Boekhoudprincipes

Ik kan alles weerstaan, behalve de verleiding,

Oscar Wilde, Ierse schrijver 1854-1900

Gedragsleer

Zoals eerder reeds uitgelegd heeft economie helemaal niets met wiskunde te maken, maar is het een gedragsleer. Wiskunde is een exacte wetenschap en dus niet geschikt om het menselijk gedrag te onderzoeken, hoe kun je namelijk angst of vertrouwen in een mathematisch model gieten? Dat is uiteraard schier onmogelijk; de ondergang van het Long Term Capital Management hedgefonds in 1998 is daar een pregnant voorbeeld van. Nobelprijswinnaars probeerden een wiskundig model te creëren op basis van de markt. Hiermee werd met maar één crisis rekening gehouden. De Azië-crisis in 1997 was een eerste test die het overleefde, maar de Russische crisis een jaar later brak hun op en het fonds ging ter ziele. Vandaar dat de meeste economen aan onze faculteiten geen schijn van kans hebben om ooit deze materie te kunnen begrijpen. Men kan nu eenmaal geen rekenkundige modellen loslaten op een inherent psychologische situatie.

Economie vergt feitelijk een grondige kennis van drie zaken:

1. psychologie
2. financiën
3. geschiedenis

Onlangs hoorde ik op een nieuwszender dat men zich nu pas realiseert dat men in een recessie zit. Natuurlijk is dat al 7 jaar zo, maar heeft men nu eindelijk door dat het werkelijk zo is. Men denkt in politieke en economische kringen dat het een diepe recessie wordt die ongeveer 1-2 jaar gaat duren. Dat is natuurlijk lariekoek, want een economische depressie duurt normaal zo´n 3-4 jaar, mits men het gewoon zou laten uitwoeden. Spijtig genoeg doet men dat niet en via allerlei Keynesiaanse en monetaire kunstgrepen gaat deze crisis dus zo´n 10-15 jaar duren, wellicht langer als ze precies hetzelfde doen als Japan de afgelopen twee decennia. Met al die ‘bailouts’ en reddingsplannen, zoals we nu zien in de gehele wereld ziet het er wel naar uit dat we zo´n 20 jaar van crisis tegemoet gaan en dienen we ons daarop voor te bereiden, tenzij er weldenkende  en intelligente politici zijn die willen luisteren naar niet-Keynesiaanse of monetaristische economen.

Uitwoedende crisis

Let wel, op onze economische faculteiten wordt niets meer onderwezen dat zou wijzen op het nietsdoen en deze crisis gewoon binnen een paar jaar te laten uitwoeden. Dit werd nog wel gedaan in de pre-Keynesiaanse periode en wel in de periode 1873-1877. Deze crisis werd veroorzaakt door een krediet dat werd gecreëerd in de Verenigde Staten als gevolg van de Burgeroorlog van 1861-1865, waarvan de schulden moesten worden gesaneerd. Omdat de goudstandaard in zwang was werden de uitgegeven ‘greenbacks’ weer teruggehaald door de Amerikaanse overheid en 100% vergoed met de goudwaarde. Dit zorgde voor een inkrimping van de geldhoeveelheid en acht jaar later was de crisis een feit. Omdat niets werd ondernomen om de crisis te ‘bestrijden’ was deze depressie binnen vier jaar voorbij en kon weer een begin worden gemaakt met de gezonde financiële fundering van de economie..

De jaren 30 waren een rechtstreeks gevolg van de 1e Wereldoorlog van 1914-1918. Het geld en krediet welke in die jaren werden gecreëerd vonden hun weg in de rest van de economie, waardoor er een hausse ontstond in de jaren 20. De goudstandaard werd in Groot-Brittannië in 1925 hersteld en zorgde voor een grote vlucht van kapitaal in dit goud. Hierdoor kwamen de Britten in de problemen, omdat het goud niet was geherwaardeerd op de geldhoeveelheid toen in omloop, maar nog op de oude vooroorlogse situatie. De run op goud was funest voor de economie, omdat het goud bij de Bank of England langzaam maar zeker opraakte. Exact hetzelfde gebeurde in de jaren 60 en begin jaren 70 met de Amerikanen.

De laatste grote crisis duurde van 1930 tot 1948. Om veel populaire mythes en legendes uit de wereld te helpen was het niet de New Deal of de Tweede Wereldoorlog die ons uit de crisis hadden geholpen, maar juist het ontslag van alle New Dealers door Harry Truman in 1946 heeft hieraan een enorme bijdrage geleverd, waardoor de crisis op een normale manier kon uitwoeden tot 1948, d.w.z. alle openbare werken werden stopgezet en er vloeide geen overheidsgeld of krediet meer richting de economie. Hierdoor kon de private sector zich onmiddellijk herstellen en zorgen voor de productie en de daaruit voortkomende werkgelegenheid. De opgebouwde waninvesteringen werden tegelijkertijd direct geëlimineerd.

De evenknie van Harry Truman in Duitsland was Ludwig Erhard, die als minister van financiën de nieuwe Duitse Mark invoerde als vervanging van de grotendeels geërodeerde Reichsmark, welke aan hyperinflatie van 1945-1947 ten onder is gegaan en er in die jaren een parallelle economie ontstond genaamd de ‘sigaretteneconomie’. Hierna kon de Duitse economie, evenals de Amerikaanse, snel herstellen en groeien op een solide basis.

Interventionisme

In plaats van deze crisis te laten uitwoeden wordt er meer en meer op gehamerd om de beruchte Keynesiaanse en monetaristische methoden van weleer opnieuw van stal te halen. Ergo, immer meer overheidsinterventie, waaruit de reeds bestaande dislocaties verder zullen worden uitvergroot en verergerd en nieuwe hieraan worden toegevoegd. Deze dislocaties doen zich voor als waninvesteringen. Dit houdt in, dat deze investeringen nooit onder normale omstandigheden zouden zijn gedaan. De overheid leent en spendeert enorme sommen geld die de private sector derhalve moet ontberen. De financieel-economische aanslag is gigantisch, want het bronkapitaal, dit is het kapitaal dat de solide basis vormt voor het noodzakelijk herstel van de economie, wordt verder verwaterd en opgesoupeerd door nutteloze publieke werken en andere overheidsinterventies, zoals ondersteuning van banken en failliete bedrijven.

Verder drukt de oveheid met haar grotesk leenbeleid andere private spelers uit de markt, door middel van de kolossale kredietvraag, welke miljarden en biljoenen omspannen en als een grote gorilla over alle andere kredietconcurrenten heenwalst. Het beschikbare kapitaal gaat op aan obligaties en andere overheidsleningen, terwijl dit kapitaal beter zou kunnen worden aangewend om private bedrijven van bronkapitaal te voorzien, waardoor deze kunnen saneren en herstellen, zodat zij in staat zijn om te concurreren als eenmaal de crisis na een paar jaar is uitgewoed.

De New Deal door Roosevelt in de jaren 30 is een uitstekend voorbeeld van Keynesiaans wanbeleid en heeft niets gedaan aan de oplossing van het werkloosheidsvraagstuk. In 1939 waren er evenveel werklozen als in 1933, toen Roosevelt voor het eerst werd gekozen. Zijn minister van financiën, Harry Morgenthau, hield hierover een wanhopige toespraak in 1939 en vertelde dat ,,we alles hebben gedaan en heel veel geld hadden uitgegeven en er niets voor hebben kunnen laten zien”.

Dubbel boekhouden

In euroland is het kommer en kwel. De euro beleeft nu haar lakmoesproef en zal het echter niet halen. De redenen daarvoor heb ik reeds frequent eerder uitgelegd, maar er is nog een andere belangrijke, die door Prof. Antal Fekete wordt genoemd en waar niemand rekening mee houdt. Dit is het eenvoudige besef dat je nu eenmaal geen schuld met schuld kunt afbetalen. De euro is daarvan een typerend voorbeeld. Het bewijs hiervoor is het registratiesysteem van dubbel boekhouden. Deze manier van boekhouden werd uitgevonden in Italië in de 15e eeuw en vormt de basis van ons kapitalistisch systeem. Dankzij dit dubbel boekhouden kon de westerse mens eindelijk de winst en verlies uitrekenen, alsmede het vermogen en schuld die men had opgebouwd. Fiatgeld vormt geen onderdeel van dubbel boekhouden, maar is een systeem dat schuld zowel aan de debetkant als aan de creditkant zet. Al het fiatgeld vormt namelijk een vordering op een instituut, ergo centrale bank. Geld dat wordt gecreëerd uit het niets, verdwijnt ook weer in het niets als een instituut als de centrale bank of andere bankinstelling failliet gaat. Met andere woorden met het verdwijnen van fiatgeld verdwijnt ook de balans, waarbij alleen nog schulden overblijven. In een goudstandaard blijft goud bestaan, omdat goud, evenals zilver trouwens, een monetair metaal is en een financieel middel, waar geen schuld tegenover staat. Op de balans is het daarom een uniek bezitsmiddel.

Als voorbeeld wil ik u hierbij een citaat van Prof. Antal Fekete geven, geheel in de traditie van Ludwig von Mises, die hij al in 2005 schreef . Hij ziet de euro als een waardeloze munt, omdat het geen rekening houdt met het dubbel boekhouden, wat de basis is van ons kapitalistisch systeem:

,,Om de toekomstige verwachtingen van de euro in kaart te brengen, moeten we teruggrijpen op een basisprincipe. Het is niet goed genoeg om ad hominem argumenten te presenteren om te laten zien dat de wereld een monetaire instorting te wachten staat, die politici en bankiers niet hebben kunnen weerstaan om, gevrijwaard van de ketenen van de goudstandaard, zichzelf te verrijken door middel van monetaire manipulatie. We moeten een wetenschappelijk argument hebben dat toepasselijk zou zijn zelfs als politici en bankiers heiligen zijn die behept zijn met altruisme.

Ik zal beargumenteren dat de euro inderdaad een uiteindelijke instorting meemaakt, omdat haar uitvinders roekeloos de basisprincipes van dubbel boekhouden hebben genegeerd. De euro is ontworpen om de concepten van bezittingen en vorderingen te verwarren. Het is weliswaar zo dat de dollar onder eenzelfde regime opereert, ofschoon het nooit op deze manier was ontworpen in de 18e eeuw. De instorting van de euro kan de vorm aannemen van een schuldimplosie vanwege overheidsbankroet (deflatoir scenario) of dankzij ontwaarding (inflatoir scenario), of mogelijk een mengeling van beide. Sinds de waarde van de monetaire eenheid wordt gedefinieerd in termen van schuld. En schuld zal onvermijdelijk imploderen na het bereiken van een bepaalde drempel, waarna de wereld onherroepelijk wordt gedreven tot monetaire instorting.

Dubbel boekhouden is een van de hoofdpilaren van onze samenleving. Zonder dit zal de vooruitgang, ergo productie en distributie van de middelen tot instandhouding van het menselijk leven op het huidige niveau van veiligheid, gezondheid en comfort ondenkbaar zijn. Dubbel boekhouden is gebaseerd op het duidelijkst mogelijk onderscheid tussen bezitting en schuld. Het is waar dat een bepaalde mutatie een bezitting op de balans is van de een en een schuld op de balans van de ander. Wat monetaire querilanten aanmoedigen is een overeenkomst waarbij overheden in staat worden gesteld om mutaties vrijelijk van de ene kant naar de andere kant van dezelfde balans over te brengen. Zoals de alchemisten van weleer konden zij rijkdom creëren uit het niets, sterker nog uit nog minder dan niets. Het metier van de illusionisten en de goochelaars is om hun publiek te misleiden en dat iets tegen de realiteitswetten in kan worden bewerkstelligd voor hun eigen ogen. De essentie van fiatvaluta is hetzelfde. De monetaire eenheid is gedefinieerd in termen van overheidsschuld. Wat een schuld is geweest door middel van monetaire goochelkunst en machinatie wordt omgetoverd tot een bezitting. Presto, de illustionist is het gelukt om het publiek te misleiden.

Deze misleiding kan in stand worden gehouden voor een bepaalde periode. De mensen worden in een staat van valse zekerheid gehouden. Zij worden verteld dat hun spaartegoeden zekergesteld zijn en deze te allen tijde kunnen worden opgeëist. Van tijd tot tijd kunnen zij dit toetsen door af en toe grotere of kleinere bedragen van de bank te halen. Wanneer ze dit kunnen dan zijn ze tevreden dat hun geld nog steeds veilig op de bank staat. Maar is dat wel zo? De bittere waarheid is dat de regering de spaartegoeden allang gespendeerd heeft en meer belastingen moet gaan heffen om dit weer terug te krijgen om genoeg spaarders in de gelegenheid te stellen om gelijktijdig al hun tegoeden van de bank te kunnen halen. Dit kan niet worden bereikt binnen een jaar, een decennium of zelfs binnen een generatie. Het aantal dwazen in de wereld is inderdaad heel groot. Maar het is niet onuitputtelijk. Uiteindelijk na veel valse starten, zal de waarheid bij iedereen naar boven komen. Echter is het dan te laat om al hun spaartegoeden op te nemen, want deze waren daar nooit geweest, behalve dan als een oninlosbare belofte”.

Fiatgeld en de euro is het fiatgeld bij uitstek, want in tegenstelling tot de dollar is het altijd papier en chartaal geweest, alsmede gefundeerd op alleen maar de beloften van de overheid. Telkens wanneer er een nieuw biljet wordt uitgegeven moet de overheid, bedrijf of particulier ergens een schuld aangaan. De Europese overheden via de ECB hebben derhalve een schuld aan de Europese volkeren. Wanneer deze schuld niet meer kan worden ingelost, dan verdwijnt het vertrouwen geheel in de papieren belofte, ergo de euro. De euro kan bijvoorbeeld nooit gered worden door het te koppelen aan goud, omdat dit in de nationale kluizen ligt bij de lokale centrale banken, vandaar dat men kan stellen dat de euro gedekt wordt door niemand.

De Federal Reserve Note (eufemistisch de dollar genoemd) wordt op dit moment gedekt door niets, maar dat kan gauw verholpen worden als de Amerikaanse overheid besluit om de dollar weer volledig te dekken en het uitgeven daarvan door het ministerie van financiën in Washington te laten doen in plaats van de particuliere Federal Reserve in New York. De goudwaarde van de dollar wordt opgkrikt van $ 42 naar de huidige waarde van wat er in de kluizen ligt in New York en Fort Knox en de goudstandaard in de VS is weer hersteld.

Helaas hebben de Europese politici deze luxe niet en is hun illusie gedoemd ten onder te gaan in deze crisis. Het aftellen is begonnen: 10-9-8-7-6……

Essays:

European Monetary System in Big Trouble; Jack Crooks, Money and Markets, 21 februari 2009
Japan Recession May Be Worst in 50 Years, Momma Says; Mayumi Otsuma, Bloomberg, 9 februari 2009.
Capitalism Needs a Sound-Money Foundation; Judy Shelton, Wall Street Journal, 11 februari 2009
Failure to save East Europe will lead to Worldwide Meltdown; Ambrose Evans-Pritchard, Daily Telegraph, 15 februari 2009
The Dismal Monetary Science, The Year of the Euro; Antal E. Fekete; toespraak Athenaeum van Madrid, Spanje, 28 juli 2005.
The Losing Battle to Fix Gold at $35; John Paul Koning, Ludwig von Mises Institute, Auburn, Alabama, USA, 18 februari 2009

Literatuur:

Boekhouden voor Iedereen; C.H. Buitenhuis, Academic Service, Bruna, Nederland, januari 2002
Venice Reconsidered: The History and Civilization of an Italian City-State, 1297-1797; John Jeffries Martin,  John Martin, Dennis Romano,  John Hopkins University Press, Baltimore, Maryland, USA 2003.