Regelmatig wordt er op de Vrijspreker gedicussiëerd over libertarisme, waarbij onduidelijkheden de gemoederen nogal eens beroeren. Tijd om eens wat dingen op een rij te gaan zetten zodat er wat houvast is voor dergelijke discussies. Vandaag de eerste aflevering in een serie. Onder het motto ‘beter goed vertaald dan slecht geschreven’ heb ik daarom gemeend Mr. Libertariër himself, Murray N. Rothbard, te laten spreken in het Nederlands. Het betreft een essay dat gebaseerd is op een stuk dat gepresenteerd werd op de nationale vergadering van de Philadelphia Society in Chicago, april 1979. Het thema van de vergadering was “Conservatism and Libertarianism”.

Libertarisme is de snelst groeiende politieke stroming in Amerika. Alvorens libertarisme te beoordelen en te evalueren, is het van vitaal belang om er precies achter te komen wat de doctrine is, en, meer in het bijzonder, wat die niet is.
Het is met name belangrijk om een aantal misverstanden over libertarisme bij de meeste mensen (niet in het minste bij de conservatieven) op te ruimen. In dit essay zal ik de meest algemene mythen die over libertarisme bestaan, benoemen en kritisch analyseren. Nadat deze zijn opgeruimd, zullen mensen in staat zijn om libertarisme vrij van flagrante mythes en misconcepties te bediscussiëren, en er mee om kunnen gaan zoals het zou moeten: op basis van haar eigen verdiensten en tekortkomingen.

Mythe # 1: Libertariërs geloven dat elk individu een hermetisch geisoleerd atoom is, acterend in een vacuum zonder elkaar te beinvloeden.

Dit is een veel voorkomende beschuldiging, maar eentje die nogal wat hoofdbrekens oproept. In een leven lang lezen van libertarische- en klassiek liberale literatuur, ben ik nog geen enkele theoreticus of schrijver tegengekomen die deze positie ook maar in de verte onderschrijft.

De enig mogelijke uitzondering is de fanatieke Max Stirner, een midden 19e-eeuwse Duitse individualist die echter een minimale invloed op libertarisme in zijn tijd en daarna heeft gehad. Bovenal kwalificeert Stirner’s expliciete “Macht Maakt Recht”-filosofie en zijn verloochening van alle morele principes, inclusief individuele rechten als “spoken in het hoofd”, hem amper als een libertariër in welk opzicht dan ook. Bezijden Stirner, echter, is er niemand die ook maar in de verste verte deze algemene beschuldiging onderschrijft.

Libertariërs zijn methodologische- en politieke individualisten, dat is zeker. Ze geloven dat uitsluitend individuen in staat zijn om te denken, waarderen, acteren en kiezen. Ze geloven dat elk individu het recht heeft op het bezit van zijn eigen lichaam, vrij van dwingende interferentie. Maar geen enkele individualist ontkent dat mensen elkaar constant beinvloeden in hun doelen, waarden, doelen en hun bezigheden.

Zoals F.A. Hayek al in zijn opmerkelijke artikel “The Non-Sequitur of the ‘Dependence Effect,” uiteen zette, is John Kenneth Galbraith’s aanval op vrije-markt economie in zijn succesvolle “The Affluent Society” gebaseerd op de volgende propositie: economie vooronderstelt dat elk individu onafhankelijk zijn eigen waardenschaal vaststelt, zonder daarbij te zijn beinvloed door wie dan ook. Integendeel, zoals Hayek al antwoordde, weet iedereen dat de meeste mensen niet hun eigen waarden vormen, maar dat beinvloeding door anderen hen ertoe aanzet deze aan te nemen. [1]

Geen individualist of libertariër ontkent dat mensen elkaar constant beinvloeden, en feitelijk is er niets mis met dit onoverkomelijke proces. Waar libertariërs tegen te hoop lopen is niet vrijwillige overreding, maar de dwangmatige oplegging van waarden door middel van geweld en politiegeweld. Libertariërs zijn in geen geval tegen vrijwillige samenwerking en samenwerking tussen individuen, uitsluitend zijn ze tegen de verplichte pseudo-‘samenwerking’ opgelegd door de staat.

————————————————————————
[1] John Kenneth Galbraith, The Affluent Society (Boston: Houghton Mifflin, 1958); F.A. Hayek, “The Non-Sequitur of the ‘Dependence Effect,'” Southern Economic Journal (April, 1961), pp. 346–48.

Origineel artikel

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

17 REACTIES

  1. Elk mens heeft in meer of mindere mate behoefte aan een bepaalde collectiviteit. Voorbeelden; een gezin, voetbalclub of geboorteland/streek (roots) of geloof.

    De meeste mensen echter verwarren individualisme (vrij vertaald libertarisme) met egoisme. Je kunt volgens mij heel goed een egotripper zijn maar geen egoist.
    Sterker nog; de grootste egoisten zijn vaak collectivisten. Ze misbruiken de massa om er zelf beter van te worden.

  2. [1] "Elk mens heeft in meer of mindere mate behoefte aan een bepaalde collectiviteit. Voorbeelden; een gezin, voetbalclub of geboorteland/streek (roots) of geloof."

    Hoe kom je aan deze "wijsheid"?

    Sorry hoor, maar het is een open vraag zonder dubbelle bodem, maar ik kan niet zo goed tegen mensen die iets beweren over "alle" mensen…

  3. [2]

    Ik zeg ook in MEER of MINDERE mate als ik "alle" mensen zeg. En geloof me ik ben een echte individualist!

    Maar ik neem aan dat jij net zoals ik behoefte hebt aan sociale contacten en vriendschapsbanden. Of ben je een kluizenaar die zich volledig afsluit van de buitenwereld???

  4. [1] Er is ook niets mis met die vorm van collectiviteit, zolang alle zaken die daaruit voortvloeien (lidmaatschap of andere vorm van verbondenheid, contributies e.d.) op vrijwille basis zijn.

    Egoïsme heeft een slechte reputatie, die inderdaad zijn oorsprong vindt bij de altruïstische collectivisten, omdat dat altruïsme leidt tot asociaal gedrag.

    Maar moreel, rationeel egoïsme is iets heel anders, en kan inderdaad als een deugd worden beschouwd, omdat het leidt tot sociaal gedrag.

    Zie ook Ayn Rand’s The Virtue of Selfishness.

  5. [1] GB, als wij andere definities gebruiken, praten we lekker langs elkaar heen.
    Zoek collectivisme en egoisme eens op in de Vrijspreker Woordenlijst.

    Als ik zeg dat ik egoisme erken, bedoel ik dat ik het recht van ieder mens op zijn eigen lichaam, leven en eigendom erken.
    Een gezin is geen collectivisme in de zin dat er bepaalde mensen in zijn die gedwongen worden zich op te offeren voor de anderen.

  6. [3] "behoefte hebt aan sociale contacten en vriendschapsbanden."

    Ja, de mens is een "sociaal" wezen, en helemaal geen "socialistisch" wezen

  7. [5]

    Oke, Hub.
    Collectiviteit is misschien niet het juiste woord omdat het impliceert dat je je ondergeschikt moet maken een groep. Ik had beter het woord groepsverbanden kunnen gebruiken;-)

    Voor egoisme neem ik aan dat je begrijpt wat ik bedoel. Rationeel egoisme noem ik geen egoisme maar overlevingsdrang en is ten alle tijden geoorloofd.

  8. [3] Ik ben zeker geen kluizenaar en vind sociale verbanden en gemeenschapszin erg belangrijk.
    Ik sluit me aan bij de opmerking van [5] Hub dat je wel duidelijk moet hebben wat een collectivistische entiteit is. I.m.h.o. is een gezin dat zeker niet.

  10. [8] Een gezin is een voluntaristische communiale samenlevingsvorm dat mede voorvloeit uit door evolutie uitgekristalliseerde overlevingsarrangementen (ja beetje dure formulering misschien, maar ik wil graag precies zijn).

    Het gezin is dus een typisch geval van: from each according to his ability , to each according to his need. Niets mis mee.

    Omdat de mens niet alleen het product is van evolutie maar zelf ook bewust kan nadenken, zou je kunnen stellen dat het gezin een samenspel is van verschillende aangegane implicietie contracten. Impliciete contracten tussen man en vrouw en tussen ouders en kinderen. Daaruit volgen de wederzijdse ‘verplichtingen’, die vrijwillige zijn aangegaan.

  11. Mythe 1 zie ik zelf vaak altijd als een impliciete verwijzing naar Thomas Hobbes, die samenlevingen ook zag als de som van atomistische en egoïstisch handelende individuen in de state of nature = oorlog van allen tegen allen opdat de oprichting/het bestaan van een staat kunt rechtvaardigen. De libertarische deelconclusie van de legitimatie van een staat is dan bij voorbaat een big no no geworden waardoor de anti-libertariër zich retorisch en argumentatief redelijk goed kan afschermen door zich er aan vast te houden. Ook al is het een mythe.

  12. HOE WEET een mens dat tie wel of niet "VRIJ" is … als er geeeeen anderen zijn die hem erreguns van (proberen te) weerhouden? UItsluitend en alleen als dat laatste gebeurt dus … Welnu das je reinste onzin …

    Want geleidelijk aan ben ik erachter gekomen dat het " libertarisme" eerder een enorm pedanterige gedachte is en ook nog eens een stuk verbeelding, ( (in een slechte zin v.d. betekenis) …

    Immers een samenleving conform "libertarische begrippen" is absoluut en totaal NIETeens nodig om alsindividu VRIJ te zijn … of zo te voelen …

    Of men moet al zooooo achterlijk zijn dat men een pathologische behoefte heeft aan "erkenning" …

  14. [13]
    Dat heeft hij regelmatig, doch velen alhier zijn niet in staat om zijn (horkige) manier van reageren te bevatten.

    Vandaar dat meerderen lopen janken om een ban.

    Mja, ik ben maar een simpele adept, paladijn, bootmannetje, dwepert of vul zelf maar in.

    Zal wel.

  15. [14] dikhuidige varkens moet je NIET met een tang slaan … maar minimaal met een MOKER … Of niet soms?

  16. [15]
    Zodat die moker terug slaat in je eigen smoelwerk, ook al heb je gelijk.
    Een naald werkt m.i. veel beter om door zo’n vette huid te dringen dan een moker.
    Vraagt iets meer moeite maar voorkomt zo’n terugslag.

    Of niet soms?

  17. Het methodologisch individualisme van de libertariërs is niet strikt noodzakelijk, hoor. Het is prima mogelijk om in te gaan op de psychologische processen die bepaalde voorkeuren in een mens bepalen en je te realiseren hoe die beïnvloed kunnen worden door groepsprocessen en marketing en wat al die meer zij – en daarmee dus het methodologisch individualisme te laten varen – en desondanks te vinden dat politiek individualisme uiteindelijk correct is. Al is een mens nog zo dom, om het maar even plat te stellen, dat betekent nog niet dat de bureaucratie silm genoeg is om hem ertoe te dwingen te doen alsof hij slim is.

    http://liberaliter.blogspot…

Comments are closed.