In de Computable (vakblad voor ICT) van vorige week wordt melding gemaakt van de verdubbeling van het budget voor de modernisering van de GBA, de Gemeentelijke BasisAdministratie. In juli 2008 berichtte het blad dat al in september 2007 duidelijk was dat het nu stopgezette project niet binnen budget opgeleverd zou gaan worden.
We zijn ruim anderhalf jaar verder. Het originele budget bedroeg 34,5 miljoen euro, waarvan bij de stopzetting 28,3 miljoen was verbrand. Omdat duidelijk was dat de resterende 6,2 miljoen ontoereikend zou zijn legde staatssecretaris Ank Bijleveld de boel stil. Het wordt nu echter alsnog afgerond, met een bijna verdubbeld budget (61,5 miljoen belasting euro’s).
Wat is er gebeurd: na de stopzetting is het project voor 3,6 miljoen(!) geherevalueerd. Daaruit volgde de conclusie dat er 29,6 miljoen extra geïnvesteerd moest worden om het project af te ronden. Daarnaast is er 13,2 miljoen gereserveerd voor ‘onvoorziene kosten’. Gemeenten zullen gedwongen worden in totaal 24,5 miljoen euro bij te dragen.
Maar dan komt het: volgens Binnenlandse Zaken is er geen sprake van budget overschrijding:
Het project is stilgelegd zodat het budget niet overschreden zou worden. Het is hergedefiniëerd en er is nieuw budget beschikbaar. Het eerste financiële plan bleek niet toereikend.
Indien een consultant in een privaat gefinancierd bedrijf een dergelijke gotspe zou uiten is de kans niet onaanzienlijk dat hij met een zoolafdruk op zijn zitgedeelte het pand subiet verlaat.
Maar dit is slechts belastinggeld, en daar is altijd meer van, indien gewenst.
Who is John Galt?
Het is bespottelijk hoe veel geld een dergelijk stukje software moet kosten. Al eerder was duidelijk dat de duurste (let wel: niet per definitie de grootste) ICT-projecten bij de overheid zitten, maar 61 miljoen voor een soort uitgeklede Hyves is ronduit belachelijk!
Dat moet je “anders” zien.
Namelijk dat er twee projecten zijn.
Het eerste project is tijdig gestopt. En daar heeft de gemeente dus 6,2 miljoen euro aan “verdiend” of voor de belastingbetaler bespaard!!
Weer 11,5 miljoen verdiend!
Het tweede project”( Het wordt nu echter alsnog afgerond, met een bijna verdubbeld budget (61,5 miljoen belasting euro’s).”
Geleerd hebbende van het eerste, kunnen ze nu na uitgave van bvb 50 miljoen van de belastingbetaler weer de boel stoppen en dus WEER 11,5 miljoen niet uitgeven en besparen voor de belastingbetaler.
Weer 11,5 miljoen “verdiend”
En dat bvb gebruiken voor betere integratie van ongehuwde moslimmoeders.
De overheid is heel erg sterk met het toepassen van het “sunk cost” principe. Dit principe is erg lastig te begrijpen, als je het toepast op je EIGEN geld. Maar o zo gemakelijk als het gaat om andermans geld (het geld van de belastingbetaler).
Hoe werkt dit? En geloof me, dit is een officieel en erkend financieringsmechanisme, dat in de hele wereld wordt toegepast.
Origineel budget en besteed bedrag bij stopzetting zijn niet belangrijk. Er zijn maar twee zaken belangrijk:
1. Om het project uit te voeren is vanaf de stopzetting nog 33,2 miljoen nodig (het nieuwe budget van 61,5 minus de reeds bestede 28,3 miljoen).
2. Ten tijde van het eerste budget, was er voldoende draagvlak om het project uit te voeren voor (de oorspronkelijke) 34,5 miljoen. Vanaf de stopzetting geldt dus enkel en alleen de vraag: Is dit project je NU 33,2 miljoen waard?
Ik weet het, het is moeilijk te bevatten, maar die weggegooide 28,3 miljoen worden niet in de beslissing meegenomen. Die zijn gewoon weg, kunnen we niet meer terug halen, einde, finito, basta, en daar komt dus de naam van dit principe vandaan: die kosten zijn gezonken en niet meer te bergen, dus “sunk cost”. Men gaat dus gewoon uit van een geheel nieuwe situatie: willen we (vanaf nu) dat project voor 33,2 miljoen?
Zoals gezegd, is vooral de overheid erg sterk met het toepassen van dit principe. Wanneer er een project geïnitieerd wordt, zijn er altijd “shareholders” (mensen die voorvechter van het project zijn, vaak om persoonlijke eer, omdat zij toevallig het idee geopperd hadden en niet terug gefloten willen worden) die het project zo snel mogelijk willen starten. Typisch ook een overheidsdingetje: projecten snel opstarten, terwijl omvang en/of details nog niet geheel bekend zijn, gevolg is budgetoverschrijding, dan “sunk cost” principe toepassen, resultaat een veel te duur project.
Ik hoop dat iedereen dit begrijpt. Zo niet, laat even een reactie achter en ik zal dit verder verduidelijken. Ik hecht hier zelf nogal waarde aan, want als je dit eenmaal begrijpt, dan weet je ook waarom overheden altijd zoveel geld kwijt zijn aan projecten en waarom een groot deel van de bevolking het nut van de uitkomsten van die projecten niet ziet zitten. En dat is toch eigenlik een van de kernpunten van onze wens om de overheid sterk te minimaliseren: kennis hebben hoe de overheid werkt, zodat we het gericht kunnen tegengaan.
TerrierBram [4] reageerde op deze reactie.
@Paul Martens [3]:
Ik begrijp het, en ik denk dat het waar is.
Laatst was ik bij een bijeenkomst over de toekomst van mijn gemeente. Vroeg er iemand, nadat duidelijk was geworden dat de wet voorschrijft dat men een toekomstvisie moet hebben als gemeente, dat als die visies uiteindelijk niet uitgevoerd worden het eigenlijk weggegooid geld is. Dat was volgens de ambtenaar projectleider niet zo. Die vraagsteller zei, ik denk als een ondernemer, en u niet.
Altijd je beroepen op de wet, ook al wordt er geld overboord gesodemieterd. En als je met de billen bloot moet je beroepen op iets vaags als politieke situatie, of dat dat nog nader bekeken moet worden. Eén van de redenen waarom ik vind dat de overheid afgerekend moet worden op de daadwerkelijk bereikte doelen, tegenover het geld dat is geïnvesteerd. Niet het feit dat ze de wet hebben uitgevoerd, want dan is een middel het doel geworden. Een mens kan de wet niet eten, een mens heeft wel wat aan ingevulde doelen ten gunste van de samenleving, waarin de hoeveelheid besteed geld geminimaliseerd wordt, of ieder geval dat dat voorgeschreven staat.
Paul Martens [6] reageerde op deze reactie.
Ik kon het toch niet laten, dus ongevraagd een uitleg over het “sunk cost” principe. Sorry voor het lange verhaal, maar ik denk wel belangrik om de overheidsfilosofie achter projecten te doorgronden.
Het “sunk cost” principe uitgelegd aan de hand van een (hopelijk goed te begrijpen) voorbeeld.
Ik stel enkele voorwaarden, zoals een datum en tijd (een project heeft ook een begin- en einddatum) en ik zet kosten en baten tegenover elkaar én misschien treden er probleempjes op, net zoals bij projecten.
Stel: je krijgt thuis een brief, waarin staat dat je € 100,- hebt gewonnen. Heel leuk, maar je moet het wel zelf persoonlijk ophalen en wel voor 10 uur ’s morgens (na die tijd: geen prijs). Je berekent de kosten voor het ophalen van die prijs. Treinkaartje retour kost € 58,- en in de stad waar je moet zijn kost het je nog eens € 22,- voor tram of bus om vanaf het station de prijs op te halen en weer terug te komen naar het station. Totale kosten dus € 80,- voor een opbrengst van € 100,- is een simpel te berekenen winst van € 20,-.
Je hebt tijd zat, jouw “uren kosten niets” en het geeft dus een netto rendement van € 20,- om die prijs op te halen. Je besluit: ik doe het! Het is tenslotte crisis en die 20 piekjes zijn weer mooi meegenomen.
Je koopt op het station het retour treinkaartje en maakt zo de eerste kosten: € 58,-. Echter, helaas verloopt de reis met wat vertraging (het is in Nederland, dus de NS) en je bent een half uur later dan gepland in de stad waar je de prijs op moet halen. Je bekijkt snel de tram- of busverbinding naar de eindbestemming en komt tot de conclusie, dat je het alleen nog maar op tijd redt door met de taxi te gaan. Terug naar het station kun je altijd nog met de bus/tram, dus die reiskosten van € 11,- reserveer je even (€ 22,- gedeeld door 2, maar dat hoef ik niet uit te leggen).
Stand van zaken (en de tijd dringt…) is dus 58 + 11 = 69 eurootjes kosten. Je loopt naar de taxi’s en komt tot de conclusie dat de rit naar jouw bestemming (enkele reis) de lieve som van € 32,- gaat kosten. Ik weet de prijzen van het openbaar vervoer en taxi’s niet, dus doe even gezellig mee en neem aan dat ze kloppen: het gaat om het pincipe.
Je rekent even snel uit: al € 69,- besteed/gereserveerd en nu nog eens € 32,- erbij maakt de totaalkosten € 101,-. (Hoe verzin ik het toch, net 1 euro boven de gewonnen prijs.)
En nu komt het: veel mensen denken “ja hallo, ga ik 101 euro uitgeven om 100 euro op te halen?” en keren op het station weer huiswaarts, denkend dat ze 11 euro bus en 32 euro taxi hebben verdiend en heel tevreden zijn met die beslissing.
De werkelijkheid van het sunk cost principe is: op het moment dat je moet besluiten de taxi wel of niet te nemen, is er maar een realistische berekening te maken en dat is de volgende.
Wil ik een prijs van € 100,- op gaan halen en hiervoor € 32,- taxikosten maken en € 11,- bus/tramkosten? Dat is de enige relevante vraag! Want dat retourkaartje voor de trein heb je voor de helft al opgemaakt en die andere helft is al betaald en heb je nodig om thuis te komen.
De enige juiste beslissing is dan ook: voor € 43,- (nieuw budget voor nog te maken kosten) gewoon die prijs gaan ophalen met de taxi vanaf dat punt.
Nu komt het mooie. De overheid heeft in zo’n geval de mogelijkheid om die volle 100 euro op te halen met uw geld om de kosten te dekken. Hopelijk geeft dit een beetje inzicht waarom die overheisprojecten (en dit gebeurt trouwens ook in het bedrijfsleven, maar dan met eigen geld) zo gemakkelijk over budget en tijdslimiet gaan en toch doorgaan met de projecten.
Behalve dit “sunk cost” principe, zijn er waarschijnlijk meerdere factoren aan te wijzen, waarom het originele budget niet is aangehouden, maar daarvoor missen de details. Voorbeelden hiervan kunnen zijn: geen goede omschrijving van de omvang en details, slechte voorbereiding, geen costcontrol tijdens voorbereiding en uitvoering, veranderingen van specificaties waarbij een ijzeren wet geldt “hoe later in het project de veranderingen optreden, hoe groter de impact op kosten en planning”.
Kortom weer voorbeelden van slecht management, slechte kosten- en tijdbeheersing, inefficiëntie, enz.
@TerrierBram [4]: Inderdaad TerrierBram, zeker een goed punt wat betreft “afrekenen op daadwerkelijke doelen (of beter nog, de uitkomsten) ten opzichte van de kosten”.
Dus eigenlijk op een commerciële manier, zoals bedrijven doen. Die kijken naar rendement, “return on investment” en dergelijke waarden. Vaak waarden waar het linkse deel van de bevolking vies bij gaat kijken, maar tevens de waarden waar de economie op draait en de geldstroom op gang komt/blijft.
Ofwel, bovenstaande alinea’s gecombineerd: overheid danig inkrimpen en dergelijke zaken uit laten voeren door private ondernemingen. Dan hebben we bedrijven die zichzelf afrekenen op rendement, er is werk en geldstroom en iedereen is gelukkig.
TerrierBram [7] reageerde op deze reactie.
@Paul Martens [6]: Het enige verschil is met het bedrijfsleven dat de overheid een multiqualitatieve blik moet hebben. Dus bedrijven opereren vaak op het getal dat onder de streep van de winst en verlies rekening komt te staan. Dit is niet zaligmakend. En dat is wat de bedrijven nu eigenlijk zelf zouden moeten doen, maar via wet en regelgeving opgelegd krijgen, is dat een multiqualitatief doel net zo goed zaligmakend kan zijn voor de samenleving als een commercieel bedrijf het doet. Alleen een bedrijf voeren omdat je er geld aan wilt verdienen, en het jou plezier en ontplooiing levert is vanuit de samenleving en gezien vanuit een gezonde samenleving zeer discutabel.
En dat is denk ik het geheim van de ware libertarische samenleving. Een onafhankelijke scheidsrechter, die de logica van moreel, gezondheid en andere heilzame qualiteiten in de gaten houdt op basis van in te vullen doelen ten gunste van de samenleving. En alles wordt in commercie uitgevoerd door bedrijven, die alleen kunnen bestaan als zij die multiqualiteit aan kunnen.
Lijkt mij ook een goede demper voor corruptie.
Maar dat betekent gewoon Nederland afbreken, en opnieuw beginnen.
Een doel ten gunste van de samenleving kan heel goed multiqualitatief benaderd worden. Mits men bewijst dat de kosten geminimaliseerd zijn.
Het lijkt er op dat als de wet maar uitgevoerd is, dat het geld niet meer zoveel uitmaakt. Of men gaat in een cirkeltje naar elkaar wijzen, en zich beroepen op de politieke situatie, en onvoorziene gebeurtenissen.
Het in doelen denken, en dan imaginair terug in de projectlijn zal onvoorzien beperken. Het domweg uitvoeren van de wet of een kamerbesluit duidelijk niet.
Paul Martens [8] reageerde op deze reactie.
Paul Martens [8] reageerde op deze reactie.
@TerrierBram [7]: Alweer een reactie weggewist door die WP HashCash. Kan daar niet een alternatief voor verzonnen worden, mensen van Vrijspreker???
Je hebt deels gelijk: het bedrijfsleven kijkt naar het getal onder de streep.
Deels ook ongelijk: het bedrijfsleven heeft veel meer doelstellingen dan alleen maar het getal onder de streep. Dat was zelfs vroeger al, toen bijv. de VS en Engeland kapitalistische grootmachten waren (eind 19e eeuw); liefdadigheid en hulporganisaties schoten als paddestoelen uit de grond. Let wel: op particulier initiatief, want de overheid was destijds niet groter dan 5-7% van het BBP.
Alleen… je moet wel het geld hebben om die andere doelstellingen te kunnen financieren. Vandaar dat de basis inderdaad dat getal onder de streep is. Omdat het bedrijfsleven (tegenover overheid) niet de mogelijkheid heeft oneindig prijsverhogingen (tegenover belastingen) toe te passen om haar doelstellingen (lees: linkse hobby’s) te financieren.
Door idealistische doelstellingen in het beleid op te nemen, scoort het bedrijfsleven beter bij haar (potentiële) klanten en genereert zo het geld om die doelstellingen te financieren. En het belangrijkste: wij hebben de keuze om die bedrijven te steunen, waarvan wij de doelstellingen belangrijker vinden.
De tegenhanger bij de overheid hoef ik vast niet uit te leggen…
TerrierBram [9] reageerde op deze reactie.
@Paul Martens [8]:
Klopt, de Van Nelle fabriek in Rotterdam is opgezet met het oog op een betere werkomgeving. Daar zat geen wetgeving achter, maar overtuigingen vanuit de directie. De fabriek is een architectonisch hoogstandje, maar waarschijnlijk iets te duur geweest. Het is eigenlijk ook nooit meer echt wat geworden met Van Nelle, nadat de fabriek in productie was.
Liefdadigheid zegt mij niet zoveel, en wantrouw ik. Rockefeller deed ook aan liefdadigheid, toen hij met pensioen was. Daarvoor is zijn carrière een aaneenschakeling van misdadige praktijken, tot en met het inzetten van gunmen toe, om het bedrijfsdoel in te vullen.
Afkopen van een schuldgevoel, misschien?
Als er niet allerlei milieuwetgeving zou zijn, geloof mij dan maar dat Nederland er iets anders zou uitzien, en ook iets anders zou ruiken. China is verworden tot een soort van chemische afvalput, waar altijd mist is van afvalgassen. Chinezen hebben bij uitstek die 1 kwaliteit manier van zakendoen. En of mensen nou doodvallen na het nuttigen van je product, of zich een slag in de rondte moeten werken tot de dood er op volgt, dat cijfer onder aan de streep telt.
Moreel, qua gezondheid voor de samenleving, qua duurzaamheid raakt dat kortzichtige korte termijn denken kant noch wal. En ik geloof niet dat als andere qualiteiten niet opgelegd zouden worden, die in het Nederlandse bedrijfsleven aandacht zouden krijgen.
Maar, vrijheid in een gezonde omgeving met betrouwbare verlengstukken van je lijf en leven ( want dat is wat uitvindingen, faciliteiten en techniek eigenlijk zijn ) vraagt om meer dan het egocentrische doel van een enkeling.
Je hebt doel geconcentreerde mensen nodig, maar de andere kant van de vergelijking om het in balans te houden om een gezonde samenleving te houden.
Daarom vind ik dat de overheid niets meer moet doen dan doelen uitzetten, de handhaving zelf moet uitvoeren. Maar al het overige uitvoering moeten zij vooral niet doen. Mits het doel multiqualitatief is, en niet puur geld. Want dan krijg je zeker en vast corruptie, en ellende voor de samenleving. De US spreekt boekdelen voor de onderstreping van mijn stelling.
Comments are closed.