Spee overwonnen!

Dat de automobilist de meest geliefde Haagsche melkkoe is, dat is ondertussen wel bekend. Eén van de grootste ergernissen van automobilisten is de niet aflatende jacht op “wegpiraten”, “snelheidsduivels” en andere racers die het wagen enkele kilometers sneller dan de wettelijke limieten te rijden.

In 1988 verhoogde men de maximum snelheid op de snelwegen van 100 naar 120 kilometer per uur. Een slimme maatregel, afgestemd op de steeds betere kwaliteit van het wagenpark, die vrijwel direct leidde tot een vermindering van het aantal verkeersdoden op de snelweg. Tevens werden er in die tijd de eerste proeven gedaan met het grootschalig controleren op snelheid door middel van radarcontroles. Een middel dat al in de jaren 70 zijn intrede had gedaan, maar slechts zelden werd toegepast. De A2 kreeg de twijfelachtige eer om de eerste projectweg te zijn waar in de berm vrijwel altijd wel ergens een radarcontrole te vinden was.

En hoewel de ongevalcijfers op de A2 op exact dezelfde wijze daalden als op alle andere rijkswegen, de radarcontrole bleek een gigantisch succes. Niet voor de veiligheid, maar wel voor de schatkist. En dat succes smaakte naar meer. Al gauw werd er besloten dat er meer, véél meer gecontroleerd moest worden op snelheid. De indrukwekkende politie-porsches, die hardrijders door middel van een handgebaar maanden het iets rustiger aan te doen, werden ingeruild voor anonieme acceptgiro’s uit Leeuwarden, waarin het ‘wangedrag’ in harde guldens werd duidelijk gemaakt. Niet half zo effectief, maar wel dubbel zo veel opleverend.

Helaas stond de wet de Haagsche dadendrang tot snelheidshandhaving in de weg. Bekeuren deed men op kenteken, maar een beetje slimme automobilist gaf dan aan justitie te kennen dat het toevallig nét op die dag was dat zijn verre neef uit China achter het stuur zat. Adres onbekend.
Toen er iets te veel mensen verre familie en vrienden bleken te hebben zag justitie zich genoodzaakt hardere maatregelen te treffen. Men had met de snelheidscontroles immers een goudmijn aangeboord, en die mocht niet verstoord raken. De meest eenvoudige manier was om wat elementaire rechtsbeginselen overboord te zetten. Iets basaals als het principe dat ‘wie eist, bewijst’, werd voor het gemak maar omgedraaid. De wet Mulder was geboren. Kentekenhouders waren aansprakelijk voor de boetes, en mochten zelf hun onschuld gaan aantonen. De goudmijn draaide op volle toeren, alle politiecorpsen kregen zelfs een eigen verkeershandhavings-team (VHT), dat zich permanent met de radarcontroles mocht gaan bezighouden. Terwijl Nederland verloederde, geen fiets meer veilig stond en geen autoradio meer in de auto gelaten kon worden, was er tijd en mankracht genoeg om de radar flitsende te houden.

De kassa rinkelde als nooit tevoren, maar al snel bedachten automobilisten dat men zich kon beroepen op de talloze valse kentekenplaten in Nederland. Hier kon justitie niet onderuit. Nou ja, voor even dan, want als het om de centen gaat kan men zeer inventief zijn, en dus werd het GAIK-systeem ingericht. Een ‘waterdicht’ systeem van nieuwe kentekenplaten voor alle auto’s, die bij verlies of diefstal direct voorzien worden van kleine cijfers 1 of 2. Niet om autodiefstal tegen te gaan, of criminelen te pakken, deze operatie van talloze miljoenen (uiteraard op kosten van de automobilist) was enkel en alleen bedoeld om het hardrijders onmogelijk te maken op deze grond bezwaar in te dienen. De goudmijn was weer goed beschermd, totdat de radardetector in opmars kwam bij autorijdend Nederland. Een detector is in feite een simpele radio, die specifiek op de frequenties luistert waar de radargolven van de politie op uitzend om de snelheid te kunnen meten. Effectief voor automobilisten, en veilig bovendien, want men kon weer op de weg letten in plaats van zich suf te turen op de berm of er wellicht ergens een stiekeme controle geplaatst was.

Ondanks het feit dat het in alle Europese verdragen voor overheden verboden is om radio-ontvangers te verbieden, dit na wat nare ervaringen in de oorlogsjaren waarin de Duitsers probeerden de Nederlanders op die manier niet naar Koningin Wilhelmina te laten luisteren, lukte het hoofdofficier van justitie Koos Spee toch om de detector verboden te krijgen. Ook hier waren weer wat juridische kunstgrepen nodig, maar uiteindelijk is het hem gelukt.

Ondertussen heeft de snelheidscontrole-industrie een omzet van zo’n 700 miljoen euro per jaar bereikt. De goudmijn levert dus inderdaad meer op dan men ooit had durven dromen. Maar, nu lijkt er toch serieus een kink in de kabel te zijn gekomen.

Eind april 2007 is het een automobilist dan eindelijk gelukt om een bres in de verdediging van het Openbaar ministerie te schieten. En wat voor één.

De bewakers van de goudmijn hebben het voor elkaar gekregen dat bezwaarschriften tegen snelheidsovertredingen weinig kans maken. Inzage in bewijsstukken geeft men niet of nauwelijks, en ieder bezwaar wordt vrijwel zonder pardon afgewezen. Zonder inhoudelijke motivering. De kantonrechter bestendigd dit vonnis op zijn beurt ook weer altijd, zodat alleen een gang in hoger beroep incidenteel tot succesvol aanvechten van een boete kan leiden. Aangezien vrijwel niemand dit doet, is de goudmijn gegarandeerd.

Totdat deze automobilist dus werd staande gehouden door een politiewagen, terwijl hij met een duizelingwekkende 136 kilometer per uur over de snelweg scheurde, iets dat enkele kilometers Oostelijker overigens geheel legaal en gebruikelijk is. Deze automobilist betwistte de boete, en diende keurig een pro-forma bezwaar in bij de officier van justitie. Pro-forma, omdat hij geen verweer kon voeren zonder in bezit te zijn van alle relevante stukken. Papieren als het ijkrapport waaruit blijkt dat de gebruikte apparatuur goed functioneerde. De papieren waaruit blijkt dat de agenten inderdaad bevoegd zijn deze apparatuur te bedienen. Het volledige proces-verbaal. Etcetera. Hij wist natuurlijk dat justitie deze stukken nooit wil overleggen. Immers, als men dat doet kan men een complete stortvloed aan bezwaren verwachten die men nooit kan bijwerken, zodat men de termijnen niet meer zal halen.

Dit wetende, deed de automobilist, hierbij gesteund door vrijwilligers van flitsservice.nl, een beroep op de WOB, de wet openbaarheid van bestuur. Volgens deze wet is ieder bestuursorgaan verplicht om documenten op te sturen op verzoek van de burger. Deze burger deed zo’n verzoek. Zonder reactie te krijgen. Hij herhaalde zijn verzoek. Weer geen reactie. Hij stelde een termijn in van 48 uur waarbinnen het OM moest reageren, conform de wet die men zelf dient te handhaven, maar kreeg wederom nul op het rekest.

Gevolg: de automobilist daagde het OM voor de bestuursrechter in zijn woonplaats Assen, met als eis inzage in alle relevante stukken, op basis van die WOB. Het verweer van justitie was zeer kort: men kwam niet opdagen. Dit tot groot ongenoegen van de rechter. Minachting van de rechtbank is een vergrijp, als het OM dit pleegt weegt het extra zwaar. En dus veroordeelde deze rechter het OM tot het betalen van de kosten, én droeg het OM op om de stukken nu direct op te sturen, onder dwang van een dwangsom van ¤250 per dag, met een maximum van ¤10.000,-. De reactie van het OM was zeer consequent, men liet taal noch teken van zich horen. Gevolg: het OM moet de betreffende automobilist ¤10.000,- betalen. Toch mooi verdiend, zou je denken.

Zou het OM echt zo gek zijn om stommetje te spelen? Of staat hier de complete goudmijn op het spel, en is die 10 mille dus maar monopoly-geld? Het laatste lijkt het geval. Door een beroep te doen op de WOB kan iedere burger die dat wil inzage krijgen in alle door hem relevant geachte stukken. Met 7 miljoen bekeuringen per jaar hoeft slecht een klein percentage dat ook daadwerkelijk te doen, of de goudmijn van justitie wordt bedolven onder zijn eigen papierwerk. Sterker nog, de kans is groot dat justitie een groot deel van die papierberg überhaupt niet in bezit heeft. Waarmee een opbrengst van 700 miljoen per jaar in rook dreigt op te gaan.

Ondertussen heeft flitsservice.nl een service om automobilisten te helpen met WOB-verzoeken. En al diverse automobilisten hebben hun boetes verscheurd zien worden door Officieren van justitie die de papierwinkel niet op orde hebben. Heerlijk om te zien hoe wetshandhavers met de wet omgaan als hij niet in hun voordeel werkt.

Dit is een glorieuze overwinning voor de automobilist die van zijn duur betaalde vrijheid wil genieten, en een smadelijke afgang voor Koos Spee en consorten. Voor zo lang het duurt. Want als er één ding duidelijk is geworden dan is het wel dat de goudmijn der snelheidscontrole koste wat kost beschermd moet worden. Niet voor de veiligheid, een overheid die BTW én BPM vraagt aan de automobilist die zijn nieuwe auto wil voorzien van wat optionele extra airbags geeft duidelijk te kennen veiligheid niet relevant te vinden. Nee, het draait om de centen. Uw centen. En de radar, hij flitste voort.