Ironisch dat vrijwel alle politici de oplossing van de kredietcrisis zoeken in het creëren van schuld, terwijl dat juist de aanjager is. 
Volgens financieel expert Jac Kragt zijn recessies te prefereren boven de schraalheid en onderdrukking van het socialisme, het extreme zusje van de sociaal-democratie. Helaas gaat hij in zijn analyse (Forum, 25 november) niet ver genoeg. Niet het kapitalisme heeft gefaald, maar de sociaal-democratie. 
 

Aan de basis van ons kapitalistische systeem staat namelijk een coalitie die de verworvenheden van de sociaal-democratie mogelijk heeft gemaakt. Die coalitie staat echter ook aan de basis van de kredietcrisis.

De coalitie waar ik op doel is de samenwerking tussen centrale bank en overheid, een verband dat in het verleden door sociaal-democraten met graagte is omarmd. 

Goudstandaard

Eind 19de eeuw ontstond bij politici in het Westen de behoefte de samenleving een bepaalde richting te geven. Overheden moesten daarvoor invloed kunnen uitoefenen op het bestedingspatroon en de inkomensverhoudingen van burgers. De overheid moest daarom controle krijgen over de geldhoeveelheid. Ze deed dit via belastingheffing en verruiming van de geldhoeveelheid. Dat laatste was echter alleen mogelijk door goud en geld van elkaar los te koppelen – dit kon dankzij het instituut centrale bank. In de 20ste eeuw zijn juist de sociaal-democraten dit in steeds ruimere mate gaan doen. 

De verruiming van de geldhoeveelheid begon in 1914. Overheden lieten de goudstandaard los om geld bij te drukken waarmee de Grote Oorlog kon worden betaald. Daarna werd besloten niet terug te keren naar de discipline van een goudstandaard, maar naar een standaard waarbij goud, het Britse pond en de Amerikaanse dollar aan de basis stonden van het geldsysteem. Hierdoor werd een enorme kredietcreatie mogelijk, die in 1929 eindigde in een depressie.

Om hier uit te komen, namen overheden verschillende maatregelen, maar vaak werd besloten dat de centrale banken geld moesten bijdrukken. Dit resulteerde in een diepere crisis en een nieuwe oorlog.

In 1944 werd een goudwisselstandaard ingevoerd met alleen de dollar als anker. Buitenlandse centrale banken koppelden hun munten aan de dollar en konden hun dollars altijd omwisselen voor Amerikaans goud.

 Meer geld uitgeven dan je hebt

Aanvankelijk waren het centrale banken en overheden die de kredietschepping centraliseerden en ervan profiteerden. Maar al gauw ontstond er door oliewinning en globalisering een mondiale, door centrale banken en overheden gedoogde kapitaalstroom. Hiermee werd gespeculeerd op een loskoppeling van goud en de dollar. De Amerikaanse overheid drukte immers voor het optuigen van een verzorgingsstaat en het voeren van oorlogen veel meer dollars dan er aan goud in de kluis lag. In 1971 gaf Washington de strijd op; goud en dollar werden ontkoppeld.

De discipline verdween, politici bekeerden zich wereldwijd en van links tot rechts tot het basisprincipe van de sociaal-democratie: meer geld uitgeven dan je hebt.

 Sinds 1971 leven we met een geldsysteem dat is gebaseerd op zwevende wisselkoersen. Of beter gezegd: zinkende wisselkoersen. Door permanente begrotingstekorten en geldcreatie is de waarde van het geld gestaag afgenomen. Internationaal opererende banken en bedrijven zijn zich tegen koerswisselingen en waardeverlies gaan indekken. Tegelijk werden financiële markten door overheden meer als bondgenoot gezien, omdat die daar geld konden lenen om hun welvaartsstaten en oorlogen te kunnen financieren. Staatsobligaties deden dienst als onderpand bij verdere financiering. Zo ontstond een enorm reservoir van kapitaal waar overheden, bedrijven en consumenten naar hartelust van konden lenen.

 Mooi feest

Zowel overheden als de economie groeiden in de jaren tachtig en negentig gestaag en simultaan. Maar de economie groeide altijd net iets harder, waardoor het leek alsof de overheid zich terugtrok. Sociaal-democraten en socialisten noemen dit neoliberaal, terwijl in deze periode wereldwijd juist de sociaal-democratie hoogtij vierde en de overheden overal groeiden.

Het is dus het sociaal-democratische experiment dat heeft gefaald.

 We hebben een mooi feest gehad waarbij iedereen dacht dat ie rijk was. Het geleende geld van de kapitaalmarkten is gaan zitten in prijsstijgingen van vastgoed, aandelen en staatsobligaties. Nu dalen de prijzen weer, maar de schulden waarmee de aankopen zijn gedaan blijven staan. Sociaal-democraten denken nu, net als in de jaren dertig van de vorige eeuw, dat de overheid de economie kan stimuleren door geld te lenen en uit te geven als de consument afhaakt.

 Het is ironisch dat schuldcreatie door overheden, de aanjager van de crisis, door vrijwel alle politici wordt gezien als oplossing.

Voorlopig is er nog voldoende kapitaal om aan de geldbehoefte van de overheden te kunnen voldoen. Problemen zullen ontstaan als de kapitaalmarkt niet meer bereid is tegen lage vergoeding geld aan overheden uit te lenen, of als het kapitaal op is. Dan zullen overheden zich wenden tot de centrale bank om geld uit het niets te creëren. Dan is de cirkel rond.
————————————–

Sander Boon is politicoloog en voorzitter van de Frédéric Bastiat Stichting, een klassiek-liberale denktank.

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

13 REACTIES

  1. Goed en duidelijk artikel. Het geeft maar weer eens onbetwistbaar aan dat de overheden niet, zoals uit zo veel grapjes bekend is, passief ofwel statisch zijn. Nee, het geeft duidelijk aan dat de overheden contra-productief werken op de werkelijke positieve aanjagers van de economie: het bedrijfsleven en de consument.

    Ik lees het artikel… u leest het artikel… waarschijnlijk nog een paar honderd vrije denkers in dit land…, maar wanneer worden de overheden eindelijk eens wakker?

    Dus mijn vraag (en dooddoener) is: en wat nu???

    We weten als vrije denkers de richting wel, maar wat gaan we nu DOEN?

  6. @Dikke Leo [5]: Leuk voorstel, Dikke Leo. Maar de meeste werkenden zijn een bepaald inkomen en uitgavenpatroon gewend. Dat gaat drastisch naar beneden als ik een uitkering aan moet vragen. In mijn geval betekent dit, dat ik als zelfstandig ondernemertje, direct de bijstand in moet. En mijn vriendin heeft nog wel een baan (als ambtenaar), dus die gaat écht niet met mij meedoen. Dan zou er van mijn uitkering nóg eens iets af gaan, omdat mijn vriendin een fulltime baan heeft.

    Ik denk niet dat ik dit er voor over heb en dat geldt waarschijnlijk voor de meeste vrijdenkers. Zelf heb ik toch nog ergens de naïeve gedachte, dat ik als ondernemer mezelf nog een klein beetje onttrek aan het loonslaafse leven en nog een paar vrije keuzes heb.

    Als zeer schrale troost, krijgen wij als “economische eenheid” via het salaris van mijn vriendin ook nog eens wat rendement terug voor alle belastingcenten die ik betaal. Ach, nu ik dit zit te typen, is dat ook maar een wrange vreugde…

    Moeilijk dilemma.

    Dikke Leo [9] reageerde op deze reactie.

  7. @Dikke Leo [5]:

    Maar wat je voorstelt dat gebeurd eerdaags vanzelf, daar hoef je niets voor te doen!!…Nou ja, een beetje wel natuurlijk namelijk gewoon wachten.

  8. Men gaat niet uit problemen komen, door dezelfde mate van bewustzijn te gebruiken, waarmee men in de problemen gekomen is.
    Een veelvoud aan varianten, van de een of andere …isme, scheppen, met zekerheid.

  9. @Paul Martens [6]: Ja, nee ho, ik heb het meegemaakt, als ondernemer, de kern van je probleem ligt dus dat je vriendin bepaalt hoe het moet gaan. Zelf wil je het niet. Sorry dat ik laat reageer maar de computer leek te craschen en dat heb ik ff opgelost, echter dat is wat de overheid doet, ze weten het zelf niet dus dan moet de markt het maar oplossen. Veroorzaken een probleem, om die daarna weer op te lossen, terwijl ze het zelf niet kunnen. Zo houd je veel raamambtenaren in stand en iedereen is blij, echter het is incorrect, volgens de gevestigde orde, dan wordt je automatisch crimineel en kan je weer op de overheid paristeren. Dus wie is slimmer, de overheid of diegene die zelfstandig is?

  10. Uitstekend artikel. Vooral het laatste stukje.

    Problemen zullen ontstaan als de kapitaalmarkt niet meer bereid is tegen lage vergoeding geld aan overheden uit te lenen, of als het kapitaal op is

    Voorlopig draaien – zoals ook ik aangaf bij eerder discussies – de geldpersen nog niet. Men ziet echter wel enorme onttrekkingen uit de kapitaalmarkt. Net in een tijd waarin die kapitaalmarkt op zijn rug ligt. Erg slechte zaak!

    De enige vraag die ik heb, is of men zich dan inderdaad tot de centrale bank zal wenden of gewoon de burgers een extra belastingheffing gaat opleggen. Ik heb hoop, maar dan dus ook gelijk vrees, dat extra belastingen veel aantrekkelijker is vanuit overheidsoogpunt.

    Robbie [11] reageerde op deze reactie.
    Andre [13] reageerde op deze reactie.

  13. @Armin [10]:
    “Voorlopig draaien – zoals ook ik aangaf bij eerder discussies – de geldpersen nog niet.”

    Ik heb jou ‘in eerdere discussies’ met cijfermateriaal van de FED onder de neus gewreven dat die aanname niet klopt. Ik heb je daarbij gevraagd om jouw stelling als zou er geen geld zijn gecreëerd, te onderbouwen met cijfermateriaal.

    Ben je daar nu wél toe in staat ?

    @Robbie [11]:
    Welke cijferreeks heb je gebruikt om tot die 8.7% te komen ?

    @Adriaan [12]:
    Nee, uiteraard niet. Geld “van de overheid” is ook geld. De pijp moet roken, anders zit je in de kou.

Comments are closed.