geen enkele natuurlijk. Maar het gaat dan ook om het idee dat mensen zich nauwelijks beseffen hoeveel de overheid ons jaarlijks afneemt. En dat iedere gulden die de overheid ons afneemt niet meer uitgegeven kan worden aan de zaken die we zelf graag willen. Onder die 100.000 nieuwe miljonairs per jaar zouden namelijk talloze mensen zitten die graag veel geven aan de derde wereld. Of aan Greenpeace, of het wereld natuur fonds. Onder die 100.000 miljonairs per jaar zouden mensen zitten die graag een sociaal fonds voor de armen hadden opgericht, of een school voor minder begaafden zouden sponsoren.
En die 100.000 miljonairs zouden waarschijnlijk mensen hebben ingehuurd, al was het maar om te strijken en de ramen te lappen. Zo zou er ook nog eens héél veel werkgelegenheid gekomen zijn.

Kortom, al die zaken die de overheid namens ons zo graag wil regelen zouden anders óók wel van de grond zijn gekomen. Met het grote verschil dat al die miljonairs waarschijnlijk wél goed zouden opletten waaraan ze hun geld zouden uitgeven.

25 jaar terug heeft niemand het idee gehad om de overheid te halveren. Nu wel. Het wordt tijd om dat in gang te zetten.