Het gebruik van de Nederlandse taal in onze nieuwsbrieven, offertes, certificaten, e-mails, klachtafhandelingen en andere min of meer officiële stukken die dagelijks de deur uitgaan, laat te wensen over.
Het veelgehoorde argument dat het maken van taalfouten niet erg is zolang maar duidelijk is wat er wordt bedoeld, is geboren uit armoe. Het is in feite een non-argument dat neerkomt op het accepteren van gemakzucht en onzorgvuldigheid. De slogan “Een betrouwbare waarde” heeft niet alleen te maken met analyseresultaten en leverbetrouwbaarheid, maar ook met zorgvuldig opgestelde correspondentie.
Onderstaande voorbeelden zullen hopelijk duidelijk maken dat een verkeerd of onzorgvuldig taalgebruik kan leiden tot hilariteit, onduidelijkheid, onbegrip en in het slechtste geval ook tot foutieve beweringen.
Opvallend vaak wordt ten onrechte gebruik gemaakt van spaties in samengestelde woorden.
Deze op geen enkele regel gebaseerde aanpassing van het geschreven woord kan leiden tot hilarische misverstanden.
–Niet het model, maar de kunstenaar gaat met zijn billen bloot bij het naakt modeltekenen.
— Neem als wild plasser altijd een handdoek mee, zodat je na afloop je buik en dijen kunt afdrogen.
— Het zal niemand verbazen dat tamme konijnen bouten omdat ze worden vetgemest.
— Bij een laboratorium als het onze rijst de vraag of we met het software matig verwerken van analyseresultaten wel goed bezig zijn.
Het ontbreken van leestekens is een bron voor het ontstaan van lachwekkende zinnen.
Een juist gebruik van leestekens is verre van eenvoudig. Toch moet ernaar worden gestreefd om, door gebruik te maken van dergelijke tekens, enige orde te scheppen in (te) lange zinnen.
Eenvoudiger is het natuurlijk om kortere zinnen te maken. Het volgende voorbeeld laat zien dat door het weglaten van leestekens, zinnen bijna onbegrijpelijk worden, zeker als er ook nog onterechte spaties worden geplaatst.
–‘Ik ga er vanuit dat alleen in gevallen waarbij de standaard onderste rapportagegrens hoger ligt dan de door jou opgegeven minimale detectie limiet we ook meet gegevens moeten meesturen’.
Het construeren van kromme zinnen is ook een regelmatig terugkerend verschijnsel:
Onbetwiste winnaar is voor mij de volgende zin. Ik verwacht concurrentie vanuit huidige partijen waar mantelovereenkomst van waterdienst mee heeft (Vitens voor bacteriologie) is.
Stuur uw oplossing van dit vraagstuk maar naar de redactie.
Het meest storend is echter het lukraak en zonder enige logica verwisselen van d ’s en t ’s in vervoegingen van werkwoorden. Deze fouten worden naar mijn idee eerder veroorzaakt door gemakzucht en slordigheid dan door onbekendheid met basale regeltjes als stam + t en het kofschip of het fokschaap.
Het verwarren van bezittelijke voornaamwoorden en persoonsvormen is ook een veelgeziene fout.
Zo kom ik regelmatig tegen “jou sollicitatie” of “in de mail van jouw”.
Soms wordt geprobeerd om het onvermogen om foutloos te schrijven te verdoezelen met een soort van deftig, bombastisch, of quasi-juridisch taalgebruik. Hierdoor ontstaan vaak warrige, maar vooral dikdoenerige, zinnen die op het eerste gezicht doen denken aan notariële akten of aanpassingen in de grondwet. Na twee of drie keer lezen blijkt het dan gewoon te gaan over een wijziging van analyseresultaten of over het maken van een afspraak om te komen solliciteren.
Het toenemend gebruik van management- en marketingtaal is een schier onuitroeibaar modeverschijnsel dat mijns inziens voornamelijk bedoeld is om dingen belangrijker te maken dan ze in werkelijkheid zijn.
Doe gewoon en schrijf ‘mogelijke opdrachtgever’ in plaats van ‘prospect’. Als je vindt dat een ‘decision making unit’ beter klinkt dan ‘de afdeling die een beslissing neemt’, kun je beter naar Amerika emigreren. Hetzelfde geldt voor mensen die vinden dat woorden als ’target’, ‘profit” of ‘end user’ gewichtiger klinken dan doel, winst of eindgebruiker.
Verwant aan het bovenstaande, is het gebruik van anderstalige woorden of termen, zelfs als er uitstekende Nederlandse alternatieven beschikbaar zijn. Ook hier gelden naar mijn idee duistere motieven als gewichtigheid en dikdoenerigheid. Ondanks jarenlang schoppen tegen deze taalvervuiling ben ik er niet in geslaagd het te stoppen of zelfs maar te verminderen. Maar ik ga strijdend ten onder.
Wie denkt dat we het ergste hebben gehad, moet ik teleurstellen. Voor een analytisch laboratorium dat in zijn visie kreten als kennis, kwaliteit en kunde voert, is vooral het verkeerd weergeven van chemische afkortingen (CL, ph et cetera) desastreus. Bovendien maken dergelijke missers bijna een karikatuur van de zo zelfbewust gekozen slagzin ‘een betrouwbare waarde’.
Een enigszins geruststellende gedachte is dat er ook bij onze opdrachtgevers en andere relaties sprake is van een bewustzijnsvernauwing waar het de Nederlandse taal betreft. Toch mag dit geen reden zijn om gebrabbel met gebrabbel te beantwoorden.
Het is dan ook aan te bevelen om medewerkers die regelmatig schriftelijk moeten communiceren met relaties en opdrachtgevers, een opleiding aan te bieden om zich te bekwamen in het schrijven zonder fouten.
Tot die tijd kan het aanzetten van de spellingcontrole helpen om de grootste blunders te detecteren.
Het signaleren van fouten in vervoegingen van werkwoorden is echter in de meeste gevallen niet mogelijk met de spellingcontrole. Hier zal op eigen kracht over nagedacht moeten worden.
Een andere optie is natuurlijk om de uitgaande correspondentie te laten nakijken op taalgebruik.
Bedenk wel dat een ‘betrouwbare waarde’ nog betrouwbaarder overkomt als het gehele traject van offerte, rapportage en eventuele nabehandeling in goed en foutloos Nederlands zou worden gevoerd.
Ten slotte een kleine en geanonimiseerde selectie van fouten en voorbeelden van quasi-juridisch taalgebruik die ik de afgelopen maanden ben tegengekomen. De voorbeelden zijn niet bedoeld om mensen belachelijk te maken, maar dienen slechts ter illustratie om duidelijk te maken hoe het niet moet.
- Door middel van een aparatuur storing kunnen we de resultaten niet raporteren….
- Daar in tegen (in plaats van daarentegen)…..
- Het is onduidelijk of dit gebeurt is tijdens het transport……etc.
- De begaande grond zal worden verbouwd…..
- De klant wordt benadert……
- Ten aanzien van de analyseresultaten welke gerapporteerd zijn…………
- Overschreiding van de toetsingswaarde…….
- Kontrole moet echt met een c worden geschreven. Calibratie daarentegen schrijft men met een k.
Ingezonden door Hoogvlieger
@Paul Martens [29]:
Ik leg niet in de mond, maar redeneer door, als ’taal’ in product zou zijn dat op een vrije markt gekocht en verkocht zou kunnen worden.
Verdwijnt dus een libertarische ‘oplossing’ dat particuliere bureaus ’taal’ kunnen aanbieden.
Martens wil particuliere bureaus die zich over de schrijfwijze buigen en de taal voor officiele stukken.
Maar dan dient zich onmiddellijk de vraag aan: bedenken die bureaus deze zelf? Of maken zij gebruik van een gegeven standaard?
Bedenken zij deze zelf, onstaat dus een spraakverwarring die geen opvallende voordelen oplevert.
Maken zij gebruik van een standaard, blijft de vraag wie de standaard heeft vastgelegd. Overheid, of particuliere bureaus.
Waarbij ik dus aangeef dat particuliere bureaus allerminst vanzelf iets beters te bieden hebben.
Kan Martens niet verder kijken dan de laatste decennia?
Wederom: ook onder overheidsregelingen is er uitstekend onderwijs in de Nederlandse Taal geweest.
Progressieven hebben dit bedorven. Overheidsfalen in deze? Ja, dat zeg ik ook.
Maar is het daarmee ALTIJD WAAR? Dat overheden die een spelling en een grammatica vaststellen, zorgen voor slecht taalonderwijs? Nee dus!
Kijk naar de geschiedenis die ik noemde.
Ik stel vast dat Martens de officieel vastgelegde regels voor de taal verwerpt, louter omdat het hierbij een overheidsinstantie betreft.
Hoewel die regels buitengewoon handig zijn voor zijn uitgesproken wens goed taalgebruik toe te passen in officiele stukken.
Hij meent dat een particulier bureau dit beter kan.
Maar vindt concurrentie daarbij niet noodzakelijk.
Verruilt kennelijk graag het ene monopolie voor het andere.
Staan wij, zoals gebruikelijk op een vrije markt, concurrentie toe, ontstaat de verwarring die eerder ‘goed’ taalgebruik in officiele documenten belemmert dan bevordert.
Tenzij de concurrentie dezelfde standaard gebruikt.
Maar dan zijn we weer terug bij de overheid of het particulier monopolie.
Daarbij komt dan nog, zoals Fred ook aangaf, dat men niet bestraft wordt door de overheid als men kromme zinnen gebruikt, of zinsconstructies plagieert, of spelfouten maakt.
Waar het bij een particulier bureau die een standaard voor taal bedenkt, wel eens op betalen kan aankomen, als zo’n bureau meent rechten te hebben op bepaalde formuleringen of spellingswijzen.
…..Onbelangrijk natuurlijk, maar bijna geen enkele reactie is foutloos….
Comments are closed.