“Everything of which we are conscious, all that is thinkable and understandable, is but thin snow on the high mountains of the unconscious, snow that will quickly melt under storms of fate, of some intoxication, of the trembling of the soul. Life would rather hide its ultimate secrets in a small folksong heard in the village night than in fat scholarly books. It is in vain to try to plumb the depths. We will never, by ourselves, be able to learn the essential. All we can do is be moved by it.”

Wie een dergelijke redenering aanhangt, gelooft of verkondigt kan zich niet alleen geen objectivist noemen, hij maakt daarmee een fundamentele keuze de draagt daarbij een misschien wel verpletterende verantwoordelijkheid.

Laat mij om te beginnen even iets duidelijk maken. Het stukje dat ik vorige week plaatste was niet echt van mezelf. Vanwege mijn gebruikelijke deadline stress vergat ik mijn bronvermelding. Het was een synthetische vertaling van Objectivist Ethics van Ayn Rand zelve. Objectivist Ethics was op zich al een inleiding, een samenvatting, en dus “niet toereikend” om de objectivistische ethiek “duidelijk te maken”. Dat was ook niet mijn bedoeling. Ik wou alleen iets plaatsen aan de hand waarvan een diepgaande discussie over objectivisme, ethiek en hun belang voor de libertariĂ«r op gang te brengen. Het geeft mij een gevoel van trots dat ik daarin geslaagd ben – waarmee ik tegelijk wil aangeven dat ik in dit stuk een aantal reacties verder wil doorwerken.

Een deugd, zegt Rand, is die handeling die erop gericht is de waarde te verkrijgen of te behouden. Pride – door mij vertaald als trots – is niet bepaald een handeling maar veeleer een houding en in die zin zeker als een deugd te beschouwen. Het tegenovergestelde – het constante verontschuldigen voor het eigen succes (cfr. Bill Gates) – is een houding die niet rationeel consequent is met het concept waarde zelf, zoals door Rand gedefinieerd. Als een waarde iets is dat je wil bereiken, dan moet het bereiken ervan je me trots vervullen en moet je een trotse houding aannemen, zowel voor je eigen geluk als bij wijze van voorbeeld voor anderen. Het objectivisme is individualistisch maar niet egocentrisch. De mens is een sociaal wezen en moet voor zichzelf een code of values opmaken aan de hand waarvan een gelukkige, vreedzame en sucessvolle coexistentie mogelijk wordt.

Er werd opgemerkt dat het leven als doel op zich problematisch is. Levensbeëindiging kan op individueel niveau als een beter doel aangevoeld worden dan levenscontinuatie. Maar ik denk dat de opmerking alleen het individuele betreft en dat een ethiek precies op een hoger niveau betrekking heeft of moet hebben. Ik meen te weten dat Ayn Rand de suicidant buiten beschouwing laat. Het leven is haast per definitie iets wat naar continuatie streeft. En het zou behoorlijk ziek zijn om de totale destructie als ultieme doel voor de mensheid te poneren.

Een gelijkaardige bedenking kan worden geplaatst bij de bemerking dat productiviteit niet noodzakelijk een centraal doel hoeft te zijn voor wie “binnen” is. Het is niet omdat – vanuit onze eigen situatie bekeken – productiviteit niet echt noodzakelijk is, dat we daaruit moeten concluderen dat het voor de mensheid geen deugd of een centraal doel behoeft te zijn. Precies omdat de productiviteit – zowel materieel als spiritueel – het beste aanleunt bij de waarde gelukkig leven, een leven het leven waard, een succesvolle continuering van het leven – precies daarom noemt Rand het een belangrijke deugd. En het is niet aan ons om voor iedereen te gaan bepalen tot hoever de behoefte aan productiviteit moet worden doorgedreven. Dat moet het individu zelf doen op basis van “zo precies en scrupuleus mogelijk gedachtenproces dat geleid wordt …”

<%image(20070414-holocaust.jpg|130|107|null)%>Dat brengt mij bij de objectiviteitsvraag. Natuurlijk is ethiek objectief. Hoe het te kennen? Door een zo precies en scrupuleus mogelijk…”. Beweren dat ethiek niet objectief is hetzelfde als de gaskamers legitimeren. Het zijn Plato, Kant en Hegel die als voornaamste, meest invloedrijke proponenten van de subjectivistische anything goes mentaliteit, de epistemologische fundamenten hebben gelegd voor de groei en bloei van doctrines die tot massale vernietiging hebben geleid en die, kort door de bocht, allemaal met de term statism benoemd kunnen worden. Natuurlijk heeft Anne Frank er niet voor gekozen om in het Amsterdam van de jaren dertig te worden geboren. De modale Nederlander, Duitser… heeft er wel voor gekozen het gedachtenproces te stoppen, zich over te geven aan irrationele begrippen als collectieve schuld, raszuiverheid, maakbaarheid van de samenleving, de onmetelijk wijsheid en goedheid van de fĂĽhrer, de duce, de paus, de partijleider – dit alles met het welbekende gevolg. Het openingscitaat was van de hand van een jonge Nazi intellectueel, Gottfried Neesse.

35 REACTIES

  1. [30] &#8216;Alles is wat het is&#8217;, is wat er staat.
    Waar, maar ledig. Het is een analytisch statement en geen bewering over de werkelijkheid.

    &#8216;Alles is wat het is&#8217;, roept slechts de vraag op: WAT is het nou?

    Stellen dat &#8216;een banaan een banaan is&#8217;, vertelt niets over de waarneembare werkelijkheid.

    Als je echter vertelt dat:

    -een banaan het vruchtlichaam is van de bananenplant (Geslacht Musa) en de pitjes de feitelijke zaden zijn,
    -een banaan door sommige mensen eetbaar gevonden wordt,
    -een banaan ongeveer 150 gram weegt en 110 kcal energie bevat,
    -een banaan rijk aan zetmeel en kalium is,
    -olifanten dol zijn op gistende bananen omdat ze er zo dronken als een dropje van worden,
    -bananen krom zijn doordat de zwaartekracht de tros omlaag richt, maar de individuele banaan omhoog blijft groeien (waarmee en passant de existentiële vraag &#8216;waarom zijn de bananen krom&#8217; opgelost is)
    -hun blote bestaan bewijs is voor het bestaan van god (de christelijke hoor, al die andere goden bestaan natuurlijk niet) http://en.wikipedia.org/wik

    &#8230;.dan weet je al heel wat meer over de wereld.

    Van die dingen Hub, van die dingen.

  2. [27] Arjen,
    Je stukje begint met een citaat van Gottfried Neesse, een Nazi-filosoof van tweede of derde garnituur. De belangrijkste "partij-ideoloog" was Carl Schmitt (1888-1985). Deze rechtsfilosoof en staatsrechtgeleerde is de ontwerper van de "Grossraumtheorie", waarin het machtsconflict tussen de lidstaten en de supranationale staat tot verzoening wordt gebracht.
    Volgens Hans-Peter Folz van het Europese Hof van Justitie geldt Schmitt’s concept als model voor de verhouding tussen de supranationale autoriteit en de lidstaten van de Europese Gemeenschap:

    "Der Europarechtler Hans-Peter Folz urteilt daher: &#8222;Zusammenfassend können wir feststellen, dass die Gemeinschaft in all ihren wesentlichen supranationalen Merkmalen von Konflikten zwischen der Gemeinschaft und ihren Mitgliedsstaaten geprägt worden ist. Das Modell des Bundes im Schmittschen Sinne ist deshalb auf die Gemeinschaft übertragbar und hervorragend geeignet, das Verhältnis zwischen der Gemeinschaft und ihren Mitgliedsstaaten zu beschreiben.&#8220;

    http://de.wikipedia.org/wik

    Ik zie uit naar je volgende stukje.

  3. [31] Sorry dat het mij nog steeds niet lukt om jou een antwoord op mijn vraag te laten geven.
    Hier weer een poging aan de hand ven jouw begintekst:

    "Dit is een reactie op Hub
    &#8216;Alles is wat het is&#8217;, is wat er staat.
    Waar, maar ledig."

    —ik begrijp dat het waar is. Ik begrijp niet dat het ledig is. Als iets bestaat, is het niet ledig.

    "Het is een analytisch statement en geen bewering over de werkelijkheid."

    —Het gaat toch om het bestaande? En dat is toch gewoon de werkelijkheid? Of niet?

    "Alles is wat het is&#8217;, roept slechts de vraag op: WAT is het nou?"

    —Nou En?. Het mag die vraag opwerpen. En op het moment dat we eens zijn dat datgene wat bestaat er gewoon IS, onafhankelijk van wat jij of ik of anderen ervaren, DAN pas kunnen we gaan praten over"WAT is het nou?.
    Maar het heeft geen zin daar over te praten als we het niet eerst eens zijn dat het er gewoon IS,. Nogmaals, onafhankelijk van jou en mij. Ji en ik zijn er uiteraard wel een onderdeel van. Als je het er tenminste over eens zijn dat wij bestaan!!!

    "Stellen dat &#8216;een banaan een banaan is&#8217;, vertelt niets over de waarneembare werkelijkheid."

    Neen. Maar aan dat punt zijn we nog lang niet toe. Ik hoop dat een pietsie beter duidelijk gemaakt te hebben.

    Ik blijf benieuwd of het me nu gelukt is.

  4. [33] Huub: &#8216;Alles is wat het is&#8217;, is wat er staat. Waar, maar ledig."
    Hub:-ik begrijp dat het waar is. Ik begrijp niet dat het ledig is. Als iets bestaat, is het niet ledig.

    Huub: &#8216;alles is wat het is&#8217; is leeg, want de volzin bevat geen informatie.
    Er wordt niets gezegd over het bestaande, ook niet dat het bestaande niet ledig zou zijn. Wat dát dan ook moge betekenen.
    Iets bestaat simpelweg omdat het zich opdringt aan de zintuigen. Manifest is, je erover kunt struikelen zogezegd.

    Huub: "Het is een analytisch statement en geen bewering over de werkelijkheid."
    Hub:Het gaat toch om het bestaande? En dat is toch gewoon de werkelijkheid? Of niet?

    Huub: Ja, lijkt me wel. Het bestaande is de werkelijkheid en de werkelijkheid is het bestaande. Het zijn synoniemen.
    Het gaat om het bestaande inderdaad. Mij althans wel.
    Ik spring niet alleen weg voor aanstormende vrachtwagens, maar kan zelfs buitengewoon genieten van het bestaande. Het is mij een raadsel waarom een mens zich ook maar een seconde zou bezig houden met iets anders dan de werkelijkheid. De veronderstelling alleen al – dat iets niet-werkelijks werkelijk kan zijn – duidt op psychisch ongerief.
    Maar goed, het is voer voor psychologen; ik ben bioloog. Ik lees nu eenmaal duizend maal liever een boek over biochemie, dan woordenbrij-rijstebrij over ethiek, politiek of religie. In volgorde van klimmmende waan.

  5. [34] "Iets bestaat simpelweg omdat het zich opdringt aan de zintuigen."
    Neen. De zintuigen nemen (een deel van) het bestaande waar, althans ervaren het bestaande.
    Het bestaande is breder. Ik ben bvb nog nooit over radiogolven gevallen, en toch zijn ze er!

    Maar je hoeft hier niet op door te gaan, hoor. Al denk ik dat het begrijpen ervan je blik zou kunnen verruimen.

Comments are closed.