In 1974 beweerde de overheid onder leiding van Den Uyl dat de op de wereldmarkt tot $ 38 gestegen olieprijs geleid had tot een oliecrisis, die de overheid noodzaakte tot het instellen van een rantsoenering van benzine:

01.
benzine zou alleen op afgifte van bonnen verkrijgbaar zijn. Iedere autobezitter zou 15 liter per week mogen tanken tegen inlevering van een bon. Koop, verkoop en ruil van de bonnen werd verboden en strafbaar gesteld.
02.
De bonnen werden gedrukt en gedistribueerd, maar het plan werd tenslotte afgeblazen.

Grotere onzin hadden wij zelden gezien. Het enige dat geschied was , was een stijging van de olieprijs tengevolge van verschuivende verhoudingen tussen vraag en aanbod. Dit is iets dat dagelijks gebeurt met miljoenen artikelen. De verschuivingen kunnen klein of groot zijn, maar het was in 1974 geenszins duidelijk, op grond waarvan van een crisis sprake zou zijn. Op de wereldmarkt kon iedereen immers tegen de vigerende prijs alle olie kopen die hij wou.
Vreemd genoeg was er toen niemand die protesteerde tegen het distributieplan van de overheid,dat tegen menselijke vrijheid en vrijemarktbeginselen inging. Je zou immers mogen verwachten dat iedereen zelf zou mogen bepalen, hoeveel benzine hij op het bestaande prijsniveau ( waarop olie onbeperkt geimporteerd kon worden) wilde aankopen.
Het plan getuigde van een totaal gebrek aan inzicht in de werking van de markt en de schadelijke effecten welke het plan voor de Nederlandse economie inhield.
Noch toen, noch op enig later moment heb ik ooit kunnen begrijpen, hoe het mogelijk was dat dit plan door het parlement kwam.
Maar de Nederlandse politiek had reeds een lange historie achter de rug van schadelijke prijscontroles, zoals de prijs van gezondsheidszorg, huishuur, brood, melk en brood.
Al deze pogingen tot prijscontrole zorgden voor schadelijke effecten, die de consument ten gevolge van afwezigheid van economisch inzicht meestal niet duidelijk waren.
De prijsbeheersing gold wonderlijkerwijze zowel naar boven als naar beneden.
Het was lange tijd bij voorbeeld illegaal brood voor minder dan zoveel cent per kilo te verkopen. En het IATA-kartel dat de vliegtarieven hoog hield werd getolereerd.
Lessen in prijstheorie is hetgeen politici nodig hebben, maar het is de vraag of zij deze ooit zullen nemen.
Hugo van Reijen

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

24 REACTIES

  1. "Lessen in prijstheorie is hetgeen politici nodig hebben, maar het is de vraag of zij deze ooit zullen nemen"

    Precies! Daarom kun je politici beter afschaffen.

  2. De oliecrisis van 1973 (ook wel de eerste oliecrisis genoemd) betrof een wereldwijd tekort aan aardolie. De crisis werd veroorzaakt door een aantal acties van de Arabische olieproducerende landen, gericht tegen het Westen. De Arabische landen verhoogden de olieprijs met 70% en verminderden de olieproductie elke maand met 5%, zodat de prijs per vat explosief steeg.

    ……

    De boycot werd beëindigd in 1974, na onderhandelingen tijdens een conferentie in Washington.

    http://nl.wikipedia.org/wik…
    ————————-
    Er was olie in de Noordzee gevonden, maar het was niet rendabel om dat tegen de olieprijzen van 1972 op te pompen.
    ‘Toevallig’ was daar opeens een olieboycot en vanaf midden jaren "70 kon de exploitatie beginnen.

  3. [1] Politici afschaffen betekent dat men zich niet meer kan bemoeien met de zaken van de buren, niet meer uit afgunst de buren mag bestelen, etc. Ik vind dat prima, maar als je afgunstig bent (je vindt anderen een "patser" of een "rijke stinkerd") dan zijn die politici verrekte handig hoor!

  4. Lessen en in prijstheorie zouden zeer relevant kunnen zijn voor politici. Echter, zouden ze uit die lessen moeten distilleren dat ze overal met hun poten af moeten blijven. Dat gaat natuurlijk niet gebeuren.

    Komt bij dat de economische wetenschap in zijn geheel een track record heeft om van te huilen. Zo heeft de natuurramp Keynes reeds vele opvolgers gehad en zitten economen met de juiste politieke kleur op hooggeplaatse adviseursposities.

  5. [4] Hoewel ik zelf econoom ben, zou ik economie geen wetenschap durven noemen. Dat is het namelijk niet.De vraag is dan natuurlijk, wat het wel is.

  6. [5] Politieke socialogie? Sociale politicologie? Socio-economische systeemleer?

  7. Niet doen alsof ‘markt’ zo heilig is.
    Kijk naar de huidige hoge huizenprijzen: die zijn natuurlijk gebaseerd op een maximale uitbuiting van de consument, die nog bereid is te betalen, omdat hij weinig keus heeft.
    Vervolgens zitten die eigenaars in de tang, zijn ze stilletjes blij met de schaarste, omdat niemand zijn huis in waarde wil zien kelderen.
    Zo werkt het nu eenmaal, maar of dit allemaal zo rechtvaardig is, valt te bewtijfelen.
    Ook de sub-prime crisis is ontstaan op een vrije markt.

  9. Ik herinner me het nog al te goed. Heb het hele weekend op kantoor gezeten om voor de cliënt-ondernemers bonnen te regelen.

    Bleek het achteraf alleen maar werkverschaffing geweest te zijn.

    Nu is de olie bijna $ 100 per vat en iedereen blijft netjes in zijn autootje rijden. Dit geheel in strijd met de uitspraken van Balkende.

  11. [5] Interessante opwerping Hugo. Ik ben dan toch heel benieuwd om van een econoom te horen wat het dan wel is.

  12. [7] Er zijn 2 redenen voor die torenhoge huizenprijzen.
    1. Inflatie (opzettelijk niet meegedeeld door overheden)
    2. Zoning laws.

    Onderschat puntje twee niet.

  13. [12]
    Dan zouden er in een puur vrije markt zoveel huizen gebouwd kunnen worden, dat de prijzen behoorlijk kelderen.
    Maar zitten al die eigenaars en banken daar op te wachten?
    Schaarste drijft prijzen op, dat wisten Hollanders al heel lang.
    Schaarste cre-eren en in stand houden hoort ook bij vrije markt.

  14. [2] Ik ben het met deze schrijver eens.
    De Opec dreigde de oliekraan dicht te draaien en het westen met schaarse olierantsoenen te laten zitten.

    Dat de distributie bonnen werden afgebalzen, ben ik het ook niet eens, ik heb weldegelijk benzine gekocht op de bon. Ik had er wel veel over omdat er al snel een politiek compromie kwam.

    Dit was inderdaad het signaal dat de Noordzee olie en talloze andere bronnen versneld werden aangeboord want de wereld was wakker geschud.
    Vanaf dat moment was olie het monopolie, en dat rijmt

  15. Ps, olie en vrije markt is waarschijnlijk een droom van de collumschrijver.

    Er is nog nooit een druppel olie op de vrijemarkt verkocht.
    De olie producerende landen bepalen de prijs samen met het "kartel" van de petrochemische industrie.

    Tijdens de 1e oliecrisis waren er wel speculanten die olie opkochten, en later voor veel geld wilde verkopen, maar die vlieger ging niet op vanwege de plotselinge beeindiging van de boycot

  16. [12] De voornaamste reden waarom de huizenprijzen in Nederland en Engeland zo hoog zijn, is dat de bouwproductie geen gelijke tred houdt met de netto-immigratie. In Duitsland dat een lager immigratie- en geboortecijfer heeft is de stijging van de huizenprijzen navenant minder. Om die reden kopen vele Oostnederlanders een huis vlak over de grens. Gewoon een kwestie van vraag- en aanbod. [12]

  17. [13] Hoe ga je in een vrije markt schaarste creeren en in stand houden?
    Als boeren morgen hun landbouwgrond mogen verkavelen om er villa’s of flatgebouwen op te bouwen, is de schaarste in 1 klap weg. Het is slechts omdat de overheid hen dit verbiedt dat er schaarste is.

  18. [17] Inderdaad. Het grappige is dat als je een stap over de grens doet, huizenprijzen opeens ruim een ton dalen! Vrijstaand huisje (met losse garage etc) kopen voor 150.000? Duitsland.

  19. [13]: en in die vrije markt staat het nieuwe aanbieders vrij om een deel van de winst op te eisen door die schaarste met aanbod te verminderen….

  20. [8] Huh!? Bubbels zijn JUIST het gevolg van vrije private geldschepping! De enige manier om bubbles te voorkomen zijn private geldschepping onvrij te maken (bijvoorbeeld haar waarde te koppelen aan een arbitrair goed, of vast te leggen op een arbitrair niveau).

  21. [16] Klopt. Heb jij enig idee of dit de prijzen niet heeft opgedreven?
    De Nederlanders die massaal over de Belgische grens zijn gaan wonen, hebben van die hele grensstrook zowat het duurste gebied van Vlaanderen gemaakt.

    Maar gezien Oost-Nederland minder dichtbevolkt is dan Zuid-Nederland waardoor er sowieso al minder mensen de grens over steken en bovendien de Duitse grensstreek zelf ook meer ruimte had, is het prijsopdrijvend effect van DIE migratie waarschijnlijk eerder beperkt in vergelijking met dat vlak over de Belgische grens.

    Niettemin ben ik benieuwd naar cijfers, mocht je daarover beschikken.

Comments are closed.