Kort geleden kreeg ik van een goede vriend een boek met artikelen van Erasmus *). Hoewel ik eerst dacht dat ik dat alles wel al vroeger gelezen zou hebben, gaf het boek me toch weer nieuwe inzichten. Bij voorbeeld in zijn hoofdstuk “De Christelijke Vorst”.
Tot mijn verrassing begint Erasmus het hoofdstuk “De “Christelijke Vorst” met de factoren waarmee men rekening moet houden bij de keuze van een vorst: “Dezelfde gedachte die een vorst tot leidraad moet dienen bij zijn bewind moet ook het volk leiden bij de keuze van zijn vorst: het algemeen belang, onafhankelijk van alle partijen.”
Die “keuze van een vorst” kunnen we betrekken op “de keuze voor een regering”.
Maar een punt dat dan direct opvalt, is dat Erasmus het concept van “algemeen belang” centraal stelt. Dit verbaast zo sterk omdat het “algemeen belang” (AB) namelijk helemaal niet bestaat.
Het AB zou immers het belang zijn van iedereen, 100% van de mensen, geen enkele uitzonderin.
Het trieste is echter dat deze uitdrukking zeer veel door politici gebruikt wordt om te suggereren dat ze het over “UW” belang hebben, terwijl het neerkomt op maatregelen ten gunste van het belang van een bepaalde groep en ten koste van het belang van alle anderen. Frappant dat Erasmus dat kennelijk niet door had.
Erasmus hecht grote waarde aan een goede vorst: “Een land heeft alles te danken aan goed vorst” . En hoe belangrijk een goed vorst ook is, zullen we toch moeten concluderen dat alle welvaart en vooruitgang primair te danken is aan de productieve geleerden, uitvinders, ondernemers en werkers. En dat geldt in onze tijd waarin overheden alleen maar belastend optreden, nog in versterkte mate.
Als Christen kan Erasmus het misschien niet helpen dat hij ervan uitgaat dat de mens geneigd is tot het kwade. Ook daar ben ik het niet mee eens. De mens is, zoals zijn natuur is. (Als we al de term “de mens” gebruiken!!). En die ingeboren natuur kun je niet een moreel oordeel opplakken van goed of kwaad. Door het gebruik van zijn verstand kan de mens een objectieve ethiek ontwikkelen en als zodanig moreel goed of slecht handelen.
Het lijkt er op dat de huidige politici net zo denken als Erasmus als deze schrijft over de opvoeding van de jonge toekomstige vorst: “Wanneer hij nog een onschuldge jongen is, moeten wij onmiddellijk er voor zorgen, dat hij alleen met goede en vruchtbare gedachten in aanraking komt, en dat hij immuun wordt gemaakt voor de vergiftigde denkbeelden van het gewone volk.”
Sprekend over hoe een vorst een tiran kan zijn, haalt Erasmus Aristoteles aan:
“Het streven van de tiran is in drie hoofdpunten te vatten:
1. De tiran streeft er in de eerste plaats naar dat zijn onderdanen tegen zijn tirannieke bewind in verzet willen noch durven komen,
2. Vervolgens dat zij elkaar niet vertrouwen en
3. Dat zij niet in staat zijn tot revolutie.”
Deze raad zien we door de huidige politici ruimschoots opgevolgd:
1.Verkondig liefde en populariteit voor de overheid. Geef het volk subsidies voor sport en evenementen. Doe dit vanaf zo jong mogelijke leeftijd. Stuur ze direct na de geboorte een CD en zorg voor gratis kinderopvang, enz.
2.Verschaf het volk “kliktelefoons” waar ze anoniem anderen kunnen aanbrengen. Maak het volk bang voor terroristen. Lieg als dat helpt. Registreer elk telefoongesprek en elke e-mail.
Erasmus zegt hiervoor tweedracht en haat te creëren, en de huidige politici doen dit door steeds maar weer een verschil te noemen en te maken tussen allochtonen en autochtonen.
3.Ontwapen het volk. Verbied zelfverdedigingswapens en neem hen meer dan de helft van hun productie af via verplichte belastingen.
Zo is het verrassend op welke punten Erasmus nog niet zover was als we nu kunnen overzien, maar ook verrassend hoeveel inzicht Erasmus al had over de houding en trucs van de huidige politici, 500 jaar na zijn tijd.
————————————————————————
*) Erasmus (1466 – 1536): Ik geef liever adviezen dan dogma’s. Samengesteld door J.Trapman.
**) Zie o.a. www.vrijspreker.nl/vs/item/…
Interessant en leeswaardig is hier ook Thomas van Aquino: On Kingship to the King of Cyprus. Dit werkje begint vrijwel gelijk met aan de ene kant de Aristotelische (wetens)waardigheden: de mens is gedoemd tot samenleven en samenwerken (motto huidige Kabinet), maar dit wordt ook heel collectivistisch opgevat met een leeg algemeen belang.
In een minarchie of libertarische samenleving kan er best een algemeen belang zijn namelijk in eigendomsrechten en het uitblijven van geweldinitiatie.
Ook is er veel af te dingen op het verschil tussen de huidige democratie me regering en een vorst. In vele gevallen zou ik net als HHHoppe een vorst prefereren boven een democratie omdat in theorie de macht geconcentreerd is en bij overdadig wanbeleid makkelijker te breken.
[1]
Waar nog bij komt dat een verstandige vorst de waarde van ‘zijn’ land wil maximaliseren en er dus alle belang bij heeft dat het ‘zijn’ ‘onderdanen’ goed gaat. Dit in tegenstelling tot de democratische situatie waar de tijdelijke machthebbers een beperkte tijd hebben om kapot te maken wat er kapot gemaakt kan worden. In het ‘algemeen belang’ uiteraard..
[1]
[2]
Hoppe heeft een goed punt waar hij zegt dat democratie leidt tot een tirannie van de (profiterende) meerderheid. hoppe heeft ook een goed punt waar hij zegt dat veel kleine staatjes tot meer vrijheid leiden dan één grote staat.
Hoppe heeft m.i ongelijk als hij zegt dat een monarchie uiteindelijk beter af is dan een democratie of republiek. dat komt omdat er nu eenmaal weinig "verstandige vorsten" bestaan.
Veel vorsten hebben/hadden weinig verstand van goed beheer en de huwelijkspolitiek van vorstenhuizen leidt tot inteelt en debilisering.
Een vorst heeft een absolute macht en dat leidt vroeg of laat tot despotisme. Eigendomsrechten van onderdanen gelden slaechts voorwaardelijk. David Landes heeft dit duidelijk uitgelegd in zijn "The wealth and poverty of nations".
Als er toch een staat is moet de macht verdeeld zijn, alleen dan kunnen de eigenbdomsrechten van de burgers worden gegarandeerd en zijn ze niet voorwaardelijk. En zonder particuliere eigendomsrechten is een welvarende samenleving niet mogelijk.
De geschiedenis geeft Hoppe dan ook ongelijk. Monarchieën waar de macht niet door een "checks and balances" werd beperkt mondden vroeg of laat uit in despotisme. voorbeelden zijn natuurlijk het keizerlijke China en Rusland, maar ook in een land als Pruisen liep de belastingdruk op tot meer dan 90% voor boeren in het Oosten en daar raakten de boeren bovendien hun eigendomsrechten kwijt om in horigheid te geraken.
In landen met checks and balances zoals Engeland, De Republiek der Nederlanden en Zwitserland waren de eigendomsrechten veel zekerder en de lastendruk lager en gelijkmatiger verdeeld.
[3] Dat is ook mijn kritiek op een vorst (volgens mij niet op Hoppe omdat hij een vorst niet verabsoluteerd als ‘goed bestuur’ of iets dergelijk) omdat het de mogelijkheid van een centrale rationele actor verondersteld. Vorst in een minarchie levert echter geen Al Gores op. Dat is dan weer een voordeel. (;))
[4]
Een minarchie en een vorstendom gaan niet samen. binnen een monarchie wordt de vorst geacht alle macht uit te oefenen. Dat betekent dat de vorst willekeurig regels en wetten kan maken.
Binnen een minarchie is de macht van de overheid beperkt door de wet. In een echte minarchie kan een vorst, parlement of olicharg geen wetten maken die tegen de grondwet ingaan.
Dit zou ik als "republiek" willen aanduiden, waarbij als formeel staatshoofd van een republiek zeker wel een vorst zou kunnen zitten, of een democratisch gekozen president. Het gaat er om dat de macht van de regeerders is beperkt door de wet.
De Republiek als tussen vorm tussen een (absolute) monarchie en een democratie is m.i. het beste alternatief zolang er toch en staat moet zijn. Hoppe is ook anarchist, maar kiest duidelijk een ander soort "minst kwade". 🙂
Ik heb de indruk dat we het allemaal eens zijn en een situatie willen waarin de bevoegdeheden van het bestuur volledig en duidelijk begrensd zijn.
Begrensd tot nul, of begrensd tot het organiseren van de vrijheid/ veilgheid van ieder individu.
Of de top-organisator dan een vorst, president, voorzitter, of wat dan ook is, is van ondergeschikt belang.
[6] Precies Hubert, het klassiek-liberalisme kan door diverse vormen van bestuur worden uitgeoefend, mits dit bestuur zich niet bemoeit met de economie of een ideologie, religie, doctrine oplegt. Het enige wat een klassiek-liberale samenleving verlangt is de veiligheid en bescherming van het individu door datzelfde bestuur. Monaco en Liechtenstein zijn resp. prins- en vorstendommetjes, maar de mensen worden er vrijgelaten om hun zaken zelf te regelen met een minimum aan regels en wetten. Het probleem met de meeste monarchieën, waaronder die van Nederland, is dat we van het absolutisme (koninklijke decreten) naar het totalitarisme (socialisme, sociaal-democratie etc.) zijn gegaan. Dit laatste via een vorm van meerderheidsdictatuur (massademocratie) die de grenzen van de bescherming en veiligheid hebben overschreden en zich nu bemoeit met alle facetten van het economische en sociale leven van de burgers met een navenante kostenstructuur in de vorm van enorme belastingen via een verstikkende wet- en regelgeving.
Comments are closed.