Cursus: Hoe schrijf ik een verkiezingsprogramma?

Volgend jaar zijn er weer tweede kamerverkiezingen. Traditioneel brengen alle partijen daarvoor weer een programma uit, waarin dan staat wat ze allemaal willen gaan doen. Het schrijven van zo’n verkiezingsprogramma lijkt moeilijk, maar valt in de praktijk best mee. Er zijn een aantal spelregels waar de schrijver zich aan dient te houden, en dan komt het zeker goed. Volg deze tien regels, en u kunt niet meer verliezen!

De belangrijkste regel is dat het programma nooit duidelijk mag zijn. Als u kunt gaan regeren na de verkiezingen dan moet u nog met alle winden mee kunnen waaien, dus duidelijkheid is dodelijk. Regel 1 is daarmee eenvoudig: wees nooit concreet.

De tweede regel is bijna even belangrijk, en luidt: alles moet beter. Ga vooral niet in op hoe die verbetering tot stand moet komen, maar stel gewoon dat het beter moet. Kreten als “voor een betere gezondheidszorg” of “onze partij is voor een betere aanpak van de criminaliteit” doen het altijd goed. Het maakt ook geen tegenstanders, want wie kan er nu tegen verbetering zijn?

De derde regel is ook al eenvoudig: smijt met bedragen. Daar is, in tegenstelling tot in het bedrijfsleven, nooit een begroting voor nodig. Zinnen als “er moet honderd miljoen extra naar het hoger onderwijs” zijn altijd effectief. Waar dat geld dan vandaan moet komen, of hoe het uitgegeven dient te worden, dient onverlet te blijven. Bedragen moeten ook tot de verbeelding spreken. “0,3 procent extra voor minima” klinkt aanzienlijk minder aantrekkelijk dan “200 miljoen naar de minima”. Het is hetzelfde, maar klinkt toch heel anders.

Regel vier: bezuinig op plekken die niemand pijn doen. De traditie wil dat er altijd bezuinigingen in uw programma staan. Besteedt hier echter niet te veel tijd aan, de historie laat zien dat de overheidsbegroting altijd omhoog gaat. Bezuinigingen worden dus toch nooit hard gemaakt, en kunnen hooguit stemmen weghalen. Als er toch om onderbouwing van financiën wordt gevraagd, en dit kan incidenteel gebeuren, dan moet de kiezer niet het idee krijgen er slechter van te worden. Bezuinigingen dienen dus altijd kleine groepjes te raken, of liever nog, niemand te raken. Zinnen als “door efficiënter te werken bereiken we een bezuiniging van 50 miljoen” doen het altijd goed. Ga nooit in op het hoe en waarom. Dat kan alleen maar afleiden.

Regel vijf: het gaat om stemmen. Kijk dus goed waar mensen zich druk om maken, en beloof die problemen op te lossen. Hoe u dat doet is niet relevant, als er maar iets in het programma staat als “wij zullen ons maximaal inzetten om problemen met XYZ op te lossen.” Met zo’n zin kunt u nog alle kanten op. Dat het uiteindelijk toch nooit gaat lukken om überhaupt problemen op te lossen maakt niet uit, het gaat er immers om nu stemmen te krijgen.

Regel zes: houdt de media te vriend. Ga dus nooit maatregelen aankondigen tegen de media. Geen korting op de staatsomroep, zelfs geen veranderingen. Laat het zoals het is. Als u aan de macht bent kunt u het altijd nog aanpakken, maar in verkiezingstijd zijn de media te hard nodig. Hier en daar een extra subsidie beloven levert zelfs extra zendtijd op, dus kan lonend zijn.

Regel zeven: vergeet de lange termijn. Ga geen zaken opnemen in een verkiezingsprogramma die verder reiken dan vier jaar. De mensen snappen dat toch niet, en wie dan leeft, wie dan zorgt. Het doel is zetels halen, landsbelang is niet relevant. Beter is het om met een aantal zeer opvallende korte-termijn punten te komen. Die vallen op, geven media-aandacht, en daarmee stemmen.

Regel acht: overleg met de collega’s. Verkiezingen zijn prima te sturen. Naast het eigen stemmen winnen is het van groot belang om samen met de andere gevestigde partijen de agenda te bepalen. Zorg dus dat u, in overleg met de schrijvers van andere verkiezingsprogramma’s, een aantal punten netjes verdeelt. Zo kan iedereen in de verkiezingstijd netjes zijn eigen punt maken. En kunt u precies die kiezers trekken die op u moeten stemmen. Koste wat kost moet natuurlijk voorkomen worden dat er weer een opdracht tot liquidatie verstrekt moet worden omdat een nieuwkomer te groot wordt. Voorkom dit door vooraf zaken af te stemmen, en elkaar niet te veel in het vaarwater te zitten.

Regel negen: Schrijf tijdens het schrijven van het programma meteen ook een aantal one-liners. Een programmapunt dat niet in een snelle one-liner te vatten is, kan geschrapt worden. Het gaat niet om enige inhoud, het gaat om stemmen.

Regel tien: De algemene spelregel voor politici: Lieg, vervals en bedrieg! Het gaat er niet om waar het over gaat, maar een verkiezingsprogramma hoort bol te staan van de leugens, halve waarheden en onzinnige beweringen. Dat is zo, was zo, en dient ook zo te blijven. Wilt u een onzinnig onderwerp opnemen? Verwijs naar een niet-bestaand onderzoek. Niemand zal het checken. Mocht u dit angstig vinden kunt u, mits u op tijd bent, ook een student een onderzoek laten verrichten. Met een baantje als fractiemedewerker in het verschiet zijn vooral studenten politicologie tot veel vreemde onderzoeken bereid.

Wilt u een oplossing waarvan iedereen snapt dat het niet kan? Roep gewoon dat het wel kan. Bedenk: mensen willen belazerd worden. Roep vooral dingen die lekker in het gehoor liggen, en vermeld nooit de waarheid. De waarheid is dat uw taak voor 70% is overgenomen door Brussel en dat uw oplossingen meer kwaad dan goed zullen doen. Verzwijg dit, vervals onderzoeken indien nodig, verdraai woorden, kortom: denk politiek.

Als u zich bij het schrijven van uw programma aan al deze punten houdt dan kan slechts de lijsttrekker nog het verschil maken. Uw programma staat garant voor een overwinning. Voor de lijsttrekker gelden natuurlijk andere regels. Die zullen we in een volgende cursus proberen te behandelen. Veel succes!