Om te begrijpen wat we bedoelen met economische vrijheid moeten we eerst een begrip hebben van wat individuele vrijheid eigenlijk betekent.
Vrijheidsbegrip
Abraham Maslow heeft hiervoor een piramide samengesteld om de behoeften van mensen te kwalificeren ook in termen van individuele vrijheid.
1. Primaire biologische behoeften;
– eten
– drinken
– warmte
– onderdak
Deze behoeften zijn primair van aard, omdat dit de basis vormt van het menselijk leven.
Als deze behoeften niet zijn ingevuld dan nijgt de mensheid toe naar een vorm van dierlijk bestaan. We zien dit bijvoorbeeld bij nomadenstammen sterk tot uiting komen.
2. Bestaanszekerheid
– veiligheid
– bescherming
– regelmaat
– orde
– stabiliteit
– rust
Wanneer de fysiologische behoeften zijn vervuld, dan gaat men een tweede fase in op de piramide en dat betekent dat veiligheid, bescherming, regelmaat, orde, stabiliteit en rust.een cruciale plaats gaan innemen. Individuele veiligheid en bescherming kan men zowel zelf regelen als door een entiteit laten verzorgen. Orde, regelmaat, stabiliteit en rust zijn afhankelijk van het levenspatroon dat iemand volgt en of de veiligheid en bescherming adequaat zijn geregeld.
3. Sociale interactie
– liefde
– genegenheid
– persoonlijke warmte
– toebehoren
– gezamenlijke waarden
De volgende stap in deze piramide is de omgeving van de persoon die zijn of haar bestaan invulling geeft. Er bestaat een gevoel van ergens toebehoren. Geen mens is een eiland, aldus worden gezamenlijke waarden tot cultuur verheven. Uit deze waarden worden zowel basisnormen aanvaard, alsmede specifieke culturele normen, zoals religie, gedachtegoed, filosofie en identiteit. Deze normen vormen de basis van een bepaalde gemeenschap waartoe een individu toebehoort.
4. Zelfwaardering
– plaats
– erkenning
– succes
– onafhankelijkheid
– zelfvertrouwen
– vrijheidsverlangen
– respect
De vierde stap op de piramide behelst allereerst de plaats van de persoon binnen de specificieke gemeenschap. Hij of zij wil erkenning van deze plaats en probeert deze te behouden en uit te bouwen om een succesvol bestaan te kunnen leiden. Wanneer dit succesvol is gebleken kan men een zekere mate van onafhankelijkheid bedingen, waardoor men voldoende zelfvertrouwen kan opbouwen om zodoende een vrijheidsverlangen te kunnen bewerkstelligen. De persoon wordt dan een gerespecteerd lid van de gemeenschap en opereert volledig zelfstandig daarbinnen.
5. Zelfverwezenlijking
– individuele ontplooiing
– zelfvervulling
– vooruitgang
– richtingbepaling
De laatste stap op de piramide noemde Maslow zelfverwezenlijking, omdat hier alle bouwstenen van het menselijk bestaan zijn neergelegd, waarop individuen in een samenleving volledig zelfstandig kunnen leven. De meeste samenlevingen in de wereld hebben dit niveau nog niet bereikt. Na de Verlichting in de 18e eeuw werd dit niveau pas gehaald in de westerse wereld. Dit niveau legt de basis van wat wij menselijke vooruitgang noemen. Individuen worden belangrijker geacht dan het collectief en dit leidt onherroepelijk tot een vrijere gemeenschap. Hoewel de andere basisstappen nooit veronachtzaamd mogen worden evenals de verantwoordelijkheid voor de eigen daden, welke steevast moeten worden aanvaard wil men de individuele vrijheid in stand kunnen houden.
Echter wat we hebben gezien in de 20e eeuw is een langzame, doch sterk politiek verlangen om terug te keren naar een meer basale vorm van collectieve samenleving, zoals we die hebben gekend voor de Verlichting. In dit eerste decennium van de nieuwe eeuw kan men een tweespalt zien tussen de regeringen en hun burgerij, waarbij de laatste langzaam maar zeker een vrijere samenleving zou willen zien met meer oog voor eigen verantwoordelijkheid en zonder een strak overheidsinterventionisme.
Ik zal op economisch vlak een aantal voorbeelden noemen van wat dit interventionisme inhoudt.
Verstrengeling economie en overheid
Er wordt veel gesproken over vrijheid en de betekenis daarvan voor de samenleving. We weten allemaal dat individuele vrijheid het maken van keuzes is en naderhand daarvoor de gehele verantwoordelijkheid nemen.
Wat men vaak uit het oog verliest is dat vrijheid als fundering economische vrijheid heeft. Of zoals Milton Friedman vertelde: ,,zonder economische vrijheid bestaat er geen vrijheid.”
We leven nu in een tijd waarin vrijheden waarvan we altijd aannamen dat deze permanent zouden zijn niet meer als vanzelfsprekend worden aanvaard. De vrijheid van meningsuiting wordt langzaam maar zeker aan banden gelegd, evenals de vrijheid om zich overal te begeven binnen het land. We kennen allemaal de legitimatieplicht en de preventieve fouillering door de politie. Deze zaken zijn niet zo lang geleden ingevoerd, omdat men binnen de overheid bang is geworden voor geweld en terrorisme.
Wat minder bekend is dat langzamerhand ook de economische vrijheid flink heeft moeten inboeten over de voorgaande 40 jaar. Voor alles dient men een vergunning of toestemming te hebben alvorens economische activiteiten kunnen plaatsvinden. In Nederland hebben we de AFM (Autoriteit Financiële Markten), de OPTA (Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit), de NMa (Nederlandse Mededingingsautoriteit), BUMA-Stemra, Reprorecht, de Nederlandsche Bank en nog een aantal organisaties in het leven geroepen door de overheid om zogenoemd ‘orde’ te scheppen in het economisch verkeer, maar in werkelijkheid vormen deze overheidsorganisaties een enorme belemmering voor de werking van de vrije markt. De Europese Unie vergroot deze belemmeringen alleen maar, omdat alles via overheidsbureaucratieën moet worden geregeld, niet alleen op nationaal, echter nu ook op supra-nationaal niveau, dankzij deze nieuwe Grondwet, die geen Grondwet genoemd mag worden.
In feite bezorgen deze bureaucratieën niet alleen veel werk voor bedrijfsadministraties, maar ook extra kosten voor accountants, juristen en bedrijfsadviseurs. Telkens als een wet wordt aangenomen of zelfs maar geammendeerd, dan stijgen de kosten navenant. Dit terwijl een vrije markt impliciet aangeeft dat het zich buiten de contreien van overheidsinterventie moet blijven. Niets is minder waar en naarmate de overheid toeneemt neemt ook de controle over de economie toe. We zitten nu in West-Europa op een driesprong. Veel politici en economen belijden de vrije markt met de mond, maar beweren steevast dat deze markt alleen kan worden beschermd door een krachtige overheid.
Rechtstelsel
Hier halen zij twee verschillende zaken door elkaar. Allereerst is er een onafhankelijk rechtstelsel nodig, alsmede een overheid die dit controleert, maar ten tweede dient men zich afzijdig te houden met de werking van de markt. Het rechtstelsel dient om uitwassen tegen te gaan en mensen de mogelijkheid te geven om via rechtswege hun eigen onrecht te kunnen aankaarten en daarmee hun gelijk te halen.
Dit zou niet alleen op persoonlijk niveau moeten, maar ook op financieel-economisch terrein. Dat wil zeggen tussen bedrijven onderling. Wat we nu zien is dat het rechtsstelsel omgevormd is door een wetstelsel, dat frequent wordt misbruikt door de overheid om haar heersende opvattingen en ideologieën op te dringen aan de gemeenschap. Terwijl de jaren 40, 50 en 60 een tijdperk inhielden van verregaande liberalisering van de economie, waren de jaren 70, 80 en 90 een tijd van stilstand. Er wordt wel gezegd dat we liberaler zijn geworden, maar dat is maar schijn. Want vanaf de jaren 80 zag men in West-Europa een toenadering tot elkaar om de Europese Unie meer zeggenschap te geven over de individuele lidstaten. Dit ging gepaard met toenemende wetgeving uit Brussel, zodat nu zo’n 70% van de wetten afkomstig is vanuit die stad. Vaak hoor ik dat de Europese Unie een vrije markt is, maar dit is helaas niet zo, het blijkt een gecontroleerde markt te zijn, welke wordt gecontroleerd door Brussel.
Subsidiecultuur
We zien de subsidies richting bepaalde sectoren, zoals landbouw, rijkelijk vloeïen, evenals de ontwikkelingshulp naar derdewereldlanden. Het is allang gebleken dat zulke assistentie alleen maar averechts werkt, maar vanwege de gevestigde economische belangen is het bijna onmogelijk dit systeem te hervormen. Met gevestigde belangen doel ik niet alleen op de overheidsdepartementen, die er natuurlijk alle baat bij hebben, maar ook op subsidieontvangers, waaronder stichtingen, verenigingen, buitenlandse overheidsinstellingen, bepaalde toeleveranciers, exportbedrijven en producenten. Dit belangenconglommeraat is in staat om de wetgeving te kunnen bepalen die overheden aannemen.
Dankzij deze subsidiecultuur heeft zich een gehele industrie gevormd om de overheid en haar gelden. Deze industrie houdt een ‘rondpompcircuit’ in stand, waar geen enkele productie tegenoverstaat. Het is consumptief kapitaal wat wordt opgesoupeerd door deze waardeloze sector. Dit kapitaal wordt onttrokken aan het productieve bedrijfsleven, waardoor er minder investeringen kunnen worden gedaan dan anders het geval zouden zijn. Bovendien vormt zich een extra overheidslaag bovenop alle andere bestuurslagen, waardoor de kosten exorbitant stijgen. De neergang van de westerse economie over de laatste vier decennia heeft een deel daarvan te danken aan deze cultuur. Omdat investeringen minder plaatsvinden vergroot dit natuurlijk de reeds hoge werkloosheid.
Centrale bank
Een centrale bank is eigenlijk een vreemde eend in de bijt, want in een normale vrije markt is een centrale bank geheel overbodig. Het probleem met de oprichting van een centrale bank is dat men een overheid toestaat zich in de financiële markt te begeven. Dankzij het beleid kan zo’n inmenging tot enorme verstoringen leiden. Tot aan het begin van de 20e hield een centrale bank zich aardig afzijdig, maar vanaf de Eerste Wereldoorlog was het raak. Niet alleen kwam er een aantal economische wetten, dat zich toespitste op de bescherming van de nationale banken, maar ook begon men actief het rentebeleid te manipuleren.
Later werden alle banken onder toezicht geplaatst van de centrale bank, waardoor deze laatste het alleenheerschappij had over de financiële markten. Alles wordt nu via de centrale bank geregeld, zoals gelduitgifte, bancair uitleenbeleid, rentestanden, promesse disconto, buitenlandse valutahandel en zelfs de overgang naar andere valuta. Het is als een spin in het web die kan zorgdragen voor enorm veel ellende. De roerige jaren 20 en de economische crisis van de jaren 30 waren wat dat betreft illustratief. Veel is al geschreven over de oorzaken en gevolgen door de Oostenrijkse School voor Economie (Friedrich von Hayek, Ludwig von Mises en Murray Rothbart), dus ik zal het niet uitgebreid behandelen.
Wat ik wel wil opmerken is dat vanwege bovenstaande interventies van de centrale bank de gehele economische vrijheid en de vrije markt op losse schroeven staan. De overheid is de veroorzaker van inflatie. In tegenstelling tot wat de meeste mensen denken is inflatie geen prijsstijging, zoals dat wordt aangegeven in de consumentenprijsindex, maar de stijging van de hoeveelheid geld in circulatie. Dankzij haar monopoliepositie is de centrale bank de enige die de uitgifte van geld kan beïnvloeden. Alle negatieve zaken die daarvan het gevolg zijn komen voor rekening van het bedrijfsleven en particulieren. De geldontwaarding is een groot probleem, omdat dit een bom legt onder het monetair systeem. Langetermijnplanning door bedrijven is uit den boze, omdat niet kan worden ingeschat hoeveel het algemene prijspeil zal gaan stijgen alsmede de rentestanden die door de centrale bank worden aangegeven. In een normale markteconomie heeft het prijspeil als doel om schaarste of overvloed in producten en diensten aan te geven. Helaas in een gemanipuleerde overheidseconomie is dit bijna onmogelijk, omdat vanwege de gelduitgifte het prijspeil ondoorzichtig wordt. Immers bijna alle prijzen gaan omhoog als gevolg van de geldgroei en dit maakt het aldus extra moeilijk voor bedrijven en ivesteerders om door de bomen het bos te zien.
Gouden standaard
Zelfs met de afwezigheid van een centrale bank kan de economie heel goed functioneren. Een voorbeeld is op dit moment Panama dat geen eigen centrale bank heeft. Het voert de Amerikaanse dollar als de facto valuta, vanwege de handelsrelatie die het heeft. We zien dat de jaarlijkse prijsstijging in dat land maar 1% was en er waren zelfs jaren met prijsdalingen. Deze marktgedreven politiek heeft geleid tot een stabieler economisch klimaat in Panama en het heeft nooit een financieel-economische instorting gekend sinds haar onafhankelijkheid in 1903.
Nu dat we zien dat de centrale bank als overheidsorgaan een zeer slechte invloed heeft op de economie en heeft gefaald als zorgdrager van een gezond financieel-economisch systeem, is het van belang om de macht van centrale banken in het algemeen behoorlijk te beperken. De manier daarvoor is de invoering van een vorm van gouden standaard. Dat betekent dat de Rijksmunt en –ijkwezen verantwoordelijk wordt gesteld voor het beheer en uitgifte van standaardgeld gebaseerd op de monetaire metalen van goud en zilver. De centrale bank wordt hierbij ontzet uit haar macht. Het enige wat zij nog kan doen is de aan- en verkoop van overheidsobligaties en het beheer en de uiteindelijke afbouw van het papieren-valutasysteem gebaseerd op fiatgeld. De rest van de banken wordt vrijgelaten in haar activiteiten en mogen geen recht meer gelden op de depositoverzekering, zoals die geldt voor alle rekeninghouders bij deze banken.
Conclusie
We hebben kunnen vaststellen dat het niet goed gaat met de individuele economische vrijheid. De overheid heeft in plaats van de gemeenschap te dienen zichzelf tot opzichter aangesteld. In een klassiek-liberale samenleving moet de overheid alleen de bescherming en veiligheid op zich nemen en dat wil zeggen de zorg van politie, justitie en defensie. Eventueel een taak richting fysieke infrastructuur, eigendomsbescherming en kadasterbeheer is wellicht te prefereren, echter alle andere activiteiten in de samenleving dienen voor rekening te komen voor particulieren en bedrijven.
Wat we nu zien helaas is dat nagenoeg alle economische en maatschappelijke sectoren zijn gemonopoliseerd door de overheid, zoals gezondheidszorg, onderwijs, woningbouw, inkomensbeleid, handelsbetrekkingen, financieel verkeer etc.
Zoals eerder reeds aangegeven heeft de nationale overheid zelfs een groot deel overgeheveld naar een vorm van superoverheid gezeteld in Brussel. De functies van de nationale en lokale bevoegdheden worden verder geërodeerd.
Om deze negatieve ontwikkelingen tegen te gaan is het zaak om eerst op nationaal en lokaal niveau de overheden te hervormen. Dit kan uiteraard gebeuren via het huidige kiesstelsel, maar dan moet men wel zorgen dat er goede argumenten zijn om de status quo te wijzigen. We weten allemaal dat dat eigenlijk het moeilijkste is om het volk zodanig te overtuigen dat het hiermee instemt. In Nieuw-Zeeland en Estland hebben gelijksoortige problemen zich afgespeeld en werden deze door de lokale overheden aangegrepen om rigoureuze hervormingen door te voeren die werden gedragen door een meerderheid van de bevolking.
In België ziet vooral het Vlaamse gedeelte in dat dit niet meer verder kan. Hierbij krijgen zij grote bijval van de Nederlanders, omdat wij in feite de zelfde problemen kennen van een interventionistische overheid die de economie verstikt. In Belgie worden deze problemen verder verergerd, omdat het land geen werkelijke staat is, maar een congregatie van twee totaal verschillende culturen die met (impliciet) geweld bij elkaar wordt gehouden. Juist kijkende naar de toekomst is er voor Vlaanderen een betere oplossing als onafhankelijk land.
Op dit moment is Vlaanderen één van de rijkst regio’s ter wereld en heeft het een enorm potentieel dit verder te ontwikkelen. Wallonië is er op langere termijn tevens bij gebaat om zich als zelfstandige staat te ontplooien, zonder telkens te hoeven terug te vallen op de federale overheidskas. Juist deze kas heeft Wallonië verhinderd om zich in te stellen op een eigen toekomst voor haar bevolking.
Deze lezing werd gegeven tijdens het tweede colloquium van VLOTT, de klassiek-liberale partij van Vlaanderen op 27 januari 2007 in Edegem in België.
Uitstekende toelichting van de verbanden tussen behoeften, vrijheid en economie.
"Milton Friedman vertelde: ,,zonder economische vrijheid bestaat er geen vrijheid.”
Aan te vullen met Hayek die ergens zei: "Zonder persoonlijke vrijheid kan er geen economische vrijheid zijn."
Ook dit klopt met bovenstaand artikel.
BTW, bij de opsomming van behoeftes mis ik "Seks"!
[1] Hubert, dat versta ik onder genegenheid en/of liefde.
Jammer alleen dat er geen psycholoog en socioloog ter wereld is die de pyramide van Maslow nog serieus neemt als verklarend of voorspellend model. Maslow valt onder de zogenaamde idees recus. Ooit een in de wetenschap omarmde waarheid. Inmiddels door de wetenschap allang verworpen en pas dan door de ‘leken’ als bijzondere waarheid omarmd.
[3] Sociologie en psychologie zijn ook geen echte wetenschappen, maar deze proberen wel verklaringen te vinden voor het menselijk gedrag. Er is altijd sprake van een ‘black box’. De piramide van Maslow is toch altijd één van de belangrijkste verklaringen voor de opbouw van interactieve samenlevingen.
[4] Als historicus kan ik je mededelen dat in de jaren tachtig – toen ik studeerde – Maslow al niet meer werd gebruikt om de ontwikkeling van de mensheid van nomadenstam tot complexe technologische moderne samenleving te verklaren.
Verder zijn er in totalitaire regimes (inclusief de theocratieen) heel veel mensen vol ‘zelfwaardering’ en ‘zelfverwezenlijking’, al was het maar als kampbewaarder of meeloper. Veel Duitsers voelden zich met hun nazispeltje een hele vent. Pure (economische) vrijheid is dus niet een absolute voorwaarde om aan die laatste twee lagen te kunnen voldoen. Noch zal die behoefte aan die twee laatste ‘lagen’ daardoor noodzakelijkerwijs moeten leiden tot een vrije samenleving.
Overigens ben ik het wel met je eens dat er zonder economische vrijheid geen persoonlijke vrijheid mogelijk is (en v.v. zoals Hub al aanvulde). Echter dienen hier een paar woorden aan te worden toegevoegd: zonder economische vrijheid is er geen persoonlijke vrijheid VOOR EEN ZO’N GROOT MOGELIJKE GROEP individuen mogelijk.
Hoe meer regulering, hoe beperkter de groep van individuen die de twee bovenste lagen van zelfwaardering en zelfverwezenlijking volledig kunnen bereiken. Maslow zegt dus hoogstens iets over de verschillende te onderscheiden aspecten/behoeften van ons leven die bijdragen aan tevredenheid en geluk. Maar het verklaart geen historische ontwikkeling en het ontstaan van complexe, moderne samenlevingen.
Ook in nomadenstammen wordt vrijheid zeer gewaardeerd (getuige de intensieve strijd die de Noordamerikaanse indianen hebben gevoerd om hun levenswijze te kunnen behouden). Een goede jager zal succes en respect oogsten, zelfvertrouwen krijgen en onafhankelijker worden, doordat zijn succes minder bemoeizucht van medestamgenoten oplevert. Die jager zal daardoor ook zeker een gevoel van zelfvervulling ervaren.
Het boek Guns, Germs, and Steel (Zwaarden, Paarden & Ziektekiemen) van de Jared Diamond geeft een veel betere verklaring voor het ontstaan van moderne samenlevingen.
[5]
"Verder zijn er in totalitaire regimes (inclusief de theocratieen) heel veel mensen vol ‘zelfwaardering’ en ‘zelfverwezenlijking’, al was het maar als kampbewaarder of meeloper. Veel Duitsers voelden zich met hun nazispeltje een hele vent."
Blijkbaar heb je de termen ‘zelfwaardering’en ‘zelfverwezenlijking’niet goed begrepen, want het is onmogelijk dit stadium te bereiken en je toch te ontpoppen als kampbewaarder of meeloper. Integendeel zelfs deze mensen geven blijk van een gigantisch gebrek aan zelfvertrouwen en lijden onder een zwaar minderwaardigheidscomplex.
Ik krijg dan ook sterk de indruk dat je zelf dit stadium nog niet bereikt heb. Op zich geen schande, want dat geldt voor 90% van de bevolking.
[5] Het is een fictie om te denken dat Indiaanse stammen vrijheid van het individu in het hoogste vaandel hadden staan. Het waren nomadenstammen, die vanwege de barre omstandigheden bij elkaar moesten blijven. Zaken als eigendomsrecht en vrijheid van handelen bestonden niet binnen de stammencultuur. Integendeel, het opperhoofd of opperhoofden bepaalden namelijk de situatie. Ze kwamen hooguit op de 3e stap van de Maslow-piramide. Als iemand die zelf psychologie en pedagogie heeft gestudeerd kan ik je beamen dat Maslow nog steeds een zeer belangrijke plaats binnen deze studierichting.
Die piramidestructuur van de behoeftes lijkt mij misleidend.
Het suggereert dat een fase wordt afgesloten, waarna een volgende fase kan intreden. Maar de fase van voedsel verzamelen b.v. wordt niet afgesloten.
Wat hier wordt gepresenteerd als fase op fase, bestaat in werkelijkheid gewoon naast elkaar.
Want ook de zelfverwerkelijking kan gewoon in alle activiteiten zijn ge-integreerd, evenals de liefde b.v.
Terwijl de zelfvoldane patricier die al zijn schaapjes op het droge heeft en zich financieel nergens meer zorgen over hoeft te maken, zich in zijn pand stierlijk kan zitten vervelen.
Misschien zouden pogingen om een complete maatschappij te verklaren maar eens gestaakt moeten worden, temeer daar men zijn eigen gezinnetje al nauwelijks goed kan verklaren, noch zijn eigen bestaan.
Daarom denk ik dat die verklaringsmodellen eerder een uiting zijn van een soort utopisch wensdenken, dan van een echte verklaring.
Een verklaring als ‘ought’ bedoeld, en minder als ‘is’.
[8] We hoeven alleen maar naar een aantal samenlevingen te kijken in de wereld dat er een bepaalde sequentie bestaat in deze levensvormen. Men kan geen zelfverwezenlijking creëren zonder aan de basisbehoeften te hebben voldaan. We hoeven alleen maar te kijken hoe de levensverwachting in de 19e en 20e eeuw is gestegen in de westerse wereld, waardoor tegelijkertijd mensen meer vrije tijd genieten, waardoor de zelfontplooiing een enorme vlucht heeft genomen. Daarbij kun je andere samenlevingen zoals die in Kenia, Afghanistan, Iran, Egypte etc. vergelijken en zien hoe men daar niet alleen jonger sterft, maar tevens de mogelijkheid tot zelfverwezenlijking bijna afwezig is. Zelfverwezenlijking betekent nu eenmaal een volledig zelfstandig bestaan te kunnen leiden zonder inmenging van buitenaf, waar alle associatie op vrijwillige basis geschied. Daaruit blijkt dat, zoals Quintus Backhuys reeds stelde, een behoorlijk aantal samenlevingen niet aan deze maatstaf voldoet.
[8] We hoeven alleen maar naar een aantal samenlevingen te kijken in de wereld dat er een bepaalde sequentie bestaat in deze levensvormen. Men kan geen zelfverwezenlijking creëren zonder aan de basisbehoeften te hebben voldaan. Kijkend naar de levensverwachting in de 19e en 20e eeuw dan is deze behoorlijk gestegen in de westerse wereld, waardoor tegelijkertijd mensen meer vrije tijd genieten en daarmede de zelfontplooiing op elk terrein een enorme vlucht heeft genomen voor zowel vrouwen als mannen. Daarbij kun je andere samenlevingen zoals die in Kenia, Afghanistan, Iran, Egypte etc. vergelijken en zien hoe men daar niet alleen jonger sterft, maar tevens de mogelijkheid tot zelfverwezenlijking bijna afwezig is. Zelfverwezenlijking betekent nu eenmaal een volledig zelfstandig bestaan te kunnen leiden zonder inmenging van buitenaf, waarbij elke associatie op vrijwillige basis geschied. Hieruit blijkt dat, zoals Quintus Backhuys reeds stelde, een behoorlijk aantal samenlevingen niet aan deze maatstaf te voldoen.
[9]
En met de levensverwachting kan ook de verveling en de decadentie gemakkelijk toeslaan.
En de arme sloeber die zich inzet voor het vervaardigen van mooie kunststukjes, is dan wellicht zichzelf meer aan het verwerkelijken, dan de rijke patser die de hoeren bezoekt in zijn volledige verveeldheid.
Zelfverwerkelijkend kan ook de korter-levende boer zijn, die zijn gezin liefheeft, en zijn eenvoudige leven, vol van structuur.
Het loopt allemaal dwars door elkaar.
En, uiteraard, is een volle maag basisbehoefte. Maar, wat een nieuws!
Ook de zelfverwerkelijkte dient dagelijks zijn bordje leeg te eten.
[6] Je bent erg naief om te denken dat voor veel mensen zelfverwezenlijking en zelfwaardering niet de vorm van agressie en intimidatie zou kunnen aannemen. Voor jou staan die termen gelijk aan je weten te verheffen boven geweld of dominantie. Dat is echter geen beschrijving van de werkelijkheid, maar volledig normatief. Dt bewijs je door deze mensen onmiddellijk te verdenken van een minderwaardigheidscomplex. Dat is een zeer subjectief oordeel. Kan jij in die mensen hun hoofden kijken en voelen wat zij ervaren? Ik dacht het niet.
En oh ja, ik ben dat stadium van de laatste twee fases alweer voorbij. Dat voorkomt bijvoorbeeld dat ik denk dat ik tot de ‘betere’ 10 procent behoor van de mensheid, waar jij je kennelijk wel toe rekent.
[7] Dat het binnen psychologie en zeker binnen pedagogiek nog wordt gebruikt, verbaast mij niets. Historici daarentegen hebben helemaal niets aan dit model om ook maar iets te kunnen verklaren.
Verder denk ik dat je nomadenstammen ernstig onderschat. Bestudeer maar eens de cultuur van de Aboriginals of de bosjesmannen. Ik stelde namelijk dat ook binnen nomadenstammen de laatste twee lagen van Maslow bereikt kunnen worden, maar dat dit kennelijk niet automatisch leidt tot individuele vrijheid zoals wij dat definieren of een vrije markt economie.
[8] [11] Je neemt mij de woorden uit de mond, dank daarvoor.
[7] Nog even een aanvulling:
Ik stelde namelijk dat ook binnen nomadenstammen de laatste twee lagen van Maslow bereikt kunnen worden, maar dat dit kennelijk niet automatisch leidt tot individuele vrijheid zoals wij dat definieren of een vrije markt economie. Noch dat individuele vrijheid en een vrije markteconomie noodzakelijke voorwaarden zijn voor mensen om een gevoel van zelfwaardering en zelfverweenlijking te ervaren. Maar Beek heeft dat al uitzonderlijk goed geformuleerd.
[12]
Tenzij er iets goed mis is met je DNA, komen agressie en intimidatie voort uit een oergevoel om te overleven. Ze zijn bedoelt om je territorium te verdedigen. Om in je eigen levensonderhoud te voorzien en het voortbestaan van je nageslacht veilig te stellen.
Mensen zijn in beginsel geen agressieve wezens (Ik praat even evolutionair gezien) zoals haaien of krokodillen. Juist hun verbondenheid met elkaar is wat ze evolutionair zo succesvol heeft gemaakt.
"Voor jou staan die termen gelijk aan je weten te verheffen boven geweld of dominantie."
ik heb het helemaal niet over verheffen. (dat zou idd normatief zijn, maar dat maak jij er van) Ik zeg alleen dat als je dat stadium bereikt heb, je geen behoefte heb aan geweld, omdat het een overbodig instrument geworden is.
"En oh ja, ik ben dat stadium van de laatste twee fases alweer voorbij."
Dan ben ik erg blij voor je"
"Dat voorkomt bijvoorbeeld dat ik denk dat ik tot de ‘betere’ 10 procent behoor van de mensheid, waar jij je kennelijk wel toe rekent."
Ook hier geldt weer: dat maak jij er van. Ik denk helemaal niet dat ik tot de betere 10 procent van de mensheid behoor, ik denk ook niet dat er niet toe behoor. Het interesseert me niet. Ik weet alleen dat ik een stadium bereikt waar ik blij mee ben en dat het een continue proces is.
Mensen die behoefte hebben om andere te beschadigen terwijl dit geen evolutionair doel dient zijn schaars.
[12]
Tenzij er iets goed mis is met je DNA, komen agressie en intimidatie voort uit een oergevoel om te overleven. Ze zijn bedoelt om je territorium te verdedigen. Om in je eigen levensonderhoud te voorzien en het voortbestaan van je nageslacht veilig te stellen.
Mensen zijn in beginsel geen agressieve wezens (Ik praat even evolutionair gezien) zoals haaien of krokodillen. Juist hun verbondenheid met elkaar is wat ze evolutionair zo succesvol heeft gemaakt.
"Voor jou staan die termen gelijk aan je weten te verheffen boven geweld of dominantie."
ik heb het helemaal niet over verheffen. (dat zou idd normatief zijn, maar dat maak jij er van) Ik zeg alleen dat als je dat stadium bereikt heb, je geen behoefte heb aan geweld, omdat het een overbodig instrument geworden is.
"En oh ja, ik ben dat stadium van de laatste twee fases alweer voorbij."
Dan ben ik erg blij voor je"
"Dat voorkomt bijvoorbeeld dat ik denk dat ik tot de ‘betere’ 10 procent behoor van de mensheid, waar jij je kennelijk wel toe rekent."
Ook hier geldt weer: dat maak jij er van. Ik denk helemaal niet dat ik tot de betere 10 procent van de mensheid behoor, ik denk ook niet dat er niet toe behoor. Het interesseert me niet. Ik weet alleen dat ik een stadium bereikt waar ik blij mee ben en dat het een continue proces is.
Mensen die behoefte hebben om andere te beschadigen terwijl dit geen evolutionair doel dient zijn schaars.
[15] Mensen zijn collectieve roofdieren. Alleseters om precies te zijn. En op het moment dat onze voorouders stenen, botten en stokken wisten te gebruiken en te manipuleren, veranderde onze soort van planten- en aaseter in het meest succesvolle roofdier. Dat zijn we nog steeds.
"Ik zeg alleen dat als je dat stadium bereikt heb, je geen behoefte heb aan geweld, omdat het een overbodig instrument geworden is."
Normatief, wishful thinking: hoe je het ook bedoelt, dit is een stelling die je toch zult moeten onderbouwen. Zonder bewijs of onderbouwing, klinkt het als iemand die het licht heeft gezien. Veel mensen hebben geen behoefte aan geweld, zolang ze in een stabiele, veilige, welvarende omgeving leven. Misschien hebben ze dan de illussie dat dit veroorzaakt wordt doordat ze vol zelfwaardering en zelfverwezenlijking zijn. Ik denk dat de causale band andersom ligt.
Als er namelijk iets verandert in die omstandigheden, zal pas blijken of die twee laatste fases geweld onnodig maken. Daarbij verwijs ik nogmaals naar de twee reacties van Beek, die eveneens stelt dat Maslow ten onrechte zijn lagen als ontwikkelingsfases beschouwde. Maar dat het geen ontwikkelingsfases zijn, maar alle vijf de lagen horen bij wie we als diersoort zijn. Het ligt aan de omstandigheden of we ook een gevoel van zelfwaardering en zelfverwezenlijking ervaren en de mogelijkheid hebben om onafhankelijkheid, zelfvertrouwen, ontplooiing e.d. in de prktijk te brengen. Dat was dus ook mijn aanvankelijke kritiek op de pyramide van Maslow. Vandaar dat ik stelde dat sommigen van ons zelfwaardering en zelfverwezenlijking – let vooral op de opsomming die Albert onder deze twee kopjes noemt – vinden in geweld. Je kan de regels en de levens van de samourai als voorbeeld nemen.
Mijn opmerking dat ik ‘die twee fases alweer voorbij ben’ was cynisch bedoeld. Mogelijk jouw reactie daarop ook.
Maar als je beweert dat ik kennelijk die fase nog niet hebt bereikt, maar dat het "geen schande is", want dat het voor 90 procent van de bevolking geldt, komt dat paternaliserend over. En dat is een vorm van passief-agressief gedrag, waarmee je m.i. alleen maar bewijst dat alles wat je daarvoor beweert, niet waar is. Geweld en intimidatie kunnen meer dan alleen fysieke vormen aannemen. Dat bewijs je hiermee zelf. En waarschijnlijk met enig genoegen.
"Mensen die behoefte hebben om andere te beschadigen terwijl dit geen evolutionair doel dient zijn schaars."
De evolutie heeft geen doel, dat is de reden waarom evolutie veel gelovigen – en de vele ietsisten tegenwoordig – zo verontrust. Evolutie is een objectief mechanisme. Het zegt alleen dat bepaalde variaties binnen een soort bij veranderende omstandigheden een grotere kans op overleving en voortplanting hebben dan andere variaties. Dat geldt voor ons, net als voor alle andere dieren en planten.
Deze opmerking stelt mij voor vragen. Bedoel je dat mensen die geweld plegen dat wel een evolutionair doel dient ruim voorradig zijn? En is dat ‘goed geweld’ en is geweld zonder evolutionair doel dan zinloos? Of bedoel je dat geweld alleen mag worden toegepast als het een evolutionair doel dient? Daarmee begeef je je op heel glad ijs. Hitler c.s. waren ervan overtuigt dat hun oorlog en binnenlandse strijd (uitroeiing van joden, geestelijk gehandicapten, zigeuners en homosexuelen) de evolutie diende. Je beseft niet half hoeveel jouw ideeen getuige deze opmerking aansluiten bij zijn visie op de noodzakelijke (doelgerichte) ontwikkeling van de mensheid, ook al zal je – en dit meen ik oprecht – vast geen fascist of nationaal-socialist zijn. Maar het idee dat de evolutie een doel dient en de mens kennelijk uiteindelijk een fase zal bereiken van zelfwaardering en zelfverwezenlijking – waarna het paradijs op aarde zal beginnen, want niemand heeft nog behoefte aan geweld – behoort tot het messianistisch gedachtegoed. Zodra mensen in evolutionaire, theologische of historische doelgerichtheid of noodzaak geloven, gebeuren er ernstige ongelukken. Met of zonder zelfwaardering en zelfverwezenlijking.
[16]
Hahahaha
We zitten hier en daar lekker langs elkaar heen te lullen. Moet ook eerlijk bekennen, ik ben ondertussen aan het les geven en ben daardoor af en toe ietswat kort door de bocht.
"Normatief, wishful thinking: hoe je het ook bedoelt, dit is een stelling die je toch zult moeten onderbouwen."
Voor alle duidelijkheid: het geldt voor de meeste mensen, er zijn altijd uitzonderingen. Maar in principe geldt dat de mens zo geevolueert is, dat ze geweld gebruiken om te eten, en zichzelf, hun nageslacht en hun territorium te verdedigen. Gedeeltelijk is het succes van de mens te danken aan het feit dat ze elkaar te hulp schieten in bedreigende situaties.
"Veel mensen hebben geen behoefte aan geweld, zolang ze in een stabiele, veilige, welvarende omgeving leven. Misschien hebben ze dan de illussie dat dit veroorzaakt wordt doordat ze vol zelfwaardering en zelfverwezenlijking zijn. Ik denk dat de causale band andersom ligt."
Daar zou je best wel eens gelijk in kunnen hebben.
"Daarbij verwijs ik nogmaals naar de twee reacties van Beek, die eveneens stelt dat Maslow ten onrechte zijn lagen als ontwikkelingsfases beschouwde."
Daar ben ik het ook wel mee eens. Je kan die relatie niet 1 op 1 leggen.
Ik wilde eerder dan ook niet suggereren dat ik dus een stap "verder" bent dan de rest van de mensheid. Ik weet alleen dat het voor mij heel bevrijdend gewerkt heeft om voor mezelf dat stadium te bereiken.
"Je kan de regels en de levens van de samourai als voorbeeld nemen."
Ik geloof niet dat de samourai nou zo ver waren in hun zelfwaardering en zelfverwezenlijking. (Voor hun eigen idee wellicht, maar niet werkelijk)
"Mijn opmerking dat ik ‘die twee fases alweer voorbij ben’ was cynisch bedoeld. Mogelijk jouw reactie daarop ook."
Gedeeltelijk, maar ik gun iedereen om te ervaren wat ik voelde bij het bereiken van dit stadium
"Maar als je beweert dat ik kennelijk die fase nog niet hebt bereikt, maar dat het "geen schande is", want dat het voor 90 procent van de bevolking geldt, komt dat paternaliserend over."
Zo was het zeker niet bedoelt. excuus daarvoor.
"En dat is een vorm van passief-agressief gedrag, waarmee je m.i. alleen maar bewijst dat alles wat je daarvoor beweert, niet waar is. Geweld en intimidatie kunnen meer dan alleen fysieke vormen aannemen. Dat bewijs je hiermee zelf. En waarschijnlijk met enig genoegen."
Zeker niet met genoegen, meer met verbijstering en verontwaardiging, (ik zit niet statisch in dit stadium, het gaat met ups en downs om het zo maar te zeggen en het is een ongoing proces)omdat na wat ik heb meegemaakt ik me op geen enkele manier kan voorstellen dat iemand die hetzelfde of iets vergelijkbaars heeft meegemaakt in staat is om een ander mens kwaad te doen puur voor het plezier, maar misschien ben ik daar wel te kortzichtig in (en heb je gelijk met ‘het licht gezien’)
"De evolutie heeft geen doel, dat is de reden waarom evolutie veel gelovigen – en de vele ietsisten tegenwoordig – zo verontrust. Evolutie is een objectief mechanisme. Het zegt alleen dat bepaalde variaties binnen een soort bij veranderende omstandigheden een grotere kans op overleving en voortplanting hebben dan andere variaties. Dat geldt voor ons, net als voor alle andere dieren en planten."
Wauw, je bent een van de weinigen dit dit inzien en begrijpen.
Maar wat ik eigenlijk is dat het evolutionair zo gegroeit is dat wij als mensen geweld in pricipe (en door mutaties kunnen hier altijd afwijkingen op ontstaan) gebruiken voor het verkrijgen van voedsel, het verdedigen van onszelf en ons nageslacht en het verdedigen en eventueel vergroten van ons territorium. Dus met het kort door de bocht "evolutionaire doel" bedoel ik dat door de evolutie gegroeid dit de doelen zijn van geweld. Als geweld minder doeleiden gehad zou hebben, zouden we waarschijnlijk minder succesvol geweest zijn als soort en als het meer doelen gehad zou hebben waarschijnlijk ook.
Hopelijk is daar mee ook meteen het laastste stuk beantwoord. We zijn het er denk ik over eens dat evolutie is en niet gestuurd kan worden. De evolutie kent dan ook idd geen einddoel, hooguit een einde, wanneer de zon supernova gaat. (maar je weet nooit, misschien dat eencellige dit overleven en elders in het helal… of dat wij of een ander succesvolle soort elders in het helal..
Ik moet ook niet tijdens de les gaan zitten posten, daar krijg je fouten van 😉
Maar wat ik eigenlijk bedoel is dat het evolutionair zo gegroeid is dat wij als mensen geweld in pricipe (en door mutaties kunnen hier altijd afwijkingen op ontstaan) gebruiken voor het verkrijgen van voedsel, het verdedigen van onszelf en ons nageslacht en het verdedigen en eventueel vergroten van ons territorium. Dus met het kort door de bocht "evolutionaire doel" bedoel ik dat door de evolutie gegroeid dit de doelen zijn van geweld. Als geweld minder doeleiden gehad zou hebben, zouden we waarschijnlijk minder succesvol geweest zijn als soort en als het meer doelen gehad zou hebben waarschijnlijk ook.
Hopelijk is daar mee ook meteen het laastste stuk beantwoord. We zijn het er denk ik over eens dat evolutie is en niet gestuurd kan worden. De evolutie kent dan ook idd geen einddoel, hooguit een einde, wanneer de zon supernova gaat. (maar je weet nooit, misschien dat eencellige dit overleven en elders in het helal… of dat wij of een ander succesvolle soort elders in het helal..
[18] [17] Dank voor je antwoord en toelichting. Het enige waarover we nog verder zouden kunnen discussieren is je opmerking over de samourai: "Ik geloof niet dat de samourai nou zo ver waren in hun zelfwaardering en zelfverwezenlijking. (Voor hun eigen idee wellicht, maar niet werkelijk)
Vooral dat ‘voor hun eigen idee wellicht’. Is dat niet de essentie van zelfwaardering en zelfverwezenlijking, namelijk dat dit niet objectief vast te stellen is en per definitie ‘voor hun eigen idee’ geldt?
Mijn opmerkingen over evolutie en wat ik daarna schreef, moet je nu maar beschouwen als mijn persoonlijke vrees voor alle ‘doeldenkers’ in deze wereld. Na je uitleg van wat je bedoelde, kan ik dat alleen maar onderschrijven.
Met vriendelijke groet
Fred
[19]
"Vooral dat ‘voor hun eigen idee wellicht’. Is dat niet de essentie van zelfwaardering en zelfverwezenlijking, namelijk dat dit niet objectief vast te stellen is en per definitie ‘voor hun eigen idee’ geldt"
Good point. Maar in mijn idee (ja ja idd mijn idee 😉
kom je tot echte zelfwaardering en zelfverwezelijking als je je zelfbeeld volledig los kan zien van het oordeel van anderen. Zo heb ik het althans ervaren. Dat betekent dat het een zeer individueel proces/ervaring is en daarmee onmogelijk om van een bepaalde groep te zeggen dat ze dit bereikt hebben. Daarbij komt dat het leven van de samourai vol rituelen, gebruiken en onderlinge codes zat. Kortom hoe anderen over hen dachten was zeer belangrijk.
Ook het plegen van harakiri duid in mijn ogen niet op het bereiken van een hoge mate van zelfwaardering, zelfverwezelijking, zelfrespect, maar eerder op zelfhaat.
De overheid heeft weinig te zeggen over inflatie als je weet dat slechts 3 a 5 % van het geld in omloop schuldenvrij op de markt komt in de vorm van munten en biljetten .
De overgrote rest komt uit het niets , gebaseerd op het principe van fractionele resrves waarbij een bank minstens 10* zoveel kan uitlenen dan ze in reserve heeft en waar ze dan nog eens interest op verdient .
Dat systeem wordt toegepast op overheden , bedrijven , gezinnen zowel als individuen .
Het is die eeuwige schuldenspiraal die voor inflatie zorgt .
Een prive-bedrijf (elke bank , centraal of anders) is nog minder transparant dan een overheid en toch is de geld- en inflatiecreatie in handen van de prive-sector .
Schuldvrije munt hebben we nodig
Comments are closed.