Recentelijk heb ik een interview van Phil Donahue met Ayn Rand gezien op YouTube uit April 29, 1980 (klik). Wat interessant is aan het interview is de kritische houding waarmee de interviewer haar benadert (zie ook in het interview van Mike Wallace uit 1959 – klik).
Kritisch maar niet zonder respect of gebrek aan verstand van zaken zoals we op de Nederlandse televisie gewoon zijn (ik noem een Buitenhof, NOVA, Zembla, Netwerk, EenVandaag). Wat voor mij ook opvallend was, was het feit dat het simpelheid van de standpunten van Ayn Rand over het algemeen in groot contrast zijn met de moeilijkheid waarmee mensen het kunnen bevatten.

Bij het standpunt dat de mens in beginsel het eigendom over zijn of haar eigen leven heeft, en dat dit een onvervreemdbaar recht is hoor je nog weinig mensen sputteren. Maar de gevolgtrekking hieruit dat de mens ook voor zichzelf (zou) moet(en) leven en dat het eigen geluk het hoogste doel is, daar rijzen de fricties. De impliciete stellingname van de tegenstanders van Rand’s gevolgtrekking is dat deze leidt tot een manier van menselijke interactie waarbij egoïsme en ‘elkaar de koppen inslaan’ ’ten koste van de ander’, de boventoon voert.

Het zijn niet deze impliciete stellingnames die zo zeer een probleem vormen voor Rand’s standpunten. Ze zijn slechts symptomatisch voor het gegeven dat het beginsel over het eigendom over het eigen leven niet begrepen of geaccepteerd wordt, wat weer symptomatisch is voor wat in Rand’s filosofie altruïsme wordt genoemd. Ik zeg “in Rand’s filosofie”, omdat altruïsme in het Objectivisme een sterk morele connotatie heeft in tegenstelling tot andere stromingen in de (descriptieve) ethiek. Altruïsme is moreel slecht volgens Rand omdat het moreel goede het streven naar het overwinnen van de natuur is. Deze drang het natuurlijke te overwinnen leidt tot/is vooruitgang en bevredigt de morele randwaarde het eigen geluk na te kunnen streven. In deze context helpt het dus niet jezelf (al dan niet letterlijk) voor de leeuwen te werpen, maar dat wil niet zeggen dat dát nu weer per definitie moreel slecht is wanneer je maar je hoogste goed niet zomaar in de waagschaal stelt (dat is je leven). Voedselbanken zullen ook bestaan in een libertarische samenleving (alhoewel ze met aan zekerheid grenzende waarschijnlijk wel minder nodig zullen zijn bij gebrek aan een door de verzorgingsstaat-sociaal-democratie-tandem gecreëerde onderklasse), heck ze zijn al een gevolg van rational self-interest. Immers, deze private initiatiefnemers kunnen best wat beters te doen hebben maar hebben dat niet. Dat vertelt ons al dat deze mensen die voedselbanken runnen omdat ze het zelf willen. Ze zijn in ieder geval niet het gevolg van een overheid die zo een taak op zich nemen kan, deze overheid is eerder de oorzaak van het ontstaan van deze voedselbanken. Rational self-interest betekent dus dat er alle ruimte is om je medemens een hart onder de riem te steken, no problemo what-so-ever. Toch hebben mensen er problemen mee. Is dit een soort van cognitieve dissonantie, intellectuele naïviteit of geïndoctrineerde domheid of nog erger: gewoon blote onwetendheid? Lijkt me interessant om het daar in de reacties eens over te hebben.

Zo lees je ook op deze site in bepaalde reacties (al komen hier jammer genoeg veel te weinig niet-libertariërs discussiëren – gij zijt welkom voor een diepzinnig debat!) nog weleens dat het libertarisme toch één of andere collectiviteit ontsproten wil zien en dan wordt aangetoond hoe dat dan wel niet mogelijk is. Het punt hier is natuurlijk dat het libertarische uitgaat van bepaalde rechten en faculteiten van individueel handelen. Daar zal een collectiviteit uit voortvloeien maar wel een op basis van vrijwilligheid gevormde interacterende netwerkjes die niets te maken hebben met wat we heden ten dage onder collectiviteit verstaan: eentje met een centrale macht – overheid, kerk. Het analyse niveau is wel macro, maar het libertarisme vindt heeft over de details van dat geheel niet veel mits er op microniveau – van werkelijk bestaande individuen die hun eigen handelen tot op bepaalde hoogte kunnen overzien – geen rechten worden geschonden.

Maar goed het interview van Donahue met Rand. Wat me afgezien van het wat ongemakkelijke fragment, waarin naar voren kwam dat dit bewuste interview het eerste publieke optreden van Rand was nadat ze haar levenspartner was verloren, frappeerde was dat Ayn Rand Charlie’s Angels zo’n interessante en vermakelijke televisieserie vond. Die drie meiden doen dingen die eigenlijk onmogelijk zijn maar ze toch klaarspelen door inventiviteit, vernuft en door gebruik van speciale vaardigheden. De mens als held tegenover de zaken die hem/haar in de weg zitten in de persoonlijke ontwikkeling. Of in ieder geval zoiets maakte ze er van. Toen ze dat zei moest ik gelijk aan de (pas in Nederland verschenen) serie Heroes (klik) denken. Een serie waar de hoofdpersonen ieder bepaalde bovennatuurlijke (in het verhaal wordt het echter gezien als gevolg van evolutie) gaven hebben waarmee zij, wanneer ze het ontdekt hebben, mee moeten leren omgaan met zichzelf en hun omgeving. Ook het menselijke beschaving/against nature thema voert op een bepaalde manier de boventoon in de serie. Als Ayn Rand Charlie’s Angels al goed vond dan denk ik dat zij Heroes fantastisch had gevonden. Go see (gratis ‘legaal’ te zien op bovengenoemde site als u weet wat een Amerikaanse proxy is en wat je er mee kan)!

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

42 REACTIES

  1. [29] Die vergeet dat wij nu zijn waar wij zijn … omdat de wereld economie en levensstandaard tellekens weer goede impulsen krijgen. O.a. van stoomkracht, eletriciteit, fossielle brandstof, interne verbrandingsmotoren tot aan de gas & stoom turbines, electromagnetische technologie, electronica, microelectronica, nanno-elctronica, IT, microbiologie. materialen kennis en de fijne chemie … ruimte-technologie enz., enz., en het einde is nog lang niet in zicht.

    En tegelijkertijd is de hele wereld economisch en industrieel volledig geherstructureerd. Het enige wat de mensheid echter NIET langer nodig heeft zijn nog meer halfbakken ideologien en idealogien, zowel als religien … en alles ertussen in … het geinstititutioneerde libertarisme inbegrepen …

    [30] Waarom alleen de kots …? Omdat men zich ook in een nominaal vrij land niet eens vrij weet te maken? Waarom dan je zelf niet eenvoudig OPGEKNOOPT? Touw aan het balkon en om je nek en dan een klein sprongetje … Men zal je dankbaar zijn …

  2. [18] Ik stel nergens dat het libertarisme asociaal is Hub, ik weet wel beter. Egocentristen komen niet echt verder als ze asociaal zijn. Ik zeg, dat er door de ruzieachtige discussies hier een rommelig beeld ontstaat, waardoor het zou kunnen lijken dat voor de onwetende buitenstaander…. Begrijp me goed, ik ben voor discussie, ik heb een hekel aan kommaneuken.
    [23] Een levenshouding is m.i. geen ideologie. Een ideologie is gekunsteld en gebouwd op doctrines, een levenshouding is dat niet. Vandaar dat ik het libertarisme als een levenshouding zie en niet als ideologie. Ik heb geen kant-en-klare oplossing voor de vorm van een discussie en dat zou ik niet eens willen. Waar ik op doel, is dat vrijspreker (vaak) de indruk wekt alsof er een enorme ondelinge strijd gaande is over de ‘zuivere leer’ en dát is volgens mij een knoepert van een paradox.

  4. [30]
    "Dus van dat gratuite gelul over een zogeheten libertarische levensstijl en alleen aan jezelf denken krijg ik de kots."

    Sprak wouter bos in al haar wijsheid.

  5. [24] Goed antwoord van Arend [25] dat nog aan te vullen is met:
    –Libertariers zijn NIET democratisch in de zin dat de minderheid (eventueel een individu) door de meerderheid gedwongen zal worden dingen te doen tegen zijn vrije wil. Hij kan zonder angst "neen" zeggen en niet meedoen.
    Met zijn eigen risico buiten de samenwerkers te staan te komen.
    –Ja, inderdaad zien libertariers het tegen zijn zin iemand dwingen als immoreel.
    Gefeliciteerd dat je dan democraat af bent.
    Join the club!

  6. Een vraagje aan ACP: ben jij een beetje gefrustreerd aan het worden? Het lijkt wel of je bezig bent met een missie tegen deze site. Weet je dat je heel erg gevaarlijk bezig bent? Niet voor mij of wie dan ook maar voor jezelf. Deze kruistocht van jou tegen het libertarisme maakt van jou een obsessieveling (en eigenlijk ook een klein beetje zielig…), heb je dat niet door? Reactie’s en opmerking zijn altijd welkom, graag zelfs, maar wat mij opvalt is dat jij absoluut een anti-vrijdenker bent (moet je zelf weten) maar dat het jou zo irriteert dat je echt letterlijk elke dag (!) op deze site je gal moet spuwen. Neem een weekje vakantie, frusti! Heb je dan echt geen leven of vrienden? Ik kijk zelf ongeveer tweemaal per maand en dan steun ik deze gedachtengang ook nog eens, maar jij, jeetje… Ik zit toch ook niet elke dag op de site van Greenpeace, SP of de Moslim-omroep???

  8. [36] Ik ben … VOOR dynamische individuele en beleefbare libertarisme, en … TEGEN het impotente collectieve theoretische soort Libertarisme (van yaaa knikkers die weinig anders weten dan elkaar de ruggen te krabben …).

    Terwijl ik tot mijn genoegen heb kunnen constateren dat niet allen brain dead zijn …

  9. [36] De politieke visie van ACP is vrijwel gelijk aan de libertarische. Hij ziet echter alle collectieve actie om libertarische doelen te bereiken als zinloos, omdat het niet in het eigen belang is.
    Helaas heeft de man niet door dat er een logische oplossing is voor dit schijnbare dilemma: de libertarische doelen dienen door in het eigen belang te handelen. Zo ongeveer zoals in Atlas Shrugged beschreven is.

  10. [39]
    Alle collectieve acties om libertarische doelen te bereiken zijn zinloos omdat resultaten uiteindelijk slechts individueel, en slechts door de individu, zijn te bereiken …

    Een (al dan niet opzettelijke) gereguleerde libertarische "samenleving" bestaat niet en kan niet eens bestaan. Want het is eerder zelf opgelegde meritocratie ten top, en hoge eisen aan zichzelf stellen, met gevolg dat men zich daarbij en daardoor het beste voelt.

    Besides, there is no such thing as a freee lunch … Verbeter je EIGEN wereld en niet die van anderen … Hetgeen "libertarische doelen" te veel en overbodig maken.

    Helaas is Atlas Schrugged" een uitgesproken banale zelfbevredigende fantasie …

  11. [40]
    Alle collectieve acties om libertarische doelen te bereiken zijn zinloos omdat resultaten uiteindelijk slechts individueel, en slechts door de individu, zijn te bereiken …
    Oftewel: collectief is zinloos omdat collectief is zinloos.
    Mijns inziens is dit axioma onjuist. In bepaalde gevallen is een doel collectief bereiken wel degelijk zinvol. Voorbeeld: de kuilengraver en buizenlegger die samen een rioleringsbedrijf starten. Ook is collectief handig als er schaalvoordelen te behalen zijn. Hoe meer gebruikers van een communicatieprotocol hoe meer vreugd, bv.

    Een (al dan niet opzettelijke) gereguleerde libertarische "samenleving" bestaat niet en kan niet eens bestaan. Want het is eerder zelf opgelegde meritocratie ten top, en hoge eisen aan zichzelf stellen, met gevolg dat men zich daarbij en daardoor het beste voelt.
    Gesteld dat mensen die hoge eisen aan zichzelf stellen met elkaar samenwerken op o.a. zakelijk gebied, dan zullen ze hierdoor meer succes hebben dan als ze met onbetrouwbare zakenpartners moeten samenwerken. Als ze parasitaire intermediairs bypassen, idem. QED. En ziedaar je libertarische samenleving. Puur tot stand gekomen uit eigenbelang. Grappig genoeg is dat precies wat Rand in AS beschrijft.

    Besides, there is no such thing as a freee lunch … Verbeter je EIGEN wereld en niet die van anderen … Hetgeen "libertarische doelen" te veel en overbodig maken.
    Dat is precies wat ik zeg. Zo verbeter je je eigen wereld. Een wereld waarin je je geen zorgen hoeft te maken of er wel op tijd betaald wordt, je geen rotzooi geleverd krijgt of er geen beslag wordt gelegd op je inkomen door parasieten is een stuk prettiger dan de huidige wereld.

    Helaas is Atlas Schrugged" een uitgesproken banale zelfbevredigende fantasie …
    Romans zijn per definitie fantasie. Rand legt de mechanismes van maatschappelijk parasitisme en de denkwijzes die hier achter liggen op meesterlijke wijze bloot. Waarom je zo rabiaat reageert op Rand snap ik niet, wat ze schrijft is exact wat ik al jarenlang van je lees. Alleen denkt ze dieper door, tot de filosofische wortels van het kwaad, te weten het relativisme in zijn diverse vermommingen. Dat dit de leesbaarheid niet ten goede komt, het zij zo.

  12. [41] "Collectief" is slechts met het woord "COMMUNAAL" te associeren. Maar al zeker niet met de begrippen cooperatief, synergistisch of aanvullend. Zoals de putjesgraver en pijpenleggers het zouden doen. Collectief is daarom voor mensen die van persoonlijke vrijheid en keuze houden, uiterst funest omdat het onherroepelijk leidt tot egalisatie en herverdeling.

    Overigens, mensen die hoge eisen stellen aan zich zelf doen dat ook t.o.v. anderen en zullen zeer bedacht zijn t.a.v. incompetenten en ongekwalificeerden. Dat nu gebeurt reeds … zij het op meer incidentele en specifieke basis. Maar het is de krankzinnigheid op zich om dat te proberen te institutioneren of zelfs te promoten, zoals deze site dat zich verbeeldt. Wat een Rand in AS "beschrijft" is echter meer dan duidelijk zuiver uit de duim gezogen … Getuige de teveel te pas komende toevalligheden en de veels te veel krampachtig gefantaseerde vectors van "kracht, macht en richting" betoog, wat in werkelijkheid een veel meer onvoorspelbare multidimensionele en stochastische krachtenveld is.

    Nu heb ik het geluk al decennia precies een mondiale en grenzenoverschrijdende leven te hebben zoals ik dat definieer. En het allerlaatst wat ik nodig heb, is een stel institutionele NEP-liberatische fantasten die denken dat de samanleving alsnog moet worden "aangepast" … omdat zij als individuen niet in staat zijn het voor zichzelf te creeren, laat staan te beleven …

    Over AS heb ik op deze site reeds genoeg gezegd. Op zich niks mis mee … Er is nog veeel meer slechtere pulprommel, waar ook liefhebbers voor zijn te vinden. Het probleem is dat men AS verheft tot iets wat het niet eens is, eenvoudig omdat het geen eens een flauwe weerspiegeling is van de werkelijkheid. In een woord … het is met de beste wil NIET eens geloofwaardig … laat staan waarschijnlijk …

« Oudere reacties

Comments are closed.