Individuele vrijheid (4): de dwangbuis van de EU

In mijn vorige bijdrage zagen wij hoe de individuele vrijheid door de Nederlandse politieke instellingen aan banden gelegd wordt. Ik gebruikte de term polderfascisme om aan te geven, hoe de overheid sinds de bezetting ’40-’45 haar zeggenschap over het bedrijfsleven heeft geïnstitutionaliseerd.

Maar inmiddels is reeds ruim 80% van de wetgeving rechtstreeks van Brussel afkomstig, waarbij de Nederlandse regering en Parlement slechts uitvoering behoeven te geven aan EU-wetgeving. Toch worden de betreffende Nederlandse politici nog steeds voor 100% gesalarieerd als wetgevers en niet als dienders.

Deze keer wil ik enkele belangrijke mechanismen noemen waarlangs de EU haar politieke invloed op Nederland effectueert.

De Europese “Radenrepubliek”
-1. Hoewel de Europese Raad juridisch geen instelling van de Europese Gemeenschap is, speelt hij de belangrijkste politieke rol van de EU. Hij bestaat uit de vergadering van staatshoofden en regeringsleiders van de lidstaten van de EU en de voorzitter van de Europese Commissie. De vergadering stelt de algemene politieke beleidslijnen van de Europese Unie vast.
<%image(20070328-Radenrepubliek.png|100|102|)%>
Zie ook:
Vergadering van de Europese Raad

-2. De Raad van de Europese Unie of (vroeger ook wel) -Europese- Raad van Ministers, niet te verwarren met de Europese Raad, is het wetgevend orgaan van de EU; voor een breed scala van communautaire bevoegdheden oefent hij de wetgevende macht uit waarbij het Europees Parlement mag meebeslissen. De Raad wordt gevormd door vertegenwoordigers op ministerieel niveau van alle lidstaten. De leden van de Raad zijn politiek verantwoordelijk tegenover hun nationale parlementen.
Die verantwoordelijkheid is in de praktijk een wassen neus.

-3. De Raad van Europa maakt géén deel uit van de Europese Unie, maar is een autonome internationale organisatie. De Raad van Europa is in Straatsburg gevestigd, en zijn voornaamste rol bestaat in het versterken van de democratie, de mensenrechten en de rechtsstaat in zijn lidstaten. Hoewel de 25 lidstaten van de Europese Unie alle lid van de Raad van Europa zijn, gaat het om twee totaal verschillende organisaties. Informatie over de Raad van Europa vindt men op de website: Raad van Europa.

De drie pijlers
De beleidsgebieden van de Europese Unie worden ook “pijlers” genoemd.
-Eerste pijler: de communautaire dimensie overeenkomstig de bepalingen van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap: het burgerschap van de Unie, communautair beleid, de Economische en Monetaire Unie, enz.
-Tweede pijler: het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid – het z.g. GBVB.
-Derde pijler: samenwerking op het gebied van justitie en binnenlandse zaken – het z.g. JBZ.

Zie ook:
FAQ

Agentschappen van de Europese Unie
De uitvoering en handhaving van de Europese wetgeving komt tot stand via z.g. agentschappen. Dat is een netwerk van decentrale Europese instellingen in de lidstaten, die dus ook een controlerende taak hebben.

De agentschappen van de Europese Unie zijn uitvoeringsorganen naar Europees publiek recht die rechtspersoonlijkheid bezitten. Zij worden bij een EU-besluit van afgeleid recht opgericht om specifieke technische, wetenschappelijke of beheerstaken te vervullen.
De eerste agentschappen zijn in de jaren zeventig opgericht, maar de meeste zijn pas in 1994 of 1995 werkelijk operationeel geworden, nadat de Europese Raad van Brussel in oktober 1993 de zetel van zeven agentschappen had vastgesteld. De jongste agentschappen zijn het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (april 2004), het Communautair Bureau voor visserijcontrole (april 2005), het Europees Spoorwegbureau (april 2004) en het Europees Agentschap voor het beheer van de operationele samenwerking aan de buitengrenzen (oktober 2004).
Momenteel telt de EU 29 agentschappen, maar zij hebben soms wel een andere benaming, zoals centrum, bureau of stichting.
De agentschappen zijn zelfstandige organisaties en vormen een heterogene groep, maar zij hebben wel een gemeenschappelijk organisatiemodel. Zij kunnen op grond van hun werkingsgebied (pijlers van de Europese Unie) in vier subgroepen worden ingedeeld:

1. Communautaire agentschappen
Een communautair agentschap is een orgaan naar Europees publiek recht dat zich van de instellingen van de Gemeenschap (Raad, Parlement, Commissie, enz.) onderscheidt en dat rechtspersoonlijkheid bezit. Het is opgericht bij een besluit van afgeleid recht om zeer specifieke technische, wetenschappelijke of beheerstaken te verrichten in het kader van de “eerste pijler” van de Europese Unie.
Momenteel zijn er de volgende communautaire agentschappen:
Communautair Bureau voor plantenrassen (CPVO)
Communautair Bureau voor visserijcontrole (CFCA)
Europees Agentschap voor de veiligheid en de gezondheid op het werk (OSHA)
Europees Agentschap voor de veiligheid van de luchtvaart (EASA)
Europees Agentschap voor het beheer van de operationele samenwerking aan de buitengrenzen (FRONTEX)
Europees Agentschap voor maritieme veiligheid (EMSA)
Europees Agentschap voor netwerk- en informatiebeveiliging (ENISA)
Europees Bureau voor de grondrechten (FRA) (in voorbereiding)
Europees Bureau voor wederopbouw (EAR)
Europees Centrum voor de ontwikkeling van de beroepsopleiding (Cedefop)
Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC)
Europees Chemicaliënagentschap (ECHA) (in voorbereiding)
Europees Geneesmiddelenbureau (EMEA)
Europees Milieuagentschap (EEA)
Europees Spoorwegbureau (ERA)
Europees Waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving (EMCDDA)
Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA)
Europese GNSS-toezichtautoriteit (in voorbereiding)
Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (EUROFOUND)
Europese Stichting voor opleiding (ETF)
Harmonisatiebureau voor de interne markt (merken, tekeningen en modellen) (OHIM)
Vertaalbureau voor de organen van de Europese Unie (Cdt)

2. agentschappen voor het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid (GBVB)
Er zijn agentschappen opgericht om zeer specifieke technische, wetenschappelijke of beheerstaken te verrichten in het kader van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid van de Europese Unie – de “tweede pijler” van de EU.
Momenteel zijn dat de volgende agentschappen:
Europees Defensieagentschap (EDA)
Instituut voor veiligheidsstudies van de Europese Unie (ISS)
Satellietcentrum van de Europese Unie (EUSC)

3. agentschappen voor politiële en justitiële samenwerking in strafzaken (JBZ)
Er is een andere groep agentschappen opgericht die de EU-lidstaten moeten ondersteunen bij de samenwerking in de strijd tegen de internationale georganiseerde misdaad. Deze samenwerking in strafzaken is de “derde pijler” van de EU.
Momenteel zijn dat de volgende agentschappen:
Europees orgaan ter versterking van de justitiële samenwerking (Eurojust)
Europese Politieacademie (CEPOL)
Europol (Europol)

4. uitvoerende agentschappen
Uitvoerende agentschappen zijn organisaties die zijn opgericht teneinde bepaalde taken in verband met het beheer van een of meer communautaire programma’s op zich te nemen. Deze agentschappen worden voor een welbepaalde periode opgericht. Ze worden gevestigd in de plaats waar de Europese Commissie haar zetel heeft (Brussel of Luxemburg).
Verordening (EG) nr. 58/2003 van de Raad (PB L 11 van 16.1.2003)

Praktijkvoorbeeld
Een voorbeeld is de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid EFSA, in Nederland vertegenwoordigd door de z.g. Voedsel- en Warenautoriteit (voorheen de Keuringsdienst van Waren). De Voedsel- en Warenautoriteit is tegenwoordig een politiek lichaam met door een buitenlandse autoriteit gedelegeerde bevoegdheden.

Conclusie:
Vergelijken we de positie van het individu met die van enkele decennia geleden, dan is duidelijk, dat er van zijn individuele vrijheid weinig meer is overgebleven. Zie het enorme aantal agentschappen. Men is ook bezig kantoren in de lidstaten te vestigen.
Voor zover het individuele betrokkenen niet deert, valt er weinig aan te doen. Politici zullen net zolang voortgaan op de weg die zij die jaren geleden hebben ingeslagen, tot de wal het schip keert.
Maar er zijn inmiddels steeds meer tekenen die erop wijzen, dat dat binnen afzienbare tijd inderdaad gaat gebeuren. Te denken valt aan -wat ik zou willen noemen- het Fortuyn-effect, dat nu ook rondom mensen als Wilders valt waar te nemen. Ook Wilders wordt gedemoniseerd en zijn tegenstanders hoort men roepen, dat hij psychiatrisch patiënt is. Dat geluid hoorde men ook van de Sowjetautoriteiten jegens dissidenten als Amalrik, Solzjenitsin, etc. die om die reden in gevangenissen werden gestopt. De Sowjetunie bestaat, zoals bekend, inmiddels niet meer…

Tot nu toe heb ik het gehad over enkele externe factoren die de individuele vrijheid beinvloeden. Volgende keer zal ik het hebben over een interne factor, de “vrije wil”, en hoe er over de totstandkoming daarvan gedacht kan worden.

=========

Geraadpleegde bronnen:
www.consilium.europa.eu/faq…
europa.eu/whoiswho/public/i…

Instellingen van de EU:
www.edcnl.nl/ned/internet/i…

Agentschappen:
www.edcnl.nl/ned/internet/i…
europa.eu/scadplus/glossary…