“Everything of which we are conscious, all that is thinkable and understandable, is but thin snow on the high mountains of the unconscious, snow that will quickly melt under storms of fate, of some intoxication, of the trembling of the soul. Life would rather hide its ultimate secrets in a small folksong heard in the village night than in fat scholarly books. It is in vain to try to plumb the depths. We will never, by ourselves, be able to learn the essential. All we can do is be moved by it.”

Wie een dergelijke redenering aanhangt, gelooft of verkondigt kan zich niet alleen geen objectivist noemen, hij maakt daarmee een fundamentele keuze de draagt daarbij een misschien wel verpletterende verantwoordelijkheid.

Laat mij om te beginnen even iets duidelijk maken. Het stukje dat ik vorige week plaatste was niet echt van mezelf. Vanwege mijn gebruikelijke deadline stress vergat ik mijn bronvermelding. Het was een synthetische vertaling van Objectivist Ethics van Ayn Rand zelve. Objectivist Ethics was op zich al een inleiding, een samenvatting, en dus “niet toereikend” om de objectivistische ethiek “duidelijk te maken”. Dat was ook niet mijn bedoeling. Ik wou alleen iets plaatsen aan de hand waarvan een diepgaande discussie over objectivisme, ethiek en hun belang voor de libertariër op gang te brengen. Het geeft mij een gevoel van trots dat ik daarin geslaagd ben – waarmee ik tegelijk wil aangeven dat ik in dit stuk een aantal reacties verder wil doorwerken.

Een deugd, zegt Rand, is die handeling die erop gericht is de waarde te verkrijgen of te behouden. Pride – door mij vertaald als trots – is niet bepaald een handeling maar veeleer een houding en in die zin zeker als een deugd te beschouwen. Het tegenovergestelde – het constante verontschuldigen voor het eigen succes (cfr. Bill Gates) – is een houding die niet rationeel consequent is met het concept waarde zelf, zoals door Rand gedefinieerd. Als een waarde iets is dat je wil bereiken, dan moet het bereiken ervan je me trots vervullen en moet je een trotse houding aannemen, zowel voor je eigen geluk als bij wijze van voorbeeld voor anderen. Het objectivisme is individualistisch maar niet egocentrisch. De mens is een sociaal wezen en moet voor zichzelf een code of values opmaken aan de hand waarvan een gelukkige, vreedzame en sucessvolle coexistentie mogelijk wordt.

Er werd opgemerkt dat het leven als doel op zich problematisch is. Levensbeëindiging kan op individueel niveau als een beter doel aangevoeld worden dan levenscontinuatie. Maar ik denk dat de opmerking alleen het individuele betreft en dat een ethiek precies op een hoger niveau betrekking heeft of moet hebben. Ik meen te weten dat Ayn Rand de suicidant buiten beschouwing laat. Het leven is haast per definitie iets wat naar continuatie streeft. En het zou behoorlijk ziek zijn om de totale destructie als ultieme doel voor de mensheid te poneren.

Een gelijkaardige bedenking kan worden geplaatst bij de bemerking dat productiviteit niet noodzakelijk een centraal doel hoeft te zijn voor wie “binnen” is. Het is niet omdat – vanuit onze eigen situatie bekeken – productiviteit niet echt noodzakelijk is, dat we daaruit moeten concluderen dat het voor de mensheid geen deugd of een centraal doel behoeft te zijn. Precies omdat de productiviteit – zowel materieel als spiritueel – het beste aanleunt bij de waarde gelukkig leven, een leven het leven waard, een succesvolle continuering van het leven – precies daarom noemt Rand het een belangrijke deugd. En het is niet aan ons om voor iedereen te gaan bepalen tot hoever de behoefte aan productiviteit moet worden doorgedreven. Dat moet het individu zelf doen op basis van “zo precies en scrupuleus mogelijk gedachtenproces dat geleid wordt …”

<%image(20070414-holocaust.jpg|130|107|null)%>Dat brengt mij bij de objectiviteitsvraag. Natuurlijk is ethiek objectief. Hoe het te kennen? Door een zo precies en scrupuleus mogelijk…”. Beweren dat ethiek niet objectief is hetzelfde als de gaskamers legitimeren. Het zijn Plato, Kant en Hegel die als voornaamste, meest invloedrijke proponenten van de subjectivistische anything goes mentaliteit, de epistemologische fundamenten hebben gelegd voor de groei en bloei van doctrines die tot massale vernietiging hebben geleid en die, kort door de bocht, allemaal met de term statism benoemd kunnen worden. Natuurlijk heeft Anne Frank er niet voor gekozen om in het Amsterdam van de jaren dertig te worden geboren. De modale Nederlander, Duitser… heeft er wel voor gekozen het gedachtenproces te stoppen, zich over te geven aan irrationele begrippen als collectieve schuld, raszuiverheid, maakbaarheid van de samenleving, de onmetelijk wijsheid en goedheid van de führer, de duce, de paus, de partijleider – dit alles met het welbekende gevolg. Het openingscitaat was van de hand van een jonge Nazi intellectueel, Gottfried Neesse.

35 REACTIES

  1. Beste Arjen,

    Plato, Kant en Hegel direct te associëren met massvernietiging, is potsierlijk. En Anne Frank is niet in Amsterdam geboren, maar, als ik het wel heb, in Frankfurt.

  2. Goed stuk, maar mijns inziens, en dat ligt niet aan Arjen maar aan het objectivisme an sich, te kort door de bocht.

    Dat relativisme door sommigen als een vrijbrief is gezien tot de grootste gruweldaden wil niet zeggen dat de objectieve ethiek bestaat. Hoe je het ook wendt of keert, de uitspraak:
    "En het zou behoorlijk ziek zijn om de totale destructie als ultieme doel voor de mensheid te poneren."
    is SUBjectief (ik ben het wel met de uitspraak eens).

    Het gevaar voor de mensheid schuilt niet in het relativisme maar in de absolute zekerheid die sommige mensen menen te hebben ten opzichte van hun filosofie en de consequenties die zij daaraan durven te verbinden voor anderen.
    Ayn Rand schrikt er ook niet voor terug om de "moreel zwakkeren" in haar boeken in treinrampen te laten omkomen, te laten doodschieten of op andere gruwelijke wijze om te komen. Wat nu als zij, net als wij gewone stervelingen, niet de waarheid in pacht heeft?

    Het objectivisme is volgens mij een nette levensHOUDING maar zeker geen sluitende levensVISIE.

  3. Het feit dat ethiek gezien wordt als iets persoonlijks en niet als iets objectiefs, gecombineerd met de bescherming van de kleinste minderheid (wat dus voor ieder individu een voordeel is), is juist hetgene dat libertarisme voor mij zo interessant maakt. Als de essentiële vrijheden (lijf, arbeid, bezit) gezien worden als een ethisch in plaats van een praktisch systeem is het een beetje mager. De morele systemen van orthodox-christelijke libertariërs en zij die een anarchistische commune willen opzetten, komen elkaar in vrijheid tegen; maar de ethische systemen zijn zeer anders.

  4. Het objectivisme als levenshouding is slechts quasi-objectief:
    het impliceert een subjectieve keuze N.B. voor een (quasi-)zekerheid. Het miskent m.i. de aan het "zijn" inherente onzekerheden.
    Het is dus evengoed normerend en dus subjectief.

  5. [5] Ja.
    Maar hoe meer subjecten dezelfde overtuiging hebben, hoe minder het opvalt dat het subjectief is. Normeren normeert, als je begrijpt wat ik bedoel.
    Het gaat er maar om welke norm in zwang komt bij een bevolkingsgroep.
    Er staat de liberaal geen andere weg open dan ‘reclame’ maken voor zijn persoonlijke voorkeur: het natuurrecht. Keurige voorkeur. Komt geen bloed uit.
    No force, no fraud. Ook een aardige.

    Dat Rand maar niet in wilde zien dat normen doodgewone afspraken zijn..

  6. [5] "Het [objectivisme?] miskent m.i. de aan het "zijn" inherente onzekerheden.

    Welke zijn die inherente onzekerheden?
    Is het niet eenvoudig zo dat "Het bestaande bestaat"?
    En daarvan kennen we een deel wel, en een ander deel niet.

  7. [6]Huub Mooren,
    Precies. Onze menselijke natuur, ons kenvermogen en onze taalkundige tools schieten tekort om datgene wat wij voor waar houden, als absolute onveranderlijke zekerheid te proclameren. Mevr. Rand schijnt de kennistheoretische implicaties van de onzekerheidsrelatie en de moderne physica niet begrepen te hebben.

    [7]Hub,
    Plato’s bekende allegorie van de grot geeft al een aardig idee van wat ik bedoel:
    http://www.beleven.org/verh

    Groet,
    SpyNose

  8. [8] Jawel, natuurwetenschappers spreken slechts over klimmende waarschijnlijkheden.
    Als je zekerheid zoekt, moet je dus geen natuurwetenschapper worden. Dan moet je goeroe of dictator worden. Die zitten in die handel 🙂

    (het gelijk van een Duitse morele absolutist kun je op bovenstaand plaatje bewonderen.
    Het is te erg voor woorden natuurlijk. (ik snap wat Arjen wil zeggen, maar het pijnlijke is nou net, dat de grootste absolutisten de grootste moordenaars zijn gebleken))

    Fundamenteler SpyNose, is dat ‘goed en kwaad’ helemaal niet herleidbaar zijn uit het natuurlijk spektakel.
    Hume is van ver voor de kwantummechanica, maar deze slimmerik wist het al: an ‘is’ is not an ‘ought’.

    We zullen zelf wat moeten verzinnen om het leven draaglijk te maken. Want dat is de essentie van ethische mijmer, denk ik.

  9. [1] Waarom? De christelijke godsdienst associeert zelfs iedere kleine onnozele zonde onmiddellijk met de "eeuwige dood".

  10. [8] Spynose en Huub Mooren.

    Jullie reacties zullen misschien door Arjen worden behandeld en daar wil ik even niet tussen zitten.

    Wat die werkelijkheid betreft hoop ik echter wel dat jullie voor aanstomende treinen of auto’s op zij zullen springen, dat jullie een keuze maken of je voedsel of vergif eet, dat je op voldoende afstand van een afgrond blijft en nog tientallen andere waarschuwingen.
    Ik WEET dat al die dingen zo gevaarlijk zijn dat verwaarlozing een einde maakt aan mij, en ik het niet na kan vertellen.
    Ik zou het daaromop prijs stellen, als jullie dat niet weten, dat je toch voorlopig van mij aanneemt dat ik misschien gelijk zou kunnen hebben en dat je dergelijke handelingen even uitstelt.
    Misschien kunnen we dan onder het genot van een fles wijn dit dan verder eens rustig uitdiepen. onderzoeken.

    Ondertussen wachten we maar of Arjen met andere overtuigende punten kan komen

    BTW, Spynose, in de filosofie van het objectivisme (Ayn Rand) wordt er herhaaldelijk op gewezen dat onze zintuigen wel de antennes zijn waarmee informatie bij ons binnenkomt, maar dat ze ook een heel groot filter zijn dat alleen een beperkte hoeveelheid informatie doorlaat.
    Terwijl bovendien onze verwerkingsmachine niet alwetend en onfeilbaar is.
    Maar dat alles doet er niets aan af dat de werkelijkheid datgene is wat ze IS.

    (Of dachten jullie dat de werkelijkheid NIET is wat ze IS?)

  11. [9] Huub,
    "Fundamenteler SpyNose, is dat ‘goed en kwaad’ helemaal niet herleidbaar zijn uit het natuurlijk spektakel."

    Precies, daar hebben we het een vorige x ook over gehad. Uit wetenschap laten zich geen morele normen afleiden.

    Dat was ook een grote vergissing van Kant, die dacht, dat hij met zijn definities van "categorische imperatieven" en zijn universaliseerbaarheidscriterium onderscheid kon maken tussen moreel juist en onjuist.

    Misschien, dat Arjen daarnaar refereert met zijn verwijzing naar Kant.

    Rand is dus zeker niet verder dan Kant gekomen. Van Hume zal ze weinig begrepen hebben.

    Hume had natuurlijk ook Plato, Descartes en Locke gelezen, maar ik verwees naar Plato wegens zijn originaliteit.

    Wat betreft de verhouding ethica / recht valt m.i. dan ook te hopen, dat de rechtsontwikkeling niet verder misleid wordt door obsolete filosofische concepten, zoals objectivistische (positivistische) en socialistische "idealen".

    Daarentegen lijken beginselen van redelijkheid en billijkheid en van het natuurrecht de kiemen te dragen tot een min of meer consistent (!) en (in mijn ogen) rechtvaardiger soort recht dan bijv. common law in Angel-Saksische zin, rechtspositivistische of "primitieve" rechtsstelsels.
    Maar dat moet de betreffende mensengemeenschap wel willen. En daar heb ik af en toe zo mijn twijfels over.

  12. [11] Hub,
    Dank voor je uitnodiging. Ga ik graag op in.
    Ik blijf er voorlopig bij, dat het niet mogelijk is een objectieve universele moraal te formuleren. Die moraal blijft hoe je het ook wendt of keert cultureel gebonden. Vandaar bijvoorbeeld de discussie of het ethische dilemma over de vraag, of het Westen zijn waarden en normen (praktisch gesproken: rechtsbeginselen, etc.) aan niet-Westerse culturen mag opleggen.

    Wat betreft de discussie over de vraag naar de "werkelijkheid": naarmate de werkelijkheid complexer is, is de vraag of zijn beschrijving of weergave juist is steeds moeilijker te beantwoorden. Ik heb het dus niet over aanstormende treinen ewdmz, maar over complexe casus, waarbij een aantal mogelijk relevante aspecten niet in de beschrijving van de casus worden betrokken. Neem bijv. de zaak Demmink om maar eens een actueel geval te noemen.

    Overigens ben ik van mening, dat Joris Demmink vervolgd moet worden.

  13. [11][13] Hub,
    N.B. Ik beschouw mezelf niet als cultuurrelativist, maar je kunt nu eenmaal niet zomaar een "waarheid" opleggen aan een andersdenkende soevereine populatie (in een andere territoriale jurisdictie) met een andere culturele traditie.

  14. [13] "Vandaar bijvoorbeeld de discussie of het ethische dilemma over de vraag, of het Westen zijn waarden en normen (praktisch gesproken: rechtsbeginselen, etc.) aan niet-Westerse culturen mag opleggen."

    Vooropgesteld dat het filosofische gehalte van deze discussie voor een simpele rationalist/pragmaticus wat lastig te volgen is vind ik de vraag die je hier stelt helemaal niet aan de orde.

    Ten eerste ben ik niet met je eens dat moraal cultureel gebonden is. Mogelijk vindt een moslim het heel moreel om een heiden de kop af te snijden, maar achterlijke onwetendheid valt niet met moraal te verwarren. Koppensnellen valt niet onder moreel correct gedrag, al is het cultureel geaccepteerd.

    En wij hoeven onze moraal niet aan andere culturen op te dringen, zolang wij geen last van amorele acties ondervinden. Er is geen ethisch dilemma. Als ze in het Midden-Oosten elkaar de kop af willen hakken moeten ze dat vooral doen, maar dan wel graag binnen de eigen landsgrenzen. Zodra men meent het stuitende gedrag naar onze regio te moeten exporteren is voor mij de grens bereikt, en zijn wij gerechtigd in te grijpen.

  15. [15] R.Hartman,
    Je reactie vraagt om enige nuancering.

    Wat betreft de 2e en 4e alinea:
    Ik vermoed, dat we het erover eens zijn, dat het ongevraagd (lees: gedwongen) vestigen van een parlementaire democratie in het moslimland Irak niet getuigt van een moreel weldoordachte afweging.

    Alinea 3:
    Moraal is bijna zoiets als ongeschreven recht binnen een bepaalde gemeenschap.
    De gedragscode van een bende struikrovers t.o.v. elkaar (bijv. over de eerlijke verdeling van de buit) zou ook als moraal kunnen worden betiteld, net als hun houding jegens hun slachtoffers of de politie. Je zou het bedrijfscultuur kunnen noemen.

    Met inachtneming van het bovenstaande kan ik met de verdere strekking van je betoog instemmen.

  16. [16] Beste Spynose,

    Kapitalisme is toch juist het proberen om middels (aantrekkelijk gepresenteerde) produkten/diensten andere culturen te (doen) beinvloeden en hun ‘oude’ methode op te geven in ruil voor jouw betere methode / produkt?
    En er nog voor te laten betalen ook 😉
    Anders wordt je zelf wel beinvloedt door die cultuur en ‘besmet’ je daarmee weer je eigen cultuur.

    Zie bijvoorbeeld de Ned. oorlogsveteranen die uit hun dak gaan omdat zij, na een verblijf in de woestijn, hier waterverspilling zien.
    Terwijl ik in Ned. wel 2,- euro moet betalen voor 25 kg. zand, en daar hoor je niemand over 😉

    Dus bepaalde moraal / wetgeving is m.i. zeker cultureel / geografisch gebonden, simpelweg uit overlevingkansvergroting. (is dat een woord?)

    Ik hoop mijn punt en de context enigszins over het voetlicht te hebben gebracht 😉

  17. Kan recht of ethiek überhaupt "objectief" zijn? Is het niet juist het feit dat de mens een emotioneel, irrationeel wezen is, dat de behoefte aan "rechtvaardigheid" opwekt? Iemand die niet gekwetst kan worden in zijn emoties, zal ook nooit recht nodig hebben. Twee puur rationele robots zullen het volledig acceptabel vinden als de één de ander (per ongeluk of expres) doodt, omdat een rationeel wezen zonder emoties geen "waarde" kan toekennen aan daden of gebeurtenissen.

    Wat niet wil zeggen dat er geen ethiek zou bestaan waarover (de meeste) emotionele wezens het eens kunnen worden. Zoals Huub Mooren en SpyNose al aangeven, kun je best tot een redelijke overeenstemming komen. Ieder niet-suïcidaal, niet-masochistisch wezen zal bijvoorbeeld wensen niet gedood of verwond te worden tegen zijn\haar eigen wil. Dus kunnen we met elkaar afspreken dat we elkaar verdedigen tegen geweld van een ander. Geen mens wil gedwongen worden om iets te doen wat hij\zij niet wil (anders zou het ook geen dwang zijn), en dat is dan ook een reden om een ander niet te dwingen, en dit tot een algemene afspraak te maken. "Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet", wordt niet voor niets de Gulden Regel genoemd.

    Al zijn er mogelijke twijfelgevallen. Gaat het eigen overleven misschien voor, ook als je een ander wel zou moeten doden? Dat is dan weer een kwestie van afspraken maken: mag iemand een onschuldig, non-agressief persoon doden om zelf te overleven, en laten we als samenleving dat toe, of beschermen we dan degene die uit lijfsbehoud wordt aangevallen? Sowieso zal immers één van de twee het loodje leggen. Wie zich inleeft in de degene die uit doodsnood een ander opvreet, zal voor hem\haar kiezen. Die persoon handelt ook volkomen "rationeel" als zijn\haar hoogste doel de eigen overleving is. Wie zich inleeft in degene die gedood wordt, zal voor hem\haar kiezen. En ook die persoon handelt volkomen "rationeel" mits overleven eveneens diens belangrijkste waarde is. Een echt "objectieve" keus, van buitenaf bekeken, valt hier denk ik niet te maken.

    Ook de opmerking in het artikel dat overleven of productiviteit wel de hoogste waarde zou zijn van een niet-suïcidaal persoon, kun je nuanceren. Natuurlijk zal vrijwel ieder levenslustig persoon wegspringen voor een trein. Maar dat wil nog niet zeggen dat zo iemand wil overleven ten koste van alles. De meeste mensen willen leven, niet om het overleven zelf, maar omdat ze op de één of andere manier plezier in het leven hebben, en angst\afkeer voor lijden of dood. Maar als je die mensen zegt dat ze 120 jaar oud kunnen worden als ze zichzelf gedurende zoveel mogelijk tijd opsluiten in een gewatteerde cel, en iedere dag alleen nog maar rauwkost mogen eten, kalmeringspillen moeten slikken, en geen enkel risico nemen dat mogelijk hun leven zou kunnen beëindigen of bekorten, wordt zo’n taktiek vanuit hun levensdoel als snel een stuk minder "rationeel". Behalve misschien als echt puur overleven hun enige of hoogste emotionele doel is.

    Wat allemaal natuurlijk niet betekent dat massa-slachtingen ineens "rechtvaardig" zouden zijn. Als iemand vindt dat je volslagen arbitrair mensen mag doden, is dat bijna hetzelfde als zeggen dat hij zelf ook willekeurig gedood mag worden. Wat niet wil zeggen dat hij dat zichzelf zou toewensen, maar voor een buitenstaander zou zo iemand al gauw als behoorlijk hypocriet beschouwd worden. Want als totale willekeur in het kiezen van rechtsprincipes, en ook nog het ongelijk toepassen van die willekeurige principes wordt gezien als recht, wordt recht in feite praktisch identiek aan onrecht. Dan kun je niet langer zeggen dat je daden rechtvaardig zijn, omdat het een betekenisloze term is geworden, en volledig inwisselbaar met de persoonlijke voorkeur van degene die het woord in de mond neemt.

  18. [1] Beste Nico,

    "Plato, Kant en Hegel direct te associëren met massvernietiging, is potsierlijk."

    Leonard Peikoff heeft aan dit verband een heel boek gewijd
    (http://www.peikoff.com/op/h…). Ik hoop er in mijn volgende bijdrage uitgebreid op in te gaan. Ik ben geen kritiekloos achternaloper van Rand, Peikoff of gelijk welke al dan niet objectivistische filosoof. Maar ik geloof zeker dat hij een sterk punt maakt.

    "En Anne Frank is niet in Amsterdam geboren, maar, als ik het wel heb, in Frankfurt."

    Heeft het enige relevantie?

  19. [18] "Kan recht of ethiek überhaupt "objectief" zijn? ‘

    JA, maar dat is moeilijk in een mail uit teleggen.
    Kunnen we daar een afspraak voor maken om er over te praten en het dan hier terug te brengen?
    ALS je wilt, mail me op hub@vrijspreker.nl
    en we maken een afspraakk.

  20. [17] Bep, is het wel zo ingewikkeld als je stelt: "Heeft ethiek, moraliteit niet te maken met hoe ik, jij en zij, wij, jullie en zij, het beste met elkaar in de maatschappij kunnen/moeten leven"?
    Omdat het (eigen) leven de hoogste waarde is?
    Alles los van wat Balkenende en consorten je zitten wijs te maken.

  21. [13] "Die moraal blijft hoe je het ook wendt of keert cultureel gebonden"

    Goed gezien. Dit is een essentieel punt.

    Ik zie ethiek als objectief: de manier om mijn leven in stand te houden en dat dan daarne op de samenleving te betrekken.
    Waarbij ik denk dat het voor iedereen hetzelfde belang is om geen vergif te eten.

  22. [22] Hub,
    Volgens van Dale is moraal: "de heersende zeden en gebruiken."
    Je zou m.i. kunnen zeggen, dat de moraal van een populatie mensen een soort
    ongeschreven recht is, dat aangeeft, hoe de mensen met elkaar geacht worden om te gaan. Dat hangt natuurlijk vooral samen met de manier van leven op basis van beschikbare middelen van bestaan. Moraal is duidelijk cultuurgebonden.
    Hieruit blijkt meteen, dat moraal nauw verband houdt met een stelsel afspraken en ook samenhangt met de rechtsontwikkeling binnen de betreffende gemeenschap.

    Volgens van Dale is ethiek "praktische wijsbegeerte die zich bezighoudt met wat goed en kwaad is"; volgens mij bedoelt hij dat ethiek het desbetreffende onderdeel van de moraal is. Dat is m.i. normerend in poenale zin. Maar omdat ethiek een onderdeel van de moraal is, is ethiek net zo goed cultuurgebonden.

    Mijn conclusie: Zolang er verschillende culturen zijn, zijn er ook verschillende moralen en ethieken.

    "Waarbij ik denk dat het voor iedereen hetzelfde belang is om geen vergif te eten."

    Daar ben ik het dus niet mee eens. Als je het met mijn omschrijvingen eens bent, heb ik in dit verband nog een viertal vragen. Vanuit welke moraal waardeer jij zelfmoordcommando’s en -terroristen? En is er -meer specifiek- verschil met verschillende "ethische" gezichtspunten?

  23. [19] Arjen,
    "Peikoff demonstrates that German Nazism was the inevitable climax of a centuries-long philosophic development, preaching three fundamental ideas: the worship of unreason, the demand for self-sacrifice and the elevation of society or the state above the individual."

    Wat is het verband tussen deze fundamentele ideeen, die voortvloeiden uit een "eeuwenlange philosophische ontwikkeling"(?), en zijn objectivistische ethiek ?

  24. [20]
    Hub,

    Ik denk niet dat we het op dat punt erg oneens zijn. Zoals je wellicht ook uit de rest van mijn reactie zou kunnen opmaken.

    Óf recht bestaat, of het bestaat niet. Als het niet bestaat, is er ook geen enkel recht dat je mensen zou mogen dwingen om dingen tegen hun eigen wil te doen. Want ieder bewust wezen zal per definitie een over hem- of haarzelf uitgeoefende dwang als "slecht" waarderen. Anders zou hij\zij het ook geen dwang noemen. Als recht dan dus wel bestaat, is het ook een relatief vaststaand iets.

    Maar of je zoiets "objectief" kunt noemen is de vraag. Het is eerder een door bewuste personen gedeelde subjectieve interpretatie van de objectieve werkelijkheid. Dat klinkt een beetje vaag. Maar ik bedoel te zeggen dat (zoals Huub Mooren al aangaf in een eerdere discussie toen hij op de "is – ought" relatie wees), je niet uit de objectieve realiteit een recht kunt halen dat niet op de één of andere manier gebaseerd is op een (algemeen gedeelde) subjectieve interpretatie van die realiteit.

    En natuurlijk blijf je het probleem houden dat je weliswaar kunt concluderen (uit de gedeelde eigenschappen van bewuste wezens) dat alleen de individuele wensen er toe doen en dat dwang tegen die wensen in "slecht" is en er ook geen enkel recht is dat willekeurige dwang rechtvaardigt, maar dat je daarmee nog niet eventuele conflicten van die botsende wensen kunt oplossen op een "objectieve" manier. Behalve misschien door vrijwillige overeenstemming van álle partijen over zulke oplossingen.

    Of op z’n minst hun erkenning dat wat ze voor zichzelf als onrechtvaardig\onaangenaam beschouwen eigenlijk ook een ander niet mag worden opgedrongen. Als we tenminste van "recht" willen kunnen spreken, i.p.v. "iedereen moet gewoon doen wat ik wil".

  25. [25]Owl,
    "Recht" bestaat in de zin, zoals wij dat individueel ervaren. Dat is dus voor ieder individu anders.

    "Objectief recht" is het vigerende recht, bestaande in de codificatie en jurisprudentie.

    Recht is uitgevonden om conflicten vreedzaam te beslissen. Of dat steeds lukt is mede een kwestie van "beschaving".
    Op een binnenmuur van de Hoge Raad vind je de tekst: "ubi lex deficit, ibi bellum incipit"
    ("Lex" is "(geschreven) wet"). "Waar wet ontbreekt, daar begint oorlog."

  26. [24] Spy,

    Is dit een strikvraag? Zie jij enige verband tussen het anti-etatistische objectivisme en de ideeën die volgens Peikoff de fundamentele voedingsbodem zijn geweest van het Nazisme? Of wil je meer uitleg over de vraag waarom, volgens objectivistische theorie, die ideeën tot nazisme hebben geleid. In dat laatste geval vraag ik om mijn volgende stukje af te wachten.

  27. [17]Bep,
    "Niet mee bemoeien" is voor socialisten, kapitalisten, zendelingen, profeten & predikanten, onderzoekers, amateurs en Vrijsprekers al een schier onmogelijke opgave, als ik begrijp wat je bedoelt. 😉
    [27] Arjen,
    Het gaat me om de vraag, welke philosophische ontwikkeling Peikoff precies bedoelt, hoe dat in zijn werk ging, en hoe hij daar als objectivist tegenaan kijkt. Ik heb zijn werk niet gelezen.

    Zelf heb ik een -m.i. consistent- beeld van het ontstaan van dat totalitaire gedachtegoed, maar daarbij ontbreekt (nog?) "worship of unreason" als fundamenteel idee.

    Voorts hebben in de ontwikkeling van het Nazi- gedachtegoed, naast valse philosophische concepten (zeg maar ideologieen) als machtsfactoren ook puur economische belangen een cruciale rol gespeeld.

    Tenslotte wil ik weten, waarom het objectivisme de mens bij uitstek zou kunnen vrijwaren tegen valkuilen van philosophieen, die een (de) objectivististische theorie in twijfel trekken, omdat volgens die philosophieen absolute objectiviteit niet zou bestaan en omdat objectivisme uiteindelijk ook een theorie is, waarover tenminste consensus zou moeten kunnen bestaan om hem te kunnen afkondigen als ultieme waarheid althans als zodanig te legitimeren en die dus in wezen zelf totalitair is.

    Ik denk, dat zo’n theorie juist strijdig is met zichzelf, want e.e.a. is al in de Middeleeuwen geprobeerd (denk aan inquisitie, heksenverbrandingen en exorcisme) en "waarheid" blijft een min of meer relatief begrip, gebaseerd op inzicht en vrijwillige acceptatie en kan in wezen niet worden afgedwongen.

    Graag je commentaar.

    BVD,
    SpyNose

  28. [11] Alles is wat het is. Waar, maar ledig.

    Hoe de werkelijkheid zich presenteert aan onze zintuigen, dat is wat ze &#8216;is&#8217;.
    Een juiste werkelijkheidsbeschrijving is niet nodig voor welk ethisch standpunt dan ook.
    Je gaat echt niet anders denken over goed & kwaad als je de algemene relativiteitstheorie, kwantummechanica, big bang en evolutie hebt doorgrond. Dan begrijp je de natuur weliswaar beter, maar het is nog altijd niet duidelijk waarom je geen Homo sapiens baby bij het ontbijt zou verorberen.

    Ethische standpunten *zijn* er simpelweg.
    Of het Higgs boson nu wel of niet ontdekt wordt, of er nu wel of geen goden bestaan, het maakt allemaal niks uit. Mensen vinden wat ze vinden, ook zonder de feiten of de ficties.

    De basis is de persoonlijke voorkeur. En die is gevormd in de vroegste kinderjaren, zo het niet genetisch is. En hij is STERK.
    De natuur of die 3000 goden zijn er natuurlijk helemaal alleen voor jou en je persoonlijke voorkeur. Er is slechts bevestiging mogelijk. En nooit weerlegging.

    Ethiek is natuurlijk wensdenken, zoals religie bovennatuurlijk wensdenken is.
    Bovennatuurlijke wensen gaan per definitie nooit in vervulling (de reli is gedoemd tot eeuwige zelfkwelling, sorry for that), maar natuurlijke wensen willen nog wel eens in vervulling gaan.
    Een echt hopeloze onderneming is dat dus niet 🙂

    PS: Hoe zit het nou met dat wijntje; is dit nu de tweede fles of moeten we de eerste al delen met SpyNose?

  29. [29]
    "Alles is wat het is. Waar, maar ledig.

    Hoe de werkelijkheid zich presenteert aan onze zintuigen, dat is wat ze &#8216;is&#8217;."
    A]
    Begrijp ik dat jij zegt dat "Alles is wat het is"?
    Ik heb lang geleden daar een tijd over gedaan om dat goed door te krijgen en de consequenties te zien.
    Weet je wel zeker dat het zo is?

    B] Ik weet niet of de werkelijkheid zich aan ons presenteert; of is dat hetzelfde als "hoe wij de werkelijkheid waarnemen"? Wij voeren immers die actie uit? Dit lijkt me overigens een detail. Vraag bij A} vind ik wel belangrijk en ik wil er na je antwoord wel op doorgaan.

Comments are closed.