De Maestro vs. de Markt

Alan Greenspan beweert dat de vrije markt de financiële crisis niet heeft kunnen voorkomen, en dat hij “geschokt” is dat zijn zogenaamde “vrije-markt-ideologie” een “fout” bleek te bevatten.

Maar waarom zouden we hem serieus nemen? Greenspan, ooit geassocieerd met laissez-faire filosofe Ayn Rand, heeft al decennia niet meer gepleit voor een werkelijk vrije markt. Bedenk dat dit een man is die gedurende twee decennia gezwolgen heeft in het zijn van, zoals de New York Times het zei, “de onfeilbare maestro van het financiële stelsel.”

Vrije markten kennen geen “onfeilbare maestro’s”; ze bevrijden ons van deze “maestros” – de centrale planners die keer op keer ten onrechte beweren het vermogen en het recht te hebben om het economische leven van miljoenen te orkestreren. Vrije markten maken het voor ieder van ons mogelijk om onze eigen maestro te zijn, onze eigen zaken te regelen, om te produceren en te verhandelen volgens ons eigen beste inzicht, en verantwoordelijkheid te nemen voor de gevolgen als we falen.

Alan Greenspans hele functioneren bij de Federal Reserve was gewijd aan het verstoren van markt resultaten in de strikt gecontroleerde financiële markten, inclusief de markt voor hypothecair krediet. De Fed heeft door haar aard enorme macht over de markt daar zij de geldhoeveelheid en de rentetarieven dicteert, die op hun beurt de kredieten, de leningen en het hefboomeffect van de banken in de gehele economie bepalen. In het begin van Greenspans carrière verwachtten een aantal mensen dat de voormalige tegenstander van de Fed en voorstander van een gouden standaard de verstoring van de markten door de Fed zou minimaliseren. In plaats daarvan werd onze Greenspan Manipulator-in-Chief, die herhaaldelijk de geldhoeveelheid vergrootte en kunstmatig de rentetarieven verlaagde om zogenaamd de welvaart te vergroten. Verder leverde hij geen noemenswaardige tegenstand tegen verwante markt-vervuilers zoals Fannie Mae en Freddie Mac (die kredietverleners stimuleerden miljarden aan kredieten te verstrekken die zij in een vrije markt niet verstrekt zouden hebben) en het kartel van door de overheid gesteunde ratingbureaus (waarvan de absurde modellen AAA ratings gaven voor door hypotheken gedragen securities).

Dus als Greenspan spreekt doet hij dit niet als de stem van een (niet bestaande) vrije markt voor de financiering en huisvesting, maar als de stem van de regering voor centrale planning – een stem met alle motieven om de schuld bij de markt te leggen in plaats van bij het marktverstorende beleid van de Fed.

Het is zeker niet de stem van de Alan Greenspan die de Fed de kaak stelde en de goudstandaard verdedigde in Ayn Rand’s compendium uit 1960 Capitalism: The Unknown Ideal. Die Alan Greenspan begreep wat vrije markten zijn, en legde uit hoe ze rationeel, egoïstisch gedrag bevorderen, zo lang individuen zelf verantwoordelijk waren voor hun eigen risico’s. Hij heeft ook uitgelegd hoe overheden met giften en bailouts irrationeel, destructief gedrag belonen. Bijvoorbeeld, als de overheid de geldhoeveelheid vergroot en de rente manipuleert geeft zij financiële instellingen nieuw geld dat niet geruggensteund wordt door reële activa, geld dat bepaalde sectoren van de economie (zoals de dot-com bedrijven of huizen) in wordt gesluisd, en dat kunstmatige hypes creëert, gevolgd door catastrofale crises. Merk op hoe Greenspan in 1966 de boom vóór de crash van 1929 analyseerde: “Het teveel aan krediet dat de Fed in de economie pompte sijpelde door naar de aandelenmarkt – en leidde tot de totstandkoming van een fantastische speculatieve zeepbel.” Klinkt dat bekend? Wat zou die Greenspan als de oorzaak identificeren van de speculatieve huisvestings zeepbel die het hart van de huidige crisis vormt – de markt of de maestro?

Greenspan heeft uiteraard het recht zijn mening te herzien, maar het is intellectueel oneerlijk om te beweren dat de markt die hij 20 jaar gemanipuleerd heeft werkelijk vrij was. En degenen die bedenkingen hebben bij Greenspans acties als Fed chef moeten niet vragen hem wat hij niet gedaan heeft om de financiële crisis te voorkomen, ze moeten vragen wat hij gedaan heeft om de crisis te veroorzaken door het gebruik van zijn enorme macht om irrationeel gedrag te belonen. Zij moeten hem vragen hoe hij kan ontkennen dat zijn inflatoire drukpers, samen met de huisvestings verzorgingsstaat, de valse belofte creëerde van een steeds toenemende huizenprijs die de basis vormde van alle irrationaliteit in de markt – van het eindeloos “flippen” van huizen voor de lol en de winst tot aflossingsvrije “leugen leningen” voor arme mensen tot het gokken op Wall Street met dubieuze hypothecaire contracten.

Als iemand iets wil begrijpen van de vrije markt uitleg van de financiële crisis moeten ze Ayn Rand maar eens lezen, of Ludwig von Mises, of zelfs de Alan Greenspan van 42 jaar geleden. Maar luisteren naar de hedendaagse Alan Greenspan als deze spreekt over vrije markten is als het luisteren naar een Chinese censor als deze spreekt over vrije meningsuiting.

Er kan niets goeds komen, intellectueel noch politiek, van het de schuld geven van onze problemen aan iets dat nog niet bestond – of dat nu de mythische vrije markt van de woningbouw zeepbel of Greenspans mythische vrije markt ideologie betreft. Amerikanen moeten Greenspans ware aard begrijpen, die van het als bureaucraat manipuleren van de markt, zodat we de overheidscontrole die de echte oorzaak is van de huidige puinhoop kunnen onderzoeken, en ons de rampen besparen die worden veroorzaakt door een nog minder vrije markt in de toekomst.

Dit artikel is een vertaling van een nieuwsbrief van het Ayn Rand Center for Individual Rights, geschreven door Alex Epstein en Yaron Brook. Overgenomen met toestemming van het Ayn Rand Instituut.

Alex Epstein is an analyst at the Ayn Rand Center for Individual Rights (ARC). Yaron Brook, Ph.D., finance, is president of ARC. The Ayn Rand Center is a division of the Ayn Rand Institute and promotes the philosophy of Ayn Rand, author of “Atlas Shrugged” and “The Fountainhead.”