Het onderzoek naar stamcellen was de laatste week hoog op de hitparade. Zowel in de politiek in Amerika als in Europa. Over Rusland, China en dergelijke hoorde je veel minder. Die doen gewoon waar zij zelf zin in hebben.

George Bush sprak terecht zijn veto uit over uitbreiding van deze stamcelonderzoeken.

Het ging er om of deze research en ontwikkeling door mocht gaan. Daarbij spelen twee belangrijke factoren een hoofdrol.

Eerst de morele factor. Is het moreel verantwoord dat men met cellen van embryo’s gaat experimenteren? Knoeien met genen? Wat kunnen de consequenties zijn?
Wat is de libertarische positie in deze?
George Bush speelde hier de moraalridder en de verdediger van alle goeds. Stamcel onderzoek vindt hij moreel onjuist. Daarom besloot hij voor het eerst in zijn loopbaan om een veto uit te spreken.
Uitgaande van de libertarische non-agressie filosofie is er niet veel tegen dergelijke onderzoeken in te brengen. Er wordt immers geen agressie gepleegd tegen een ander mens. Daarom zie ik ook nog geen libertarische morele bezwaren.

Op de tweede plaats is er de financiering. En zowel in Amerika als in de EU spraken de politici over financiering van deze ontwikkeling uit geld van de belastingbetaler. In de meeste artikelen en verslagen wordt daar echter met geen woord over gesproken. Belastinggeld afkomstig van zowel voor als tegenstanders van deze ontwikkeling worden beiden ongevraagd belast.
En daar zit een immoraliteit waar je zo goed als niemand over hoort.
Daar zijn dus wel degelijk libertarische bezwaren.
Die zijn er uiteraard niet als de ontwikkeling plaats vindt in privé klinieken en laboratoria met vrijwillige financiering.

De EU heeft besloten om gewoon door te gaan met het beschikbaar stellen van dat belastinggeld.
Bush heeft de verdere onderzoeken (voorlopig) gestopt. Al is het dan met de verkeerde argumenten!

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

43 REACTIES

  1. Ik probeerde een reactie te posten maar krijg iedere keer het zinnetje "Gelieve minstens wat commentaar te geven" te zien. Wat is dat?

  2. Hmm… Nu is mijn oude reactie helemaal weg, maar die laatste reactie kwam er wel door. Vreemd.

  3. [29]
    Nico Roos,

    Ik had eigenlijk een eerdere reactie willen posten, maar die is nu helaas weg. Poging 2:

    Het lijkt mij juist helemaal niet wenselijk dat de politiek zich bemoeit met wetenschap of een "publieke" instelling uitbaat. Je krijgt onvermijdelijk willekeur over wat er dan fundamenteel onderzocht moet worden (het ontstaan van het universum of de paringsrituelen van Oude Egyptenaren bijvoorbeeld) en hoeveel daaraan moet worden besteed (1%, 10%, of 100% van het BNP?). Die willekeur laat ik liever over aan de individuele burger. Ook als die burger alleen maar een betere computer wil om spelletjes op te spelen, kan dit leiden tot fundamentele doorbraken in de natuurkunde. Denk maar aan de speelkwaliteiten van een goedkope supercomputer, die ook kan worden ingezet om andere fundamentele wetenschappelijke problemen met minder geld en mankracht op te lossen.

    Ook als een product geanalyseerd en gekopiëerd kan worden is er openbaarheid en bekritiseerbaarheid. En juist in het onderzoeksstadium zorgt het patentrecht voor geheimhouding, waar zonder patentrecht het uitlekken of delen van informatie minder ernstige gevolgen heeft, of zelfs voordelig kan zijn. Het ontwikkelen van nieuwe producten kan altijd voordeel hebben, dus is er geen reden dat goedlopende bedrijven niet een deel van hun winst aan onderzoek besteden. Net zoals het besteden van een deel van de winst aan reclame een groter marktaandeel en meer winst kan opleveren. Een concurrent die dit niet doet kan juist wel eens achter het net vissen.
    Zelfs als het afschaffen van patenten leidt tot een afname in onderzoek, is er het voordeel van aanzienlijk lagere prijzen voor bestaande producten. Wat weer beter uitpakt voor bijvoorbeeld de gezondheidszorg. En wat ironisch genoeg besteedbaar geld vrijmaakt voor meer onderzoek (want de inkomsten uit patenten zijn vaak veel groter dan de kosten van het onderzoek). Daarbij blijft het ook nog steeds winstgevend om bijvoorbeeld (eventueel in samenwerking met concurrenten) een beter of zelfs geheel nieuw product te ontwikkelen. Dat is een risico, maar het investeren in onderzoek waarvan een ander het patent krijgt is dat ook.
    En is een patenthouder die miljarden kan verdienen met behulp van een kunstmatig eigendom en de investeringen van zijn concurrenten in hetzelfde product totaal teniet doet, geen free-rider? Of nog erger, een dief of vernietiger van andermans inspanningen en eigendom? Als je niet wilt dat iemand free-ridet moet je je product niet openbaar maken. Maar dan kan je er zelf ook niet van profiteren. Iemand die thuis mooi piano speelt, en het niet kan uitstaan dat zijn buurman een gratis concert krijgt heeft een keuze: of het huis voor veel geld laten isoleren, of niet meer spelen, of bepalen of zijn eigen plezier groter is dan de ergernis ook een gratis gunst voor een ander te zijn. Hetzelfde geld voor een bedrijf dat met een nieuw product een groter marktaandeel en grotere winsten kan boeken. Zij het dat die winst niet de proporties aanneemt van een patent-monopolie. Waar weer tegenover staat dat ze op al haar geslaagde investeringen een rendement krijgt, omdat die niet door andermans patent kunnen worden ontnomen.
    Een patent lijkt me een recht op het innen van onvrijwillige belasting waarvan de opbrengst de investeringskosten onbeperkt ver te boven kan gaan. Het is in feite tegen de patenthouder zeggen: hier is het BNP, kijk maar hoeveel je kan grijpen. Als je dan patenten moet verlenen, laat dan in ieder geval de mogelijke winsten in proportie staan tot de investeringen. En die proportie blijft nog steeds willekeurig.

    Overigens, voor fundamenteel onderzoek krijg je sowieso geen patent, dus daar kan patentrecht niet leiden tot een stimulans van onderzoek (als die er al is):

    "…De meeste octrooiwetten geven een op zichzelf relatief eenvoudige regel omtrent de vraag, wat octrooieerbaar is, zie bijvoorbeeld het Europees Octrooiverdrag: "Octrooien worden verleend voor uitvindingen die nieuw zijn, op uitvinderswerkzaamheid (een inventieve stap) berusten en vatbaar zijn voor toepassing OP HET GEBIED VAN DE NIJVERHEID"…"

  4. [33]
    P.S.

    Excuses voor de lange reactie. Het is een soort ongeneeslijke ziekte van mij. 😉

  5. [31]
    Owl,
    Een kanttekening heb ik wel: Octrooien zijn in de tijd gelimiteerd. Ik voel overigens veel voor je redenering, maar ben nog niet uitgedacht.

    De errormelding ligt aan de manier waarop een link wordt ge-interpreteerd.
    Als je "http://" weglaat lukt het wel.

  6. Waarde Owl,

    Ik loop je argumenten langs:

    1. willekeur hoeveel geld waaraan besteed wordt in publieke instellingen voor fundmenteel onderzoek.

    In abstracto is dat juist. In de werkelijke wereld van onderzoekers is er echter meetal een redelijke ocnsensus over wat de op een gegeven moment "spannende" onderzoeksvragen zijn. De verdeling tussen verschillende onderzoeksvelden is ook tot op zekere hoogte zelfrefrentieel. Zoveel als nodig is om internationaal te kunnen blijven meedraaien.

    2. Ook de markt zorgt wel voor fundamentele doorbraken. Kan natuurlijk, maar de vraag in welk tempo. Zoals gezegd is de relatie tusen fundamenteel onderzoek en toepassing meestal omgekeerd. Doorbraken geschieden waarvan nog helemaal niet duidelijk is dat en hoe ze voor de markt nuttig kunnen en zullen zijn.

    3. Ook als een product geanalyseerd en gekopieerd kan worden is er sprake van openbaarheid. Patent bevordert geheimhouding in onderzoeksfase.

    Zeker. Maar wordt er wel onderzoek gedaan en komt het product er ook zonder patent?

    4. Een goedlopend bedrijf zal altijd geld in onderzoek stoppen. Een concurrent die dit niet doet kan achter het net vissen, net als een concurrent die geen reclame maakt.

    Ik begrijp dit argument en de vergelijking niet goed. Waarom zou een bedrijf onderzoek doen naar zaken die hetzij de ocncurrentie al onderzoekt, hetzij naar zaken die geen specifiek voordeel opleveren voor het bedrijf, omdat de concurrentie de zaak snel kan overnemen?

    5. Indien minder onderzoek en producten, dan worden bestaande producten goedkoper en komt er – ironie – meer geld vrij voor onderzoek.

    Als patentrecht efficiënt is, levert het winst op,o.a. doordat bestaande producten kunnen worden vevangen door goedkopere, waarbij in "goedkoper" ook de productiviteit van nieuwe prodcten in aanmerking moet worden genomen. En als er al meer geld besteedbaar zou zijn voor onderzoek, blijft het de vrag onder welke omstandiogheden het daaraan zal worden besteed.

    6. Ook zonder patentrecht blijft het winstgevend om, eventueel samenwerkend met anderen, nieuwe producten te ontwikkelen.

    Dat heb ik ook geenszins ontkend. Wel stel ik dat dit afhangt van de aard van het product. Maar waar winstgevendheid afhangt van geheimhouding in de ontwikkelingsfase, zal er geheimhouding worden nagestreefd, of er nu een patent mogelijk is of niet.

    7. Is de winnaar-patenthouder geen free-rider of een dief? Nee, want hij maakt geen gebruik van andermans inspanningen. Die anderen nemen deel aan een race en weten dat de winst tniet gegarandeerd is. Veelal is het echter niet een kwestie van één spel, maar van meerdere, terwijl ce concurrentie nog altijd patenten op vebeteringen in de wacht kan pogen te slepen.

    7. "overigens, voor fundamenteel onderzoek krijg je sowieso geen patent, dus daar kun je via patenten geen onderzoek stimuleren".

    Beste Owl, volgens mij was dit nu juist een door mij gebruik argument voor mij om fundamenteel onderzoek door publieke ondrezoeksinstituten te laten verrichten. Volgens mij ben je de kluts een beetje kwijt.

  7. [36]
    Nico Roos,

    1. Dus de "consensus" tussen onderzoekers moet bepalen wat er onderzocht wordt? Dan vervang je de willekeur van de burger niet met die van de overheid, maar die van de groep die er van profiteert. Een beetje alsof je de kunstenaars de hoogte en distributie van kunstsubsidie laat bepalen.
    Wat als de "consensus" van klimaatwetenschappers is dat klimaatverandering door de mens bestaat (of juist niet) en dat ze vooral onderzoek willen doen in richtingen die dat bevestigen (of juist ontkennen)? Wetenschap is afhankelijk van de minderheden die de consensus-theorie in twijfel trekken en met een theorie komen die mogelijk beter bij de feiten past, of door onderzoek met feiten komen die nog niet bekend zijn. Dat lijkt me lastig als de bestaande meerderheid altijd de geldstromen in haar richting kan laten buigen. En je bent dan nog steeds niet van de willekeurige vaststelling van het budget af. Hoeveel % van het BNP is genoeg?

    2. Als fundamenteel onderzoek een bepaalde kans heeft om tot nuttige toepassingen te leiden, heeft de markt belang bij het zelf investeren in dergelijk onderzoek. Is die kans miniem en gaat het vooral om interesse, dan is het een hobby (zonder de "waarde" verder te willen ontkennen) en niet iets waar je de burger verplicht voor laat betalen.

    3. Dat moet je afwachten, maar ik zie geen reden waarom ineens al het onderzoek zou stoppen omdat er een zeker risico aan de investering zit. Het nemen van risico’s die zich mogelijk terugbetalen is inherent aan economisch handelen. Het zou best kunnen dat met een patent meer geïnvesteerd wordt (al weet ik dit dus niet zo zeker, vanwege het hoge risico dat een ander er met het patent vandoor gaat), maar dan hebben we het toch over een onvrijwillige "belasting", waarbij de burger moet bijdragen aan meer onderzoek. Maar waarom "moet" er meer onderzoek gedaan worden en hoeveel meer dan? Wie bepaalt dat meer onderzoek altijd beter is, en hoe snel innovatie "hoort" te gaan? Je kunt potentieel 100% van het BNP aan onderzoek besteden, maar er zijn vele andere zaken waar een burger wellicht liever z’n geld aan besteedt.

    4. "Waarom zou een bedrijf zaken onderzoeken die een concurrent al onderzoekt?" Dat kan men juist zeggen van de situatie waarbij een patent voor een ander heel de investering teniet zal doen. Zonder patent heeft investeren in een onderzoek waar een ander ook in investeert meer zin, omdat het niet uitmaakt als een ander eerder is met de doorbraak. Je zult dan hoogstens sneller tot productie over kunnen gaan. Met een patent ben je je geld gewoon kwijt. En áls het zo is dat patenten leiden tot meer concentratie op dezelfde onderzoeksonderwerpen, lijkt me dat niet per se een goede zaak. Dat is ook willekeurig: "Willen we" dat meer geld wordt gestoken in enkele onderzoeken, of juist in een grote variatie aan onderzoeken? Daar is geen objectief antwoord op, dus laat ik het liever over aan de burger op de vrije markt.
    Die reclame was misschien niet zo’n goede analogie. Laat ik deze proberen: Een bepaald bedrijf komt met een nieuw (niet-patenteerbaar) product. Dat kost geld en is een risico als het niet aanslaat en het kan redelijk makkelijk door een concurrent worden gekopiëerd. Maar als het wel aanslaat, vergroot dit bedrijf haar markt, of kan een product verkopen met meerwaarde boven haar bestaande producten en zo meer verdienen. Dat het gekopiëerd wordt is geen probleem, zolang het product dat is ontwikkeld meer geld oplevert dan de producten die al op de markt waren. Een bedrijf gaat geen product ontwikkelen, ook met patent, als dat product niet de markt vergroot, of minstens zoveel beter is dan bestaande producten dat het winst oplevert. De vergelijking met reclame zag ik zo: Een bedrijf kan besluiten om al haar winst aan de aandeelhouders uit te keren, of om een deel daarvan aan reclame (of onderzoek) te besteden, met de mogelijkheid dat de winst daarmee groter wordt.

    -Mijn reactie is te lang… What else is new? 😉
    Zie deel 2 hierna…

  8. Deel 2:

    5. Probleem daarmee is, dat een patenthouder de prijs van het efficiëntere patentproduct precies zo hoog kan maken, dat het nét goedkoper is dan de bestaande producten, maar veel duurder dan wanneer concurrenten het vrijelijk konden kopiëren. Daarmee zichzelf maximale winst garanderend, die ver boven de onderzoekskosten kan liggen. Zonder patenten zou het, zoals ik al onder 4 probeerde te stellen, voor de "free riders" die hogere winsten maken met dit nieuwe efficiëntere product, winstgevend kunnen zijn om hun winst deels in nieuw onderzoek te steken om weer meer marktaandeel of nog grotere efficiëntie te verkrijgen.

    6. Zonder patenten is het delen van onderzoeksinformatie juist winstgevend, omdat een individueel bedrijf minder risico loopt bij bepaald onderzoek en succesvolle investering altijd leidt tot een bruikbaar product. Als geheimhouding alleen tijdens onderzoek wel nuttig zou zijn (en niet na onderzoek), heb je ook geen patent nodig, maar gewoon goed sluitende contracten met alle personen die in je fabriek werken (en eventueel met je concurrenten om wederzijdse spionage uit te sluiten), en een goede beveiliging. En als een ander jou kan bespioneren, kun je dat ook bij een ander.

    7. Als hij geen free-rider of dief is, is hij wel een kapitaalvernietiger. Stel, bedrijf A ontwikkelt voor 1 miljard euro een nieuw product. En bedrijven B, C en D "stelen" dit door het te kopiëren, dan is dat volgens u "free-riden". Maar als bedrijf A 1 miljard heeft geïnvesteerd, en bedrijf B, C en D ook ieder 1 miljard, waarop A een patent krijgt en B, C en D samen 4 miljard kwijt zijn, is dit allemaal in orde?

    8. Ik weet ook eerlijk gezegd niet meer waarom ik dat erbij vermeldde. Misschien om te illustreren dat het door u gekoesterde fundamenteel onderzoek geen baat heeft bij patenten. Voor mijn argumenten tegen fundamenteel onderzoek gefinancierd door de overheid, zie boven. 😉

  9. [35]
    SpyNose,

    Geeft niet hoor, ik ben ook nooit uitgedacht. Of uitgepraat, lijkt het wel. 😉
    Wie weet ben ik straks ineens voorstander van patenten. Al vermoed ik van niet, want het blijft me wat teveel steunen op de willekeur van staatsmacht en monopolisme.
    Bedankt van die informatie over links. Ik vond het al zo vreemd. Toevallig heb ik in mijn 2de reactie aan Nico Roos, per ongeluk de link naar wikipedia weggelaten zie ik. Anders was die er zeker ook niet doorgekomen. Gek genoeg heb ik toch vaker een reactie met links erin gepost, en dat ging gewoon goed.

  10. Beste Owl,

    Je inzet in deze wat mij betreft zeer aardige discussie is inderdaad opmerkelijk, maar ook wel tijdrovend. Ik wil pogen tot een zekere afronding te komen, waarmee ik bedoel te zeggen dat het denkbaar is dat ik binnenkort geen tijd meer zal hebben om te reageren. Niet dat we uitgepraat zij, hoewel ik wel denk dat de belagnrijkste argumenten pro en contra intussen wel ten tonele zijn verschenen. Onze discussie zou allicht verder beter mondeling kunnen worden gevoerd. Maar ja, hoe herken je een vogel die pas in de schemering uitvliegt?

    1. Zuiver wetenschappelijke onderzoekers hebben in de regel geen persoonlijk belang bij het onderwerp van hun onderzoek, even afgezien dat een interessant en goed uitgevoerd onderzoek nuttig kan zijn voor een academische carriere. De consensus waar ik het over had, sluit grote onderlinge concurrentie en inhoudelijke verschillen van mening niet uit. Natuurlijk veronderstelt een en andre wel een gewaarborgde onafhankelijkheid van gepromoveerde onderzoekers. En die is in gevaar in Neerland en elders, zoals ik uit persoonlijke ervaring kan getuigen.

    2. Zoals eerder gesteld, fundamenteel onderzoek is op langere termijn nuttig, ook al is het meestal niet voorspelbaar waar voor precies. Juist omdt het meestal niet om patenteerbare kennis gaat, hebben ondernemers weinig belang erin te investeren. Hooguit zijn ze ge"interesseerd in "verkenner-vertalers", dat wil zeggen mensen die op de hoogte zijn van de ontwikkelingen op fundamenteel terrein en die oog hebben voor praktische toepassingen van de resultaten van fundamenteel onderzoek.

    3. Er zijn oneindig veel noden en behoeften waaraan alleen kan worden voldaan door middel van onderzoek. Een niet gering aantal daarvan zijn van vitaal belang.

    4. Sorry Owl, op dit punt gekomen ging bij mij het licht uit. Ik ben niet langer opgewassen tegen jouw kennelijk onuitputtelijke energie en enthousiasme in deze discussie. Ik capituleer mij troostend met de gedachte dat je Spynose schreef wellicht zelf nog wel eens van visie te veranderen. That’s the spirit! Mijn excuses derhalve dat ik het hierbij laat.

  11. [40]
    Nico Roos,

    Met mij discussiëren vergt inderdaad nogal wat geduld en tolerantie. Ik vermoed ook dat mijn enthousiasme en poging om een zaak zoveel mogelijk uit te diepen en alle argumenten die ik kan bedenken in een reactie te proppen, over kan komen als arrogant of een poging iemand door puur volume en barrage tot "toegeven" te brengen. Dit is echter geenszins mijn bedoeling. Ik zal hier dan een laatste keer reageren en dan laat ik het daarbij.

    1. Daarmee hebben we dus nog steeds geen methode om objectief de juiste verdeling en hoogte van het budget voor fundamenteel onderzoek vast te stellen.

    2. Juist daarom denk ik dus (al kan dat pas in de praktijk blijken als een ontwikkeld "westers" land haar patenten zou afschaffen), dat ook in fundamenteel onderzoek zal worden geïnvesteerd door bedrijven. Als niemand het doet, hebben bedrijven (collectief gezien) geen voordeel. Het kan dus wel iets van hun winst kosten, maar zonder die investering (zoals ik met het wat ongelukkige reclame-voorbeeld probeerde te tonen), is de winst lager. Zolang patenten bestaan echter, mits deze daadwerkelijk de investering in patent-gericht onderzoek aanzienlijk verhogen, zal het beschikbare budget van bedrijven daarvoor ook lager zijn.

    3. Precies wat u zegt. Er is een oneindig aantal zaken waarin geïnvesteerd moet worden. Onderzoek, laat staan welk onderzoek, is daar slechts 1 van. Niet alle mensen willen hun hele inkomen gebruiken voor onderzoek. Ze willen ook andere noodzaken betalen en een leuk leven kunnen hebben. Daarom blijft overheidsfinanciering van wat dan ook, altijd willekeurig in hoeveelheid en distributie. Mits het om een democratische overheid gaat, zal deze doen wat de meerderheid willeurig wil financieren met iedereens geld. Waarom dan niet gewoon iedereen over zijn eigen geld laten beschikken? Het blijft toch willekeur in alle gevallen.

    4. Ik doe dit niet om u te laten "capituleren". Ik wil alleen proberen tot een visie op de maatschappij te komen die zoveel mogelijk vrijheid geeft aan iedereen en zo weinig mogelijk ruimte laat aan willekeur door overheden (of andere derden). Patenten, in hun huidige vorm, lijken me daarbij niet erg bevorderlijk voor vrijheid, of voor verkleining van die willekeur. Ik probeerde u zover te krijgen dat u mij uit zou leggen hoe die financiering (qua hoogte en verdeling) enigszins objectief bepaald en begrensd kan worden en of het te verenigen is met zelfbeschikking van mensen. Ik heb ook enige twijfels of het doel dat patenten zouden dienen, werkelijk gediend wordt en of het überhaupt een objectief gerechtvaardigd doel is. Mijn enige doel is mijn huidige kennis van "de waarheid" of "rechtvaardigheid" te toetsen en bij te slijpen door de argumenten van anderen. Niet om vooringenomen standpunten bij u of een ander door de strot te duwen. Als dat zo overkomt, mijn excuses.

  12. Beste Owl,

    Er waren en zijn bij mij geen hard geelings over onze discussie. Je hebt gewoon meer energie en mogelijk ook meer tijd dan ik.

    Vriendelijke groet,

    Nico Roos

« Oudere reacties

Comments are closed.