Burgemeestersreferendumdebacle te Utrecht

De gevestigde politieke partijen denken na het debacle met het Utrechtse burgemeestersreferendum definitief afgerekend te hebben directe democratie als het gaat om burgemeestersbenoemingen.
Het fenomeen burgemeestersreferendum is morsdood nu er in Utrecht minder dan 10% van de kiezers op kwam dagen, terwijl daarvan ook nog eens 16% blanco stemde. Dat is althans de teneur die je beluistert uit de mond van de gevestigde politiek partijen.

De vraag is of dat zo is. De opkomst – beter gezegd: het niet opkomen – in Utrecht kan moeilijk anders worden verstaan als een opgestoken middelvinger van de kiezer tegenover de gevestigde partijen, en met name tegenover de PvdA.
De mensen in Utrecht zijn immers niet achterlijk. Alles wees erop dat het referendum doorgestoken kaart was. Met twee kandidaten van dezelfde partij, de PvdA, waarvan er een volslagen onbekend is bij het grote publiek (nou niet meteen zeggen dat u die andere ook niet kende!), was het voor de Utrechters duidelijk dat er niets te kiezen viel.
Je hoeft geen doorgewinterde cynicus te zijn om te stellen dat het ook niet de bedoeling was dat er een echte keuze zou zijn. Burgemeestersposten worden immers vanouds verdeeld tussen de gevestigde partijen, middels Haagse deals. Utrecht is in dat ‘overleg’ kennelijk aan de PvdA toebedeeld, op een andere wijze kan de voordracht van de vertrouwenscommissie moeilijk worden verstaan.

Een van de argumenten die tegenstanders van de direct gekozen burgemeester is dat je het risico loopt dat in Utrecht dan Henk Westbroek gekozen zou worden. Ik vraag me we eens af wat daar dan zo erg aan is. Stel dat de Utrechters bij een directe burgemeesterverkiezing Henk Westbroek kiezen. En stel nou eens dat Westbroek het er in zijn eerste termijn goed vanaf zou brengen. De Utrechters zouden hem dan ook nog wel voor een tweede termijn kiezen. Zou Westbroek er daarentegen in zijn eerste termijn weinig van terecht brengen, dan zouden de Utrechters hem na een eerste periode gewoon naar huis sturen en een ander als burgemeester kiezen. Zo werkt democratie landelijk ook. Wie bevalt gaat door voor een tweede – en soms derde of vierde – ronde, wie het niet goed doet is na een periode weg. Dat risico hoort bij de democratie en bij het kiesrecht.
Wie dan zegt dat je burgemeesters moet benoemen omdat je anders het ‘risico’ loopt dat een Henk Westbroek burgemeester van Utrecht wordt, heeft dus weinig vertrouwen in het oordelingsvermogen van de kiezers. Zoals de waard is zo vertrouwt hij zijn gasten, zegt het spreekwoord. Erg toepasselijk ook nog, nu de wantrouwige Haagse waarden steeds maar weer zanger en kastelein Henk Westbroek als voorbeeld noemen.

De Haagse waarden vergeten ondertussen één ding: niet de burgers hebben het vertrouwen van de regenten nodig, maar zijzelf, de regenten dus, kunnen niet besturen zonder het vertrouwen vertrouwen van hun medeburgers. En in Utrecht is dat vertrouwen bepaald niet groter geworden.
Haagse politici die nu denken dat ze de democratisering van het het Nederlandse binnenlands bestuur – in de praktijk is dat nog steeds een kartel van de gevestigde politieke partijen – in de kast kunnen zetten, kunnen wel eens bedrogen uitkomen. Er is al onvrede genoeg in de maatschappij. Over de kosten van het generaal pardon, waardoor er bezuinigd moet worden op de AWBZ-zorg voor ‘onze’ oudjes, over het uitmelken van de automobilist onder het mom van milieuzorg, over de knetterende naïviteit van sommige bewindspersonen als het gaat om de bedreiging van de vrijheid, de veiligheid en het moderne leven in Nederland en, last but not least, de overgave van de soevereiniteit van Nederland aan de Europese bureaucratie, uiteraard ook zonder de kiezers daarover eerst te raadplegen.
Wie dan ook nog eens de hervorming van het binnenlands bestuur op slot gooit onder het kennelijke motto dat de gekkigheid van de directe democratie nu wel definitief over is, die kon zich nog wel flink vergissen.
—————————–
Ingezonden doorPaul Verhaegh