Goud in perspectief

Op 22 mei jl. poneerde Prof. Emmer in Opinio de stelling als zou de gouden standaard niet van toepassing zijn in het ‘papieren’ tijdperk, waar we nu in leven. Prof. Emmer beweerde dat er teleurstellende ervaringen waren met het edelmetaal bij de ontdekking van de Nieuwe Wereld.

Hier haalt Prof. Emmer helaas twee verschillende zaken door elkaar, waarin Keynesiaanse economen blijven volharden. Het eerste is of goud voldeed als betaalmiddel en het tweede is of de overheid goed met haar financiën kon omgaan. Het is gebleken dat Spanje en Portugal, evenals de rest van Europa goud (en zilver) zagen als monetair materiaal, daar was geen enkele discussie over. Deze twee edelmetalen waren reeds duizenden jaren in omloop als betaal- en spaarmiddel. Het probleem met de Spanjaarden en Portugezen was dat zij het goud gemakkelijk konden roven uit Zuid-Amerika zonder daarvoor enige arbeid te verrichten. De Azteken en Inca’s werden ontdaan van hun goud met bedreiging van geweld. Dankzij dit geroofde goud kon Spanje, inclusief Portugal een imperium opbouwen en in stand houden. In eerste instantie ging dit gepaard met de hulp van huursoldaten, die hun soldij in goud en zilver ontvingen. Later werden deze oorlogen zo duur dat Spanje de torenhoge uitgaven niet meer kon voldoen met het goud dat uit de Nieuwe Wereld werd aangevoerd. Nu moesten ook andere landen uit het imperium, waaronder Nederland, bijspringen, vandaar onze 10e penning, welke werd geïntroduceerd door de hertog van Alba. Het resultaat was dat het Spaanse imperium in de 17e eeuw langzaam ten onder ging en was dit te wijten aan de overvloed van goedkoop goud en zilver, alsmede een rampzalige expansionistische politiek.

De moraal van dit verhaal is dan ook dat goedkoop geld en verkeerd overheidsbeleid een economie kunnen verwoesten. In de rest van Europa had men geen last van verkeerd overheidsbeleid en gebruikte men goud en zilver als monetaire metalen, omdat deze edelmetalen schaars waren en er moeite voor moest worden gedaan om deze te delven. Derhalve bleef men deze zien als waardemiddelen en wel tot aan het begin van de 20e eeuw. Anders dan Prof. Emmer beweert, is goud te allen tijde een uitstekend betaal- en waardemiddel gebleken, want meer dan 4000 jaar voldeed het als zodanig. Er waren wat episodes, waarin er massagektes of zeepbellen onstonden, ook tijdens de gouden standaard. In de 17e eeuw hadden wij in Nederland de tulpenbollenrage, die in tegenstelling tot moderne zeepbellen geen economische depressie veroorzaakte. De problemen bleven lokaal van aard en tastte niet de rest van de economie aan. We konden dit ook zien tijdens de Zuidzeezeepbel in Engeland in begin 18e eeuw en de Mississippi Compagnie in Frankrijk in 1720. Ook deze zeepbellen spatten uit elkaar, zonder de rest van Engeland en Frankrijk in een crisis te storten. De gouden standaard bleef overeind staan en de mensen die hun papieren geld hadden belegd in voornoemde dubieuze zaken waren dit kwijt. Het goud als monetair metaal bleef echter bestaan, maar verwisselde eenvoudigweg van eigenaar. De papieren ‘millionaires’ bleven berooid achter.

Prof. Emmer geeft toe dat de gouden standaard zeer goed werkte in de 19e eeuw. Inderdaad, het heeft altijd goed gewerkt tot en met 1909. Dat jaar bleek een mijlpaal in de geschiedenis van de gouden standaard, want toen bereidden zowel Duitsland als Frankrijk zich voor op de grote oorlog die zou komen en begonnen het goud op te potten en hun ambtenaren in beide landen kregen hun salaris niet meer in goud uitbetaald, maar in papier. Tevens werd dit papier tot ‘wettelijk betaalmiddel’ verklaard, waarmee goud en zilver langzaam maar zeker uit het betaalcircuit zou verdwijnen. Een euvel waaraan het huidig economisch systeem nog steeds lijdt. Het was de Duits-Franse beslissing die het succesvolle economische systeem om zeep heeft geholpen, door middel van het scheppen van fractioneel overheidsgeld. Later tijdens de Eerste Wereldoorlog zou dit geld grotendeels fiat zijn. Fractioneel geld betekent dat het geld maar gedeeltelijk waardegedekt is (in goud en zilver), fiatgeld betekent dat het helemaal niet waardegedekt is en geheel berust op vertrouwen in de overheid en haar bancair kartelsysteem.

Na de Eerste Wereldoorlog ging men niet meer terug naar de gouden standaard, maar werd de goudwisselstandaard in het leven geroepen. Het Britse Pond Sterling was de monetaire standaard en veel valuta koppelden zich aan dit Britse Pond. Dit Pond werd grotendeels gedekt door edelmetaal en andere landen konden of ponden of goud en zilver hiervoor inwisselen. Het Pond was nu nog maar fractioneel gedekt door goud en hierdoor kon de Britse regering naar believen papieren Ponden drukken. Omdat daardoor de inflatie veel hoger werd dan in andere landen, met name de Verenigde Staten, ontstond er een run op het Engelse goud. De centrale bankiers van Engeland, Montegu Norman, de VS, Benjamin Strong, Duitsland, Hjalmar Schacht en Frankrijk, Charles Rist kwamen bij elkaar om gezamenlijk de papieren geldhoeveelheid te verhogen naar het niveau van Engeland, waardoor dit laatste land haar goud niet meer hoefde af te staan, vanwege de negatieve betalingsbalans die ontstond naar aanleiding van de verschillen in monetaire inflatie.

In alle landen heeft dit geleid tot een enorme expansie van fiatgeld, waardoor de jaren 20 de geschiedenis in zou gaan als het tijdperk van de enorme economische groei. Deze kwam tot een abrubt eind in de jaren 30, toen de onroerendgoed- en aandelenzeepbellen uit elkaar spatten. Deze zeepbellen waren niet gefinancierd met goud, maar met papier en de papieren waarden verdwenen in het niets, zoals ze ook eerder gecreëerd waren. In een gouden standaard zou deze mondiale economische crisis nooit zijn ontstaan, omdat een gouden standaard nu eenmaal een beperkende invloed heeft op het papier in omloop. Het was ook voor het eerst in de geschiedenis dat men te maken kreeg met een ongekende depressie op wereldniveau, omdat alle landen in de jaren 20 meededen aan het fiatgeldsysteem.

Dus Prof. Emmer heeft het bij het verkeerde eind als hij meent dat de gouden standaard werd heringevoerd na de Eerste Wereldoorlog. Het was geen 100% gouden standaard meer, want papier deed toen massaal haar intrede in het betalingsverkeer en er ontstond een fractionele monetaire standaard. Keynesiaanse economen beweren dat de gouden standaard en het laissez-faire kapitalisme de economische crisis van de jaren 30 hadden veroorzaakt, maar zoals hiervoor reeds aangegeven waren de centrale banken en overheden hiervan de enige oorzaak. Had men de gouden standaard weer volledig heringevoerd en het papiergeld niet tot ‘wettelijk’ betaalmiddel bestempeld, dan waren de uitwassen van de jaren 20 nooit voorgekomen en ergo hadden we niet te maken gekregen met de verschrikkingen van de jaren 30 en 40.

In 1944 tijdens de Bretton Woods-conferentie werd bepaald dat de US dollar gekoppeld zou worden aan goud en wel $35 aan 1 ounce goud. Een ounce is ca. 31 gram. Dit systeem werkte goed, want de Verenigde Staten hadden het meeste goud ter wereld in voorraad in Fort Knox in Kentucky. De dollar voldeed uitstekend als reservemunt en daardoor werden bijna alle grondstoffen in deze munt gewaardeerd. De jaren 60 bleek dit systeem niet geheel waterdicht te zijn, omdat de VS de oorlog in Vietnam voerde, alsmede de War on Poverty introduceerde en daarvoor behoorlijk in de goudbuidel moest tasten. Charles de Gaulle als president van Frankrijk had een grote argwaan of de VS dit wel konden volhouden en vroeg als eerste betaling in goud in plaats van dollars, weldra gevolgd door andere landen. Anders dan Emmer meent is niet de ‘weinige’ import en export debet aan de teloorgang van het Bretton Woodssysteem, maar de Amerikaanse spilzieke overheid treft volledige blaam. Met betrekking tot de im- en export van de Amerikaanse economie groeide deze gestaag, ook al in de jaren 50 en 60, voordat Japan zich als economische wereldmacht ging gelden.

In 1971 werd het goudraam door Richard Nixon voorgoed gesloten, wat betekende dat het oude Bretton Woodssysteem de das werd omgedaan. Nu opereert iedereen op een fiatgeldsysteem, geregeld via de centrale bank en het bankkartel, dus het is niet de ‘dure’ dollar die de economie van de VS de das omgedaan heeft, maar juist de fiatdollar die niet meer kan concurreren met sterkere economieën in de wereld, evenals Groot-Brittannië in de jaren 20.

De euro heeft in mijn opinie nauwelijks toegevoegde waarde, want et als de dollar en de yen blijft het een fiatmunt dat amper gedekt is. Sterker nog, jaarlijks neemt de waardedekkingsgraad af, ten eerste door het jaarlijkse drukken van papiergeld (M1 is op dit moment ca. 10% per jaar), ten tweede door de verkopen van goud door de centrale banken. Nederland heeft bijvoorbeeld sinds het Verdrag van Maastricht zo’n 1000 ton goud verkocht op de wereldmarkt, waardoor de dekkingsgraad aanzienlijk is gekrompen. Zoals sommige economen al stellen, de Europese Centrale Bank (ECB) verkoopt niet alleen het tafelzilver, maar steekt ook de funderingen van het monetaire stelsel in brand.

We zagen in de jaren 70 daaromtrent een enorme stijging in de grondstoffensector, waaronder energie en in de jaren 80 en 90 de ongekende hausse in de aandelen- en huizenmarkten. Nu zien we weer, na de ineenzakking van deze markten, dat de grondstoffen aan hun opmars zijn begonnen. Allemaal zijn het resultaten van enerzijds de creatie van ongedekt papier en anderzijds de massa-investeringshysterie die zich mondiaal heeft laten gelden en eufemistisch globalisering wordt genoemd. Tel daar de derivatentijdbom van meer dan $250 biljoen bij op, dan is de afloop dat we een economische depressie zullen moeten ondergaan die de jaren 30 minimaal zal evenaren om al deze excessen compenseren.

Waar is de vulkaan, vraagt Prof. Emmer. In feite is dit zeer zacht uitgedrukt en leven we in werkelijkheid op een caldera of megavulkaan die op uitbarsten staat. Zaken als het subprime hypothekenschandaal en de hedgefondsdebacles spreken wat dat betreft voor hunzelf.

In tegenstelling tot Prof. Emmer zie ik wel een terugkeer van de gouden standaard, maar dat zal zich pas in het volgende decennium gaan voltrekken. Ook verwacht ik dat de goudprijs voor het einde van 2008 ver boven de $1000 komt te staan en zilver zal voor het eerst sinds 1979 de $20 grens doorbreken.

De caldera is al aan het grommen.

http://www.opinio.nu/node/478