Allereerst moet ik zeggen dat ik enorm veel bewondering koester voor Murray Rothbard en zijn analyses met betrekking tot fractioneel bankieren en fiatgeld. Zijn beste boek vond ik daarom ook ,,America’s Great Depression” uit 1963, waarin hij uit de doeken doet hoe de crisissituatie niet alleen is ontstaan, maar ook voortduurde en beveel ik iedereen aan om dit boek te lezen.
Waar de mathematicus Rothbard echter nooit rekening mee heeft gehouden is de invloed van de psyschologie op het investerings- en spendeergedrag van grote groepen mensen. Hij probeerde alles in een klein mathematisch perspectief te gieten, zonder de massapsychologische factoren goed in ogenschouw te nemen. Zelfs in een gouden standaard hebben we behoorlijke zeepbellen kunnen zien in het verleden, zoals de tulpenbollenrage, de Mississippi Compagnie, de Zuidzee Compagnie en de treinenrage. Meer hierover is geschreven door Charles MacKay in zijn boek ,,Memoirs of Extraordinary Delusions and the Madness of Crowds” uit 1841. Zodoende, zelfs als de gouden standaard weer wordt ingevoerd zullen we nog altijd last krijgen van zeepbellen in de economie, wel of niet gefinancierd met fiatgeld.
<%image(20051011-Kondratiev.jpg|99|111|)%> Nikolai Kondratiev heeft dit ook uitvoerig beschreven in zijn boek ,,De Lange Golf”. Het is natuurlijk geen wet van Meden en Perzen om te zeggen dat deze ca. 54 jaar duurt, maar voor diegenen die de markten langdurig hebben onderzocht en geanalyseerd zien wel telkens een duidelijke periodieke verschuiving van 16 à 20 jaar van papieren naar waarde-investeringen en omgekeerd. Dit heeft zeker te maken met het kuddegedrag van mensen (follow-the-crowd gedrag), dit groepsgedrag werd tevens goed geanalyseerd door Gustav le Bon in zijn boek ,,The Crowd” uit 1895, waarin o.a. de massagekte van de Franse revolutie werd geanalyseerd.
<%image(20051011-Elliott.jpg|77|98|)%> Ralph Nelson Elliott heeft in de jaren 20 van de vorige eeuw een exposé geschreven over de gedragingen van investeerders en de beweeglijkheid van de markten in lange golven. Deze golven noemt men dan ook de Elliott Waves. We hebben over de laatste decennia kunnen zien hoe de markten zich hebben aangepast aan de menselijke kuddegeest. In de jaren 60 waren voornamelijk de Amerikaanse top-50 aandelen het meest in zwang, de Nifty-Fifty. In de jaren 70 waren het grondstoffen, met name olie. In de jaren 80 waren het de Japanse aandelen en in de jaren 90 werd er driftig geïnvesteerd in internet en nieuwe technologie-aandelen, beter bekend als de New Economy. Nu zien we dat de zeepbel zich op de huizenmarkt en wederom op grondstoffen richt. Dit heeft uiteraard deels te maken met de creatie van fiatgeld, maar ook overduidelijk met de massapsychose van het beleggend publiek. In feite zijn er twee menselijke condities die van grote invloed zijn op de markt en deze zijn angst en hebzucht. Alle markten bewegen daar altijd tussenin, het fiat- of fractioneel geld heeft alleen invloed op de grootte hiervan.
Het is derhalve een mythe om te denken dat als de gouden standaard zou worden heringevoerd we geen last meer zullen krijgen van financiële zeepbellen. Het enige wat zal gebeuren is dat deze zeepbellen dan niet meer simultaan mondiaal voorkomen, maar deze beperkt zullen blijven tot afzonderlijke regionale economieën met behoorlijke en langjarige tussenpozes.
Vandaar dat Kondratiev, in tegenstelling tot wat Murray Rothbard heeft beweerd, een onschatbare aanwinst heeft geleverd aan het begrip van de subjectieve psychologische waarde die wordt gegeven aan de manier en hoeveelheid kapitaal welke wordt belegd op de diverse markten. Bovendien is de huidige crisis een overduidelijk bewijs dat zijn theorie vrijwel naadloos aansluit op de werkelijkheid.
http://www.gwiep.net/library/LeBon_-_Crowd.html
http://westwave.hypermart.net/elliott_wave.htm
http://faculty.washington.edu/~krumme/207/development/longwaves.html
http://www.econlib.org/library/Mackay/macEx.html
Interessant artikel, Albert.
Vraagje: Zijn de bewegingen in een bepaalde markt door de koppeling met het "fear & greed" -model voorspelbaarder dan via andere technieken, zoals "chart reading" en zo ja, hoe betrouwbaar zijn die voorspellingen ?
Groet,
Harry
[1] Ze zijn niet exact voorspelbaar, maar er zijn wel duidelijke langjarige bewegingen zichtbaar in de markten en er bestaat een duidelijke correlatie tussen papieren waarden enerzijds (aandelen, obligaties en hypotheken) en vaste waarden anderzijds (grondstoffen en edelmetalen).
Kevin Klombies heeft dit fenomeen over de laatste 20 jaar onderzocht en kwam tot de conclusie dat zelfs binnen de grondstoffenmarkt er onderling verbanden bestaan.
Hoe langer deze onderzoeken voortduren, hoe meer men tot de conclusie kan komen dat massapsychologie van primair belang is voor de bewegingen binnen marktsectoren.
Niet alles is namelijk alleen wiskundig uitlegbaar en de menselijke geest is een van de meest complexe in deze wereld. Zoals Isaac Newton pleegde te zeggen: ,,Ik kan exacte de standen van de hemellichamen voorspellen, maar niet de gekte van mensen." Saillant detail is dat Newton zijn vermogen verloor in de Zuidzee Compagnie zeepbel.
Goed artikel Albert,
Ik ben me net aan het inlezen op wat de Oostenrijkse Economen en Libertarisme met elkaar te maken hebben, dus hoe meer economie hoe beter! Eén van de dingen waarover ik las is over subjectieve prijsstelling versus klassieke prijsstelling. Dit zie je ook heel sterk terug in jouw artikel. Denk jij dat door de toegenomen hoeveelheid beschikbare informatie aan zowel de vraag als de aanbodzijde van een gegeven markt bubbels en trends van kortere duur zullen zijn in de ‘information age’?
Kaye
[3] Uit de praktijk bleek dat het informatietijdperk van geen invloed is op de lengte of duur van de zeepbellen. Wellicht omdat de informatie eigenlijk geen informatie, maar in de meeste gevallen propaganda blijkt te zijn, uitgegeven door belanghebbenden, zoals banken, financiele instellingen, beursmakelaars en corporatistische media. Het internet biedt natuurlijk wel perspectief op een diversiteit aan informatie, maar dit moet eerst worden geselecteerd door de lezer op waarheid en/of echtheid. De Nieuwe Economie was een voorbeeld van hoe het ‘informatietijdperk’ juist de excessen kan aanwakkeren over enorme groepen investeerders, c.q. speculanten.
Bovendien is uit onderzoek gebleken dat trends zeer lang kunnen duren, minimaal 10 jaar.
Daarom is het van belang om een verschil te maken tussen mathematische en psychologische factoren. Iets waar veel economen en financiele analisten doorgaans zeer slecht in zijn.
[4]
Bedankt voor je antwoord Albert,
Het zijn ook de psychologische factoren die, volgens mij, bepalen of consumenten gebruik maken van aanbod op de markt. Dat wil zeggen, welke aanbieder ze kiezen.
Elders op deze site staat een artikel over witgoed handelaren die het ‘chantage’ vinden dat hun klanten ze om de oren slaan met de lagere prijzen van andere aanbieders. Deze nieuwe onderhandelingsmogelijkheid is ontstaan doordat vragers op de markt over meer informatie -in dit geval reclame- beschikken. Het negatieve aspect hiervan is inderdaad de Nieuwe Economie met alle bijbehorende uitwassen. Subjectieve factoren zijn hierin bepalender dan mathematische omdat vrijwel niemand over alle beschikbare cq bruikbare actuele informatie beschikt die nodig is voor een werkelijk mathematische prijsstelling.
Als aanvulling op jouw opmerking over financieel analisten wil ik nog toevoegen dat die mensen ook erg slecht zijn in het toegeven van hun ongelijk!
just my tuppence worth,
Kaye
[5] Helemaal mee eens Kaye.
Het door Albert geprezen werk "America’s Great Depression"
van Murray N. Rothbard staat trouwens online :
http://www.mises.org/rothba… .
Over de grote crisis van de jaren ’30
schreef recent Cato-onderzoeker Jim Powell een eveneens aanbevelenswaardige studie : " FDR’s Folly: How Roosevelt and His New Deal Prolonged the Great Depression "
http://www.amazon.com/exec/…
Groetz,
Cincinnatus.
Comments are closed.