Doemscenario’s en Lobbyisme

Onze onderheid (overhead, zo u wilt) is erg sterk in het steeds weer bedenken van nieuwe doemscenario’s die er uitsluitend op gericht zijn haar macht en invloedssfeer te vergroten. En als zij daarbij geholpen kan worden door een lobbyend bedrijf dat een inschattingsfout heeft gemaakt en zo probeert haar investering alsnog veilg te stellen worden zowel betuttelzucht als corporatisme op hun wenken bediend.

Onze onderheid is erg sterk in het steeds weer bedenken van nieuwe doemscenario’s die er uitsluitend op gericht zijn haar macht en invloedssfeer te vergroten. Onderheid? Vanwege de impliciete lading van het woord OVERheid, namelijk dat deze boven ons zou staan en wij dus ONDERgeschikt aan haar zouden zijn, heb ik besloten om voortaan onze volksvertegenwoordigers [sic] als ONDERheid aan te duiden. Hopelijk helpt dit ook om een einde te maken aan de veelgehoorde en -gelezen onwaarheid “de boven ons gestelden”, als men de regering bedoelt. Overhead mag ook; scheelt één letter, maar is veel duidelijker.

Het is maar gelukkig dat de onderheid de staatspers altijd weer bereid weet deze doemscenario’s kritiekloos op te schrijven, anders zou er van haar bedoelingen weinig tercht komen. Of het Hans Laroes Propagandajournaal van de Nationale Omroep Socialisten er aandacht aan besteed heeft weet ik niet, ik kijk er al tijden niet meer naar, maar donderdag 26 april kopte het AD op de voorpagina: “Onnodig veel risicostoffen in koek, chips en patat”, met als onderkop “Kinderen krijgen dagelijks gifstoffen in hun lichaam”.

Voor de kritische lezer gaat het hier al mis, en het artikel moet nog beginnen. Het onderkopje suggereert namelijk dat kinderen, en alleen kinderen, dagelijks koek, chips en patat eten. Dan begint het artikel met: “Nederlandse kinderen krijgen dagelijks onnodig veel kankerverwekkende stoffen binnen via chips, koeken en patat”. Hoezo “Nederlandse kinderen”? Eten kinderen buiten Nederland geen chips, koek of patat? Een merkwaardige veronderstelling.

Waar gaat het precies om? Bij het bakken of frituren van deegwaren of aardappelproducten komt een stofje genaamd acrylamide vrij. Vijf jaar geleden hebben Zweedse onderzoekers alarm geslagen over het hoge gehalte aan acrylamide in snacks. Acrylamide is “een giftig stofje, dat kankerverwekkend kan zijn”. Kan zijn, dus. “Hoe hoger het gehalte, hoe hoger het mogelijke risico op een nare ziekte. Al wordt nog volop onderzocht hoe groot die risico’s precies zijn”. Klinkt als het voorzorgsprincipe in optima forma. Maar dan volgen twee zinnen, die zo uit het klimatisme overgenomen kunnen zijn: “Dat acrylamide een verdacht stofje is, betwijfelt niemand. Ook Halbe Zijlstra, lid van de VVD-fractie in de Tweede Kamer, niet”. En dus gaat de VVD fractie de ministers van Voedselkwaliteit (Verburg) en Volksgezondheid (Klink) om opheldering vragen.

Halbe Zijlstra is natuurlijk een gerenommerd wetenschapper, die vanuit zijn expertise een autoriteit op dit gebied genoemd mag worden (quod non). Hij ‘ontdekte’ dat er sinds het Zweedse onderzoek maar weinig is veranderd, en daar schrok hij van. “Want dat acrylamide gevaarlijk is, staat buiten kijf. Volgens voorzichtige schattingen sterven jaarlijks zeker honderd mensen aan de gevolgen”. Schattingen van wie? Gebaseerd waarop? Halbe Zijlstra: “Twee plakjes peperkoek en een kind van drie overschrijdt de uitgangspunten die bijvoorbeeld in Duitsland gelden maar liefst tien keer. Onacceptabel, zeker nu […] er middelen zijn om die gigantische doses risicostoffen omlaag te krijgen”. ‘Uitgangspunten’? Dus geen ‘norm’? En: ‘gigantische doses’? Uit een studie van voedselveiligheidsspecialisten van de Universiteit van Wageningen zou blijken dat Nederlandse kinderen tweemaal zoveel acrylamide binnenkrijgen dan de Wereldgezondheidsorganisatie als maximumnorm hanteert. “Dat is veel meer dan kinderen in andere Europese landen consumeren”.

Aha, vandaar die “Nederlandse kinderen”. Enige vorm van onderbouwing ontbreekt. Het bekende merk Smith heeft enige jaren terug de nationale naam ingeruild voor het wereldwijde Lays, juist om de consument wereldwijd hetzelfde vertrouwde product aan te kunnen bieden. Verwacht mag dus worden dat het gehalte acrylamide in Lays chips in Nederland hetzelfde is als elders. Vanwaar dan die stellige “veel meer”? Heel duidelijk herkent de kritische lezer de onuitroeibare behoefte van de politiek om er een nationaal ‘probleem’ van te maken, zodat de onderheid zichzelf weer een excuus verschaft zich met het bedrijfsleven te bemoeien. Doelstelling is om nieuwe normen op te stellen, want anders “worden fabrikanten van levensmiddelen niet maximaal gestimuleerd om de hoeveelheid acrylamide terug te dringen”.

Wederom de vraag: waar bemoeit men zich in vredesnaam mee? Het antwoordt blijkt snel: het Nederlandse chemieconcern DSM heeft een enzym ontwikkeld waarmee de vorming van acrylamide in het productieproces “tot wel 80%” gereduceerd zou worden. Vermoedelijk bedoelt men “met wel 80%”, want verderop heeft Zijlstra het over “tot heel lage concentraties”. En daar gaat-ie weer: “Fabrikanten maken daar nog geen gebruik van. Dat mogen wij als samenleving niet accepteren”. Hoezo “wij, als samenleving”? Mag ik dat alstublieft zelf uitmaken? Wat een opgeblazen self-important megalomaan balletje! Ziet u overigens waarom de onderheid zichzelf graag als overheid betitelt? En waarom we dat zo snel mogelijk in perspectief moeten plaatsen? Precies: om dit soort opgeblazen politici hun plaats te wijzen.

De reden dat fabrikanten niet zo happig op dat nieuwe (naamloze?) enzym zijn is volgens Tiny van Boekel, hoogleraar productontwikkeling en kwaliteitskunde in Wageningen, dat smaak en kleur eronder te lijden hebben. DSM bestrijdt dit: “Volgens Judith Heikoop van het concern blijkt uit studies en proeven juist dat de methode geen invloed heeft op de kwaliteit van de producten”. De kritische lezer merkt op dat waar Van Boekel het heeft over “kleur en smaak” Heikoop zich beperkt tot “kwaliteit”. Het artikel suggereert dat dit hetzelfde is. Ach, wie is John Galt?

Het lijkt er dus op dat DSM zijn nieuwste snufje niet kwijt kan aan de markt en nu de politiek, in casu de VVD, voor haar karretje heeft gespannen, die het met allerlei uiterst dubieuze argumenten in de Tweede Kamer en de kritiekloze staatsmedia onder de aandacht gaat brengen, om zo verplichte afname van een ongewenst product te bewerkstelligen.

In een apart artikeltje geeft de krant aan dat alle bevindingen ten aanzien van acrylamide tot nu toe vooral uit dierproeven komen, en dat het tot nu toe niet mogelijk bleek de effecten bij mensen precies vast te stellen. Binnen twee jaar verwacht men de resultaten van de eerste studies naar gevolgen bij mensen, en het Voedingscentrum heeft “nu geen idee welke kant de conclusies op gaan”. Ehhh, hoe zit het dan met die “voorzichtige schattingen” van “zeker honderd” doden per jaar? Ondanks deze uitspraken ondersteunt Stephan Peters, voedselveiligheidsspecialist bij het Voedingscentrum, de actie van Halbe Zijlstra, die misschien beter als Halve Zoolstra kan worden aangeduid. “Omdat van acrylamide duidelijk is dat het kankerverwekkend kan zijn” [sic] moeten alle mogelijke maatregelen genomen worden, want “Het kan ook blijken dat de stof gevaarlijker is dan we denken”. Het voorzorgsbeginsel dus inderdaad. De mogelijkheid dat het stofje volkomen ongevaarlijk is wordt zorgvuldig verzwegen. Ach, wie is John Galt?

Hoe kunnen we die bemoeizieke onderheid zo snel mogelijk opheffen, te beginnen met de poseurs die zich voor allerlei karretjes laten spannen? Want die gaat nu weer tienduizenden euri belastinggeld verkwisten aan debatten over een stofje dat DSM heeft ontwikkeld terwijl er geen markt voor is. Een foute keuze van DSM valt onder haar bedrijfsrisico. De lobbyist van DSM dient wat mij betreft ook met pek en veren overdekt de poort uit gejaagd te worden. Bemoei je er niet mee! Laat dat geld bij de rechthebbenden, zij die ervoor gewerkt hebben. Maar ach, wie is John Galt?