Moeten overheden slecht gedrag bestraffen of goed gedrag belonen? Geen van beiden.
Een artikel uit het FD van 27 juni, door Huub Schellekens is arts, hoogleraar innovatie in medische biotechnologie en in farmaceutische wetenschappen aan de Universiteit Utrecht en lid van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen
De vliegtaks gaat 1 juli in, een milieuheffing van euro 11,25 op korte en euro 45 op lange vluchten. De opbrengst van euro 350 mln vloeit de staatskas in en wordt niet besteed aan het milieu. Een zinloze maatregel, omdat het aantal vluchten niet vermindert. De prijsbewuste reiziger neemt de vervuilende bus om over de grens zijn goedkope vlucht te beginnen. Erger nog, zulke straffen hebben een tegengesteld effect. Ze ondermijnen onze morele motieven om goed met het milieu om te gaan.
Wie dat vergezocht vindt, verwijs ik naar het tijdschrift Science van vorige week. Daarin geeft de Amerikaanse econoom Samuel Bowles een overzicht van de effecten van overheidsregels tegen asociaal gedrag van burgers.
Het artikel begint met een studie bij zes crèches in Israël. Die hadden een probleem met ouders die hun kinderen steeds te laat afhaalden. Een hoge boete werd bedacht als oplossing voor dat asociale gedrag. Gevolg: de ouders kwamen nu twee keer zo laat. Na twaalf weken de maatregel schielijk intrekken hielp niet meer. Kennelijk zagen de ouders het op tijd komen niet langer als een morele verplichting tegenover het personeel van het kinderdagverblijf, maar als iets wat ze met geld konden afkopen.
Niet alleen straffen en boetes verminderen sociaal gedrag, ook belonen werkt soms averechts. Zo daalt het aantal bloeddonaties als daarvoor wordt betaald.
De economische theorieën die uitgaan van het maximale profijtbeginsel voor het individu, kunnen in de vuilnisbak. Ook morele principes spelen een belangrijke rol bij economische beslissingen.
Dat blijkt uit onderzoek bij inwoners op het platteland van Colombia, die voor hun bestaan afhankelijk zijn van bossen in gezamenlijk eigendom. Hun werd gevraagd hoeveel ze anoniem zouden weghalen uit een gezamenlijke voorraad voedsel en brandhout. In die situatie onttrokken de Colombiaanse bosbewoners een hoeveelheid die ergens lag tussen het maximale egoïstische niveau en de altruïstische hoeveelheid die iedereen ook in de toekomst aan zijn trekken laat komen. Vervolgens werd de anonimiteit opgeheven en moesten ze onderling de hoeveelheid bepalen. Het gebruik daalde toen tot het meest sociale niveau.
In het laatste deel van de simulatie verscheen een overheid met regels en boetes voor overtredingen. U raadt het: de Colombianen zagen de boetes als kostenpost en deden vervolgens de maximale greep uit de voorraden. Hun morele verplichtingen beschouwden ze kennelijk als afgekocht.
Uitbannen van asociaal gedrag heeft duidelijk geen zin zonder een beroep op het morele besef van de burger. Of zoals de Zwitserse econoom Bruno Frey het uitdrukt: een staat die regels maakt met het idee dat burgers in principe schurken zijn die gecorrigeerd moeten worden, levert alleen maar meer schurken op.
De dagelijkse flitswoede in combinatie met een politiemacht die het verrekt de burgers te beschermen tegen jeugdige voornamelijk Antilliaanse en Noordafrikaanse vandalen is een van de talloze bewijzen van de volstrekte overbodigheid van die staat.
…goed stuk.
blijkt maar weer, waarop het hele systeem gebaseerd is – geld, en nog eens geld.
Alles, maar dan ook werkelijk alles wordt tot Mammon herleid –
doet er geen d** toe hoe heilig of mooi:
geloof, kinderen, trouw, smart (egeld), alles.
en Mammon vindt het prachtig.
L
E.e.a. hangt natuurlijk ook af van de hoogte van de boete en van de pakkans.
Maar onterecht a priori reeds als boef gezien worden, werkt bij mij wel averechts.
Voorbeeldje: als student woonde ik op enkele honderden meters van een AH. Het was wel zo handig om met het wagentje tot aan mijn flat gebouw te rijden, in de lift, boven alles uitpakken en vervolgens het wagentje terug te brengen naar de rechtmatige eigenaar, zijnde de AH, wat ik ook steeds zo deed.
Toen ineens kwamen er wagentjes waar je 1 gulden statiegeld moest voor betalen. Ik werd dus a priori gezien als iemand die anders zijn wagentje niet zou hebben teruggebracht (hoe durven ze zo over me te denken!) en bovendien was 1 gulden eigenlijk best weinig in verhouding tot mijn boodschappen die ik slechts 1 maal per week deed (vandaar ook dat ik het wagentje nodig had, want wie dadelijks zijn inkopen doet kan makkelijk zijn spulletjes in een enkele tasje dragen). Dus voortaan had ik zoiets van: als ik mijn wagentje hier laat staan en ze zenden iemand om het te komen ophalen, dan verdienen ze 1 gulden aan die service. Geweldig zo’n ophaaldienst! Nou hoef ik me dus niet schuldig te voelen als ik het wagentje niet terugbreng: ik heb immers voor het ophalen betaald.
Sindsdien heb ik het nooit meer teruggebracht. Uit gemakzucht? Ja … en uit principe!
Maar … als ik er een munt van 5 gulden had moeten in steken, had ik het vermoedelijk wel teruggepakt. Economische principes gelden dus toch weer wel.
Als ik een onterechte boete krijg -zoals voor een snelheidsovertreding- dan ga ik vervolgens in overeenstemming met mijn lik-op-stuk beleid dienovereenkomstig schade veroorzaken door 1 tot 3 maand lang (al naar gelang de hoogte van de boete) de afvalscheiding te verknoeien: o.a. plastic in de glasbak en omgekeerd.
Immers: de overheid heeft mij onterecht schade berokkend, dus doe ik dit terug. Net zo makkelijk en het geeft veel voldoening.
Aanvankelijk was mijn reactie om vuil op straat te gooien. Dan moest de gemeente maar kosten maken om dat op te ruimen. Maar hiermee raakte ik ook andere burgers en daar had ik wel een probleem mee. Vandaar dat ik overging op een maatregel die geen overlast veroorzaakt aan onschuldige buurtbewoners maar die de overheid wel financieel schaadt, zoals zij het met mij deed.
Zo stond ik een paar jaar geleden voor de beslissing om een IT-opdracht voor de Politie haaglanden uit te voeren.
Gedurende dat proces kreeg ik een “schikkingsvoorstel”.
Feit was dat ik op zondagmorgen op een snelweg met 115 km per uur had gereden terwijl de maximum snelheid aldaar 100 was. (A27 bij Utrecht)
Reden voor die snelheidsbeperking was de drukte en de milieuoverlast gedurende spitsuren.
Onze overheid vind het in zo’n geval echter wel makkelijk om de beperking dan 24/7 te laten gelden.
Aangezien we in de spitusren die snelheden toch al niet halen vind de polite het schijnbaar wel kicken om daar dan in het weekend en de nachtelijke uren te gaan “handhaven”.
Na nog even overdacht te hebben mijn standaard tarief met 50% te verhogen heb ik uiteindelijk toch besloten om de opdracht geheel te weigeren.
Gezien niemand over het voorgaande viel, nu even een veel sterkere bekentenis.
Ik heb jarenlang in een andere EU lidstaat gewoond. Ik woonde en werkte er, betaalde er (onder dwang) mijn belastingen, sprak de taal, had er veel vrienden en was er kortom goed geintegreerd. Niemand in mijn omgeving die er bij stilstond dat ik niet “een van hen was”. Behalve uiteraard de overheid. U weet wel, die organisatie die het haar onderdanen o.a. verbiedt te discrimineren, maar zelf niets anders doet.
Op een dag verloor ik namelijk mijn baan en vroeg ik een uitkering aan. Als libertarier ben ik weliswaar tegenstander van uitkeringen, maar dat ben ik eveneens van belastingen en sociale premies en die waren mij jarenlang afgenomen zonder dat er mogelijkheid van een opt out bestond, dus uiteraard had ik geen problemen met het recupereren van mijn eerder onder dwang afgestane geld. De overheid van het vreemde land (laten we het VL noemen) echter wel. Hoewel bij het innen van belasting mijn nationaliteit geen enkel bezwaar vormde en men mij als slachtoffer niet discrimineerde (alsof ik geschokt geweest zou zijn als ik geen belastingen had MOGEN betalen!) werd mijn aanvraag tot uitkering afgewezen omdat ik geen VL-er was. Ja, het was duidelijk: de VL overheid beschouwde mij niet als “eigen volk”. En daar waar dit voor het innen van belasting geen bezwaar was, bleek mijn nationaliteit nu dus “ineens” een rol te spelen. Daar waar de mensen om me heen, me aanvaardden als een van hen, gaf de overheid te kennen dit anders te zien. “Neen, u bent geen VL-staatsburger, dus u komt niet in aanmerking”. Mijn tegenwerping dat ik voorheen wel “in aanmerking kwam” om belasting EN SOCIALE PREMIES te betalen, mocht niet baten.
Uiteraard was ik diep teleurgesteld maar ik overleefde het wel en een tijdje later werkte ik weer en betaalde ik (helaas en nu met nog meer tegenzin) gewoon opnieuw belastingen en sociale premies.
Ruim 2 jaar later op een zondagavond in juli, liep ik van de tramhalte naar mijn flat en passeerde langs een schoolgebouw van een staatsschool. Die school stond (voor 90%) op een zuilengallerij: de begane grond was een open lucht schoolplein. En toen zag ik dat een container “onder” het gebouw in brand stond – vermoedelijk aangestoken door “jongeren”. Mijn eerste reactie was om snel de brandweer te bellen. Maar toen bedacht ik me: het is een overheidsgebouw en uitgerekend de overheid zelf heeft mij gediscrimineerd en me de facto te kennen gegeven dat ik in haar ogen niet meetel. Dus … waarom zou ik dan “mijn burgerplicht vervullen” als ik niet eens voor gelijkwaardig burger aanzien word? Door uitgerekend de eigenaar van dit gebouw! En dus dacht ik bij mezelf “’t zal hen leren” en liep gewoon door.
Groot was dan ook mijn genoegen toen ik de volgende dag kon vaststellen dat het hele gebouw uitgebrand en onbruikbaar was maar … nog wel rechtstond. Zodoende moesten eerst nog kosten gemaakt worden om de ruine echt af te breken alvorens men er een nieuw kon zetten. De schade liep in de miljoenen. Van dat bedrag had men mij en mijn nageslacht nog 3 generaties lang wel 100 jaar een uitkering kunnen geven. Maar bijna 3 jaar eerder had men mij dit voor slechts enkele maanden geweigerd. Daardoor mochten ze nu ruim het honderdvoudige bedrag ophoesten!
Op mijn ontmaagding na, was dit toch wel het mooiste moment van mijn leven 😉
You bastard! *grin* 😉
@Ragnar: Dat is wel heel kinderachtig.
Goed artikel, zo werkt het inderdaad.
Als ik een stuk of 20 verkeersdrempels gehad heb, begin ik toch langzamerhand wat agressiever te worden, zowel met de auto als met de fiets.
Komt nog bij dan JP Balkendinges veel waarde lijkt te hechten aan normen en waarden, vervolgens die dingen onnodig maakt door alles te regelen zoals in het artikel geïllustreerd. Zo zijn het dus inderdaad Wormen en Maden geworden. Het sinkt in Den Haag!
JP…. ( J van “Judas ‘..?)
* maag voelt bewegen, teiltje zoekt *
‘Nee hoor’, zegt de zgn weldenkende mens, ‘Mammon ? Wat een onzin ‘.
Openbaringen 18: ‘.. HANDELAREN ( ! ) in de ZIELEN van mensen ‘…..
L
Persoonlijk geniet ik er altijd van om GEEN autogordel om te doen.. 😛
de truuk is dan zodra ik sterke arm der wet ontwaar ik met mijn linkerarm door de lus van mijn gordel schiet zodat het net lijkt of ik de gordel om heb.
Ik rijdt 60K km p/j en ben de afgelopen 5 jaar niet bekeurd, dus mijn methode werkt 🙂
Ik weiger om mij door de staat tegen mezelf te laten beschermen. Ik bepaal zelf wel hoeveel risico ik wil lopen.
daarentegen draag ik wel altijd mijn motorhelm, maar dat is om geen vliegen in mijn bek te krijgen, en te zorgen dat ik mijn mond weer kan sluiten als ik die per ongeluk bij +200Km/u open doe 😉
Bij die snelheid heb ik ook geleerd om als passagier, met open vizier niet, langs de berijder proberen te kijken.
Dan zit je helm ineens op een heel vreemde manier op je hoofd.
hehehe
zo heb ik al eens een mus in mijn bakkes gehad met een open vizier..auch..
Dat kinderopvang voorbeeld is een hele sterke. Vorige maand op BNR radio een nieuwsitem over onze kinderopvang en boetes. Ik kjende het Israelische verhaal niet, maar ook hier kampten sommige opvangplekken men met dit probleem: ouders die te laat komen waardoor het personeel gedwongen is te wachten. En ook hier, was de oplossing boetes. En ook hier was het resultaat hetzelfde: ouders die het te laat komen nu niet meer als iets ‘slechts’ zagen, want je betaalde ervoor …
Maa het gaat ook verder. De mentaliteit die pas echt vernietigend is voor een samenleving is als volgt te omschrijven: “Waarom zou ik mijn buurman helpen indien die zijn baan kwijt raak? Daar is de overheid toch voor?”
De overheid kan alleen nog maar beboeten en bestraffen, want ze kan helaas geen beroep meer doen op het morele besef. Het legt referendauitslagen (EU, Rijn-Gouwelijn) naast zich neer ondanks beloftes, ministers (Veerman) en deelraadsleden (Bijlmer) worden ondanks aangetoond gesjoemel met subsidiegelden met rust gelaten, geen uitleg over en verantwoordelijkheid willen dragen voor betrokkenheid bij een illegale oorlog (Irak), het grootste aantal telefoontaps (relatief en absoluut) van alle democratische landen, ambtenaren die straffeloos de wet kunnen overtreden (Pikmeer-arrest), omgekeerde bewijslast in wetgeving (Bibob, sexuele intimidatie op werk), etcetera, etcetera. Wie wil weten, waarom de overheid zo’n simpel beeld heeft van ons gedrag en de wens van de overheid om ons gedrag met alleen boetes en beloningen te willen sturen, raad ik aan ‘The Trap’ van Adam Curtis te bekijken. Is vast wel wergens te vinden op internet.
Wat een fantastisch stuk! Het is de onderbouwing van iets waar ik lang over nadenk. Precies zoals Armin zegt: “Waarom zou ik mijn buurman helpen indien die zijn baan kwijt raak? Daar is de overheid toch voor?”
Niemand staat nog voor een ander klaar, de sociale cohesie tussen mensen in de samenleving is ver te zoeken en verantwoordelijkheid nemen heeft een all-time-low bereikt. De overheid ontneemt je vrijheden, maar daarmee ook verantwoordelijkheid en zelfoplossend vermogen. Waar je normaal als mens iemand zou helpen, verwijs je hem nu naar de overheid. Het erge is dat die wel zegt dingen te regelen en te helpen, maar het nauwelijks doet en eigenlijk meer problemen creeert door een woud aan niet meewerkende instanties (en dit kan ik zeggen uit ervaring).
Eigenlijk zijn sociaal stemmende mensen zeer a-sociaal. Ze willen de verantwoordelijkheid afkopen ipv er zelf iets aan te doen. En de uitvoerende personen gaan niet zelf de problemen aanpakken, maar verrijken zichzelf liever over de rug van de noodlottigen.
En dan te bedenken, dat zo’n afschuifcultuur alleen maar erger kan worden, niet minder
Ja, dat klopt! Het is net alsof mensen zich steeds meer onmachtig voelen en dus maar vragen aan de overheid om in te grijpen.
In principe is het rookverbod precies zo. Wat let het mensen om een rookvrije kroeg te beginnen?
In 2006 werd de vierdaagse van Nimwegen gehouden terwijl het boven de 30 graden was. Er bezweken oudere deelnemers aan de hitte. Gelijk werd er aan de politiek gevraagd of ze maatregelen willen nemen. Terwijl je ook kan stellen dat het niet verstandig is van mensen op leeftijd, die niet fit zijn om dagenlang in de volle zon te gaan lopen.
Ook op TV en in de kranten worden er continu mensen geconfronteerd met een zogenaamd probleem en dan wordt er om een mening gevraagd. Stelling: “steeds meer mensen hebben last van overgewicht in Nederland”. De reacties die ze laten zien: “De overheid moet gezond eten goedkoper maken en vet eten duurder” en meer van dit soort nonsense.
Anorexia is een probleem wereldwijd en dus ook in Nederland. Het komt in de media en er wordt geroepen dat de overheid de zogenaamde Pro-Anorexia websites moet verbieden. Ik kreeg op hyves ook alleen maar petities die ik zou moeten ondertekenen om dit voorstel te steunen. Ik geloof niet dat een verbod zorgt voor minder anorexia, het is immers niet zo dat iemand op zo’n site komt en denkt: “He, dat moet ik ook eens doen.” Daarnaast wil ik niet dat de overheid internet gaat censureren. Ik geloof meer in het overtuigen van tiener meisjes dat ultradun niet de maat is en al helemaal niet mooi. Dit staat echter los van de overheid.
Zo kan ik nog wel meer voorbeelden noemen van een steeds grotere roep om ingrijpen van de overheid. Neem goedoeme zelfverantwoordelijkheid en doe wat je wil, maar vraag niet steeds de overheid om in te grijpen.
Inderdaad, Marc. Een fatsoenlijke volwassene probeert de staat juist overal buiten te houden. Maar niet alleen de goegemeente, zelfs het bedrijfsleven heeft zich horig gemaakt.
Comments are closed.