Iedereen wordt geacht te weten, dat broeikasgassen slecht zijn, omdat zij klimaatverandering veroorzaken. En klimaatverandering is slecht, want daardoor smelten de ijskappen en stijgt de zeespiegel. En een stijgende zeespiegel is slecht, want dan loopt straks half Nederland weer onder water, net als tijdens de St. Elisabethsvloed in 1421. Om zo’n ramp te voorkomen moeten wij allemaal doen, wat politici en klimaatwetenschappers ons voorhouden, nl. het milieu schoonhouden, de productie van broeikasgassen verminderen, minder autorijden, energie besparen en milieubelasting betalen. Maar kloppen de uitgangspunten wel ?

Verklaring van Rio de Janeiro: het voorzorgbeginsel (1992)
Wetenschappers vertellen ons, dat de aarde miljarden jaren oud is. Al die tijd zaten er broeikasgassen in de dampkring. En al die tijd hebben er klimaatveranderingen plaatsgehad. Was dat ook allemaal slecht ?
In 1992 werd onder druk van de internationale milieubeweging die zich had laten inspireren door de Club van Rome, in Rio de Janeiro het z.g. “voorzorgbeginsel” geformuleerd. Dit beginsel houdt in, dat het ontbreken van absolute wetenschappelijke zekerheid niet als argument mag worden gebruikt voor het uitstellen van kosteneffectieve maatregelen om ernstige bedreigingen van de natuur te voorkomen.
Op die VN-conferentie over milieu en ontwikkeling werd afgesproken dat Staten, multinationals en anderen naar vermogen op grote schaal de voorzorgbenadering zullen toepassen (Principe no. 15). (1)

Het credo van het voorzorgbeginsel
Sindsdien belijden allerlei “wetenschappers” en anderen, ondanks gegronde principiele wetenschappelijke twijfels, het geloof, dat klimaatverandering (grotendeels) te wijten is aan menselijk handelen en dat DUS een andere omgangswijze met energie en milieu de mens de voorspelde ramp kan besparen.
Maar als menselijke activiteit inderdaad een significante bijdrage aan de klimaatverandering -die zich lang niet over de hele aardbol afspeelt (2)- levert, en wat dus allerminst bewezen is, is de vraag of de inspanning om de broeikasgasemissies te reduceren voldoende effect zullen sorteren om een rampzalige stijging van de zeespiegel te voorkómen. Bovendien leidt de toepassing van het beginsel door de overheid tot ernstige aantasting van de rechtszekerheid, zoals Pieterman, Hanekamp en Bergkamp overtuigend aantonen. (3) Op grond van het onzekerheidsprincipe komen zij tot de keiharde conclusie, dat voor het voorzorgbeginsel ook in de rechtspraak al geen plaats is. Het geeft namelijk geen enkele zekerheid.

Toepassing van het credo leidt tot gerede twijfels
Maar géén nood, de toepassing van het voorzorgbeginsel zelf schiet de onheilsprofeten al te hulp: het ontbreken van absolute wetenschappelijke zekerheid mag immers niet als argument worden gebruikt voor het uitstellen van kosteneffectieve maatregelen om ernstige bedreigingen van de natuur te voorkomen. Het voorzorgbeginsel is immers beleidsbepalend. Zo’n “beleid” zou ons dus in elk geval meer “zekerheid” kunnen verschaffen ?

Maar wanneer zijn maatregelen dan kosteneffectief ? Zijn de tientallen miljarden Euro’s die die maatregelen moeten kosten dan alleen per definitie kosteneffectief, namelijk alleen, omdat een objectief criterium ONTBREEKT ? Een logisch verband tussen kosteneffectiviteit en aantoonbaar effect is hier niet te leggen, eenvoudig omdat het effect ervan niet aantoonbaar is.

Voorzorgbeginsel: Criterium voor pseudo-wetenschap
De logische conclusie lijkt mij, dat juist het gebrek aan zo’n criterium een correct criterium kan opleveren voor de (dis)kwalificatie van wetenschappers en politici, die het voorzorgbeginsel klakkeloos aanvaarden en propageren ! Neem (4) bijvoorbeeld.
Daarnaast moet men concluderen, dat acceptatie en hantering van het voorzorgbeginsel, zoals dat gepropageerd wordt, de grondslag bij uitstek biedt voor absolute dictatoriale willekeur.

=========
Literatuur:
1) The United Nations Conference on Environment and Development, Rio Declaration on Environment and Development, 1992, <www.unep.org/Documents.mult…>

(2) Z. Jaworowski et al. Solar Cycles, not CO2 determine climate, in: 21st Century, Winter 2003-2004, p. 52-65, <www.richel.org/theodoc/pdf/…>

(3) R. Pieterman, J. Hanekamp, L. Bergkamp, Onzekere voorzorg bedreigt rechtszekerheid in: Wetenschap, Afl. 2006/1, <www.rechtensamenleving.nl/p…>

(4) E.J. de Valk, Biodiversiteit en Duurzaam Overheidsbestuur, in:Online bijdrage aan het 2000-debat van het Tijdschrift Milieu en Recht, 2000, <home.wanadoo.nl/devalk/opin…>

Verdere literatuur:
J.Hanekamp, Inspraak en anti-democratie: de milieubeweging als waakhond en aanklager,Nieuwsbrief van stichting Heidelberg Appeal Nederland, nr.1, januari 2005, <www.libertarian.nl/NL/archi…>

Vrijspreker, Smelt de Noordpool of komt er een nieuwe ijstijd aan ?, 2004,<www.vrijspreker.nl/blog/?it…>

H.J. Labohm, Voorzorgbeginsel leidt tot stagnatie, Staatscourant 11 dec. 2002,<www.libertarian.nl/NL/archi…>

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

16 REACTIES

  1. Politici die zich bedienen van "wetenschappelijke argumenten" worden door mij a priori als verdacht beschouwd; doorgaans benutten zij de kans ter meerdere eer en glorie van zichzelf. Al Gore is wat dat betreft een uitstekend voorbeeld.
    Het inzicht in exacte wetenschappen en techniek is voor de meeste politici sowieso te hoog gegrepen. Het liefste hebben ze dat de techniek een afgeleide is van hun politieke wensen, in het belang van het volk uiteraard. De windmolen-discussie (alhoewel dat eerder een monoloog of hooguit een één-tweetje lijkt te zijn) is daar wat mij betreft een leuk voorbeeld van.
    Ik ga een deurmat laten maken met de tekst "Politici ? Nee, bedankt !". En dan maar hopen dat het bezoek door de uitwerpselen van de hond van de buren is gelopen..

  2. Sterk artikel! De adder hier is idd de term ‘kosteneffectief’, zo’n fijne politiek interpretabele term waar je alle kanten mee uit kunt. Op zich is het niet onverstandig om maatregelen te nemen als je ziet dat iets verkeerd gaat, zelfs als daar nog geen wetenschappelijk bewijs voor is. Als ik de deur uitga in deze kersttijd zorg ik er ook voor dat alle kaarsen en wachinelichtjes uit zijn, ook al is er geen wetenschappelijk bewijs dat mijn huis zal afbranden als ik dat niet doe; er is hooguit een verhoogd risico.

    Maar dit uitdoen is wat je noemt ‘kosteneffectief’. Ik verzeker mij ervan dat mijn huis niet afbrandt (althans niet door die kaarsen) door een kleine inspanning te leveren: controle op uit zijn van die kaarsen.

    Zodra je niet weet of inspanningen of inversteringen ook maar enig meetbaar effect zullen hebben, zelfs al is dit effect niet gekwantificeerd, is de term ‘kosteneffectief’ duidelijk niet meer van toepassing. "per definitie kosteneffectief omdat een objectief criterium ontbreekt" bestaat volgens mij dan ook niet. Heit simpele feit dat er geen aantoonbaar effect is kwalificeert de investering als verspilling, te vergelijken met water naar de zee dragen. Dat heeft ook geen aantoonbaar effect.

    Het gaat hier simpelweg om retoriek die angst moet aanjagen met het doel de bevolking nog meer in de pas te laten lopen. De verspilde investering is gestolen gemeenschapsgeld dat de overheid geen pijn doet en moet de indruk wekken dat het een ‘echt’ probleem is dat ‘serieus’ aangepakt moet worden. Vergelijk het met 9/11, dat geen ander doel had dan de publieke opinie in de voor de overheid welgevallige richting te buigen. Vergelijk ook Pearl Harbour (Let It Happen On Purpose, LIHOP) en Operation Northwoods (een gecancelde Made It Happen On Purpose, MIHOP), of zelfs de maanreizen (google eens op "something funny happened on the way to the moon"), die bij nader onderzoek een conflict tussen geclaimde successen en technologische mogelijkheden laten zien. It’s all propaganda!

  3. Ik geloof niet dat de mens het broeikas effect heeft veroorzaakt maar ik ben pragmatisch en denk maar zo minder co2 uitstoot = minder olieverbruik = minder geld naar Saudie Arabie = minder geld voor de verdere mohammedanisering.

  4. Het voorzorg ‘principe’is HET politieke Walhalla: je hoeft niets te bewijzen, zelfs niet de effectiviteit, maar mag wel alles doen.
    De Nazi’s droomden van zo’n rechtvaardiging.
    Toch eens kijken wat er gebeurt wanneer ik ‘uit voorzorg en om te sparen voor mijn oude dag en de toekomst van mijn kinderen’ dit jaar geen belasting betaal.

  5. In de middeleeuwen had elke zichzelf respecterende koning of hertog wel een hof-alchemist : een duister manneke dat in een torenkamertje druk doende was middels allerlei magische bezweringen lood in goud te veranderen.

    In de tegenwoordige tijd heeft elke zichzelf respecterende regering wel een hof-klimatoloog : een duister manneke dat in een kantoortje in het één of ander instituut druk doende is middels geknutsel met magische computermodel-berekeningen
    lucht in goud te veranderen.

    De vooruitgang t.o.v de middeleeuwen zit ‘m erin dat de alchemisten in hun opzet faalden, lood bleef gewoon lood, daar waar de hofklimatogen met hun magie wel succes hebben : hun gebakken lucht wordt letterlijk omgezet in money (emissierechten,milieu-accijns, …)

    Groetz,

    Cincinnatus

  6. [2] die kaarsen zijn een reeel potentieel aantoonbaar gevaar, het broeikaseffect niet. Dat is er willkeurig bij gehaald, men had ook waterdamp kunnen nemen of methaan of wat dan ook en dat als de grote boosdoener naar voren schuiven.

    Het komt er op neer dat iemand ergens begin jaren 90 "broeikaseffect" riep en dat is het dan geworden terwijl het net zo goed iets anders had kunnen zijn.

    Verder lijkt het mij dat als dingen werkelijk zijn dat dan ook voor een ieder voelbaar moet zijn. Zwaartekracht is echt, het groeien van bomen is echt, eb & vloed zijn echt, waarom moet dat broeikaseffect dan met zoveel onwaarschijnlijk kunst en vliegwerk aan de man gebracht worden, dat is al een indicatie dat hier iets niet klopt.

    Nogmaals, als het echt was dan zou het zonder twijfel voor iedereen duidelijk zijn.

  7. [5] Precies ! En dan is dat nog de mildere variant…
    De Maya’s hadden in hun tijd te maken met El Nino. Om de weergoden gunstig te stemmen werden almaar meer mensenoffers gebracht totdat het Mayarijk uiteindelijk ineenstortte.
    Tegenwoordig zijn weergoden vervangen door CO2 en andere metingen en zijn mensenoffers vervangen door regeldruk en belastingheffing. Oftewel history repeats itself…

  8. Goed artikel en geeft duidelijk aan in wat voor een maatschappij wij leven. Alles en iedereen is nu overgeleverd aan de willekeur van politici die alles er bij de haren bijslepen of het nu wetenschappelijk is of niet, als het maar de doelstelling haalt om de bevolking in eerste instantie angst in te prenten, waardoor de portemonnaies en portefeuilles verder kunnen worden geleegd. Niemand heeft ook kunnen uitleggen waarom warmer weer slecht zou kunnen zijn. Want daardoor kan meer grond worden gebruikt voor de landbouw, denk maar aan bergen, regio als Noord-Scandinavie, Noord-Canada en Siberie, waar op dit moment nauwelijks landbouw plaatsvindt. In de Romeinse en de Vikingtijd waren er ook hogere temperaturen en toen floreerde de landbouw in plaatsen als Groenland. In feite is het een non-probleem door politici aangewakkerd.

  9. Hoe men in Nederland omgaat met de toepassing van het voorzorgbeginsel als beleidscriterium wordt bijgehouden op de site van Europa Decentraal.

    Enkele praktische voorbeelden:
    1. Voorzorgbeginsel en UMTS-straling
    2. Verduurzaamd hout
    3. Berging van radioactief afval
    4. Passende beoordeling en significante effecten
    5. Europese richtlijnen voor VOS-emissies
    6. Ratificatie van de Europese Landschapsconventie

    Deze zijn te vinden op:
    http://www.europadecentraal…

  10. [3] Je vergelijking gaat niet op, hoewel ik hem goed gevonden vind en het idee erachter ook kan volgen. Alleen: Minder CO2 uitstoot = minder olieverbruik gaat niet op.

    Andersom is wel waar, maar als die enorme ondergrondse steenkoolvoorraden die in China al jaren in de fik staan geblust zouden kunnen worden zou de wereld-CO2 uitstoot naar schatting met 360 miljoen ton CO2 per jaar verminderen (net zoveel als alle auto’s en lichte vrachtwagens in de US per jaar produceren). En daar wordt het olieverbruik dus niet minder door.

    Waarom hoor je trouwens niemand over deze ondergrondse steenkoolbranden? Omdat het pathetische ‘against global warming’ initiatief dan ook voor de massa ongeloofwaardig zou worden? Als je over "kosteneffectief" wilt praten zou je eens moeten investeren in (het onderzoeken van de mogelijkheden tot)het blussen van dit soort branden.

    Linkje: http://www.post-gazette.com… of google eens op "underground coal fires"

  11. [10] René,
    De voorgestelde oplossing om onderaardse steenkoolbranden te blussen lijkt mij ideaal voor toepassing op vuurspuwende vulcanen. 🙂

  12. [11] de oplossing is simpel: een kolenbrandheffing natuurlijk. Immers ieder rpobleem wordt altijd opgelost met een stroom afgeperst geld richting de staat, dus dit probleem ook.

  13. [12] Wladi,
    Ik dacht steeds, dat er een netto geldstroom van de EU naar China ging. Hoe krijgen we de Chinese leiders zo gek kolenbrandbelasting aan de EU te betalen ? Ik betwijfel of de handen van EUrocraten voor extra importheffing op Chinese goederen op elkaar gaan.

  14. [13] Nose,

    Je weet nooit : de EU-leiders zijn wel zo gek om geld, veel geld (ons geld weliswaar) aan de Russen te geven
    om er "lucht" voor te kopen….als de EU nu es Femke Halsema naar Bejing stuurt als gezant,krijgen we de Chinezen misschien wel zo gek dat ze jaarlijks enige miljarden aan "onze" politici geven om hier "lucht" te
    kopen ?

    Het lukt vast wel : lucht verkopen is toch een specialiteit van politici en van Femke in het bijzonder (hetgeen er misschien mee te
    maken heeft dat haar kop gevuld is met lucht?).

    Groetz,

    Cincinnatus.

  15. [13] die geldstroom heeft verder niets met China te maken, het feit alleen al dat men deze belasting heft lost het probleem op en in welke staatsbietenbak dit geld verdwijnt maakt verder niet uit.
    Zo werkt dat toch ook met alle belastingen ?

  16. [14] Cincinnatus,
    [15] Wladi,

    Uit "De kleine vraagbaak van het Kyoto-protocol", pag. 19:
    "De Verenigde Staten is ’s werelds grootste uitstoter van broeikasgassen. Zij hebben eerder aangegeven deelname alleen zinvol te vinden als ook een aantal snel groeiende ontwikkelingslanden, zoals China, India, Brazilië en Mexico zich verplichten tot uitstootbeperkingen. Zonder deelname van de VS en dergelijke ontwikkelingslanden is het zeer onzeker of Rusland weer bereid zal zijn tot nieuwe afspraken. Kortom, om echt verder te komen lijken zowel deelname
    van de VS als op zijn minst een aantal grote en snelgroeiende ontwikkelingslanden noodzakelijk."

    www2.alterra.wur.nl/webdocs/internet/corporate/prodpubl/boekjesbrochures/kyoto.pdf

    Overigens was ik nogal nieuwsgierig naar de uitkomst van de "deken"-methode voor het blussen van brandende vulcanen. Ik herinner mij, dat de Russen in 1986 de kernreactor in Tsjernobyl tot bedaren hebben gebracht door hem in te pakken in beton. Waarom zouden de Vesuvius en Mt. St. Helen niet gewoon ff-tjes ingepakt kenne worde ?

    Groet,
    SpyNose

Comments are closed.