Ondernemen op school

In Duitsland worden er veel te weinig
ondernemingen opgericht. En net zoals
in Nederland ziet men de oplossing uit
het onderwijs komen.
Les krijgen in ondernemen. Heeft het
zin of werkt het averechts ?

Het thema ‘start je eigen bedrijf’ heeft de scholen bij onze Oosterburen bereikt. Overal werkt de (middelbare) schoolgaande jeugd aan businessplannen, denkt over rechtsvormen na en proberen de meest succesvolsten hun droom in produktie om te zetten. Niet alleen in het onderwijs maar ook via projecten of BV’s probeert men jong Duitsland ondernemender te maken. Er zijn ruim 25 schoolondernemerwedstrijden waar de bekendste Junior heet, een samenwerking tussen het Bundeswirtschaftsministerium en het Deutschen Institut für Wirtschaft in Keulen.

De reden hiervoor is simpel: in 2007 werden er in Duitsland rond de 855.600 bedrijven opgericht. Dat klinkt aardig maar als je daar de failliete en economisch inaktieve ondernemingen vanaf trekt houdt je een schamele 126.000 over. Dat is een daling van 17,5 % ten opzichte van 2006. De Amerikaanse economiewetenschapper en Nobelprijswinnaar Edmund Phelps zegt hier het volgende over: ‘Ik ben sceptisch over de komende welvaart. De export is voor de dynamiek en welvaart van een land niet doorslaggevend maar belangrijker is gedegen ondernemersschap, innovatie en de acceptatie van verandering en het nieuwe.’

Echter in Duitsland vreest 46,3% om snel failliet te gaan waar slechts 19 % van de Amerikanen deze zorgen deelt. En van hun ondernemerskwaliteiten zijn maar 31,4 % van de ondervraagde Duitsers overtuigt terwijl hier 55,4 % van de Amerikanen niet aan twijfelt. Zelfs 32 % van de jonge Zweden droomt van een carrière als ondernemer terwijl hun Duitse leeftijdsgenoten met 22 % achterblijven.
Deze cijfers komen overigens uit de Global Entrepreneurship Monitor. In 29 verschillende landen werden 2000 burgers over deze thema’s ondervraagt.

Volgens Arndt Werner, wetenschapper bij het Instituut voor Middenstandsonderzoek, ligt het achterblijven van de entrepreneursgeest bij de scholen. Zijn theorie is dat leraren hierbij een rol kunnen spelen maar hij geeft ook toe dat zij misschien niet de meest geschikte overbrengers zouden kunnen zijn. Bewijs hiervoor heeft hij nog niet want de uitkomsten van een lerarenonderzoek zijn nog niet uitgewerkt.

Witte raaf in het geheel is de inmiddels 28 jarige Oliver Strietzel. In 1996 nam hij met zijn klas in Werdohl (Nordrhein-Westfalen) deel aan een ondernemerswedstrijd. Met een reisbureau voor busreizen. Tegenwoordig is hij eigenaar van Busvermietung24 GmbH in Altena die jaarlijks een omzet van 2 miljoen euro heeft en zes werknemers telt. ‘Wij waren er destijds van overtuigd dat leraren lui zijn. En wij hebben gedacht dat er met de organisatie van schoolreizen geld te verdienen was.’ Dat klopte inderdaad. Al moet Oliver toegeven dat het hem niet kwam aanwaaien. ‘Uiteindelijk viel iedereen uit mijn klas af en stond ik in de pauze alleen over zaken te bellen’ herinnert hij zich.

En zo zal het waarschijnlijk met het gros van deze initiatieven vergaan. De meeste leerlingen laten het, net als hun leraren, gelaten over zich heen komen totdat er weer wat anders in de mode komt. Stimuleren van ondernemersschap is geen kwestie van een project op school en wat aardige commercials. Dat gaat veel dieper en heeft te maken met de wijze waarop de maatschappij ingericht is. Een maatschappij waarin het loont om hard en zelfstandig te werken. Een maatschappij waarin je kan vertrouwen op ordehandhaving zodat je zaak niet keer op keer overvallen wordt. En een maatschappij waarin je als ondernemer niet omkomt in regelgeving en bureaucratie.

De promotionele ondernemersactiviteiten van de Duitse overheid zijn cosmetisch en in feite gericht op het kweken van een oude generatie ondernemers: zij die zoveel mogelijk personeel in dienst gaan nemen. Vervolgens kan de overheid op de oude voet doorgaan met het uitmelken van de ondernemer en werknemer.