De problemen in Griekenland halen de koers van de euro omlaag. Problemen in een kleine economie binnen de eurozone kunnen grote effecten hebben. Hoe werkt dit eigenlijk en wat zullen de gevolgen hiervan zijn?

Om te begrijpen waarom de euro daalt, kun je het beste de bril van de belegger in obligaties op zetten. Een obligatie is een lening die in kleine stukjes is geknipt. Iemand die een obligatie koopt leent geld aan een andere partij. Als je geld uitleent staan er een aantal zaken voorop. Ten eerste wil je je geld weer terug hebben aan het einde van de looptijd. Als iemand in financiële problemen zit zal hij minder snel een lening krijgen. En als hij wel een lening krijgt dan moet hij waarschijnlijk meer rente betalen.

Ten tweede wil je dat de koopkracht van dat geld minstens gelijk blijft. Het gaat er niet zozeer om de hoeveelheid geld die je uitleent, maar om wat je ermee kan kopen. Als je je geld weer terug krijgt wil je er minstens net zoveel goederen en diensten voor kunnen kopen. Door inflatie neemt de koopkracht van het geld af. Degene die het geld leent zal daarom meer rente moeten betalen om dit verlies te compenseren.

In Griekenland loopt de financiële situatie uit de hand. Niet alleen wordt er teveel uitgegeven, men is ook de regie kwijt. De links sociale regering wordt sterk beïnvloed door sentimenten die ingegeven worden door onder andere de vakbeweging. De algemene sfeer zou je kunnen vatten in de zin “de arbeiders hoeven toch niet te boeten voor de fouten van de bankiers”. Deze populistische opvatting is zeer begrijpelijk, maar ook ineffectief.

De financiële crisis heeft veel meer schade aangericht dan de waarde van de beloningen van de verantwoordelijke managers en bestuurders. Zou je alle verantwoordelijke bestuurders en managers op straat zetten en daarvan het inkomen afnemen dan kom je nog tekort om alle schade te compenseren. Sterker het is maar een druppel op een gloeiende plaat. Dus nadat je de verantwoordelijken hebt laten boeten is er nog steeds een schadepost over voor de rest van de mensen. Dus de mensen die er niets mee te maken hebben zullen er last van hebben of je het nu wil of niet. De vraag is hoe dit verdeeld gaat worden over de gewone werknemers. Het lijkt erop dat de ambtenaren er goed in slagen om deze pijn op anderen af te wentelen.

Griekenland werd een maand geleden al geplaagd door een golf van stakingen. De vakbonden vrezen dat de bezuinigingen zullen leiden lagere salarissen of pensioenen. Vandaag kondigde de vakbond van Griekse ambtenaren nieuwe stakingen aan als reactie op nieuwe plannen om de financiën op orde te krijgen. Deze situatie kan verlammend werken voor de Grieken. De Griekse overheid kan dergelijke acties niet simpelweg naast zich neerleggen. Maar om de financiële situatie op orde te krijgen is snelle actie nodig.

Tegen deze achtergrond kun je begrijpen dat de beleggers minder vertrouwen krijgen in de Griekse staatsobligaties. Als de Griekse overheid in een status-quo terechtkomt dan kan het goed zijn dat de financiële situatie onhoudbaar wordt. En dan is het mogelijk dat de Grieken de afbetaling van de schulden moeten opschorten. Daarom vragen de beleggers nu een hogere rente voor deze obligaties. Het risico van wanbetaling loopt immers op.

De EU zou bij kunnen springen met extra leningen en waarschijnlijk zal hier de komende dagen meer duidelijkheid over komen. Zal dit helpen? Het grote nadeel hiervan is dat je de urgentie van het probleem afzwakt. En urgentie is het toverwoord als je politieke besluitvaardigheid nodig hebt. Zonder urgentie is de kans groot dat pijnlijke beslissingen worden uitgesteld. Daarmee wordt het probleem niet opgelost maar uitgesteld. En problemen die uitgesteld worden hebben de neiging om nog groter te worden.

Deze problemen hebben ook gevolgen voor de rest van de Eurozone. De eerste gevolgen zien we terug in de lagere koers van de Euro. Hiervan gaan twee belangrijke effecten uit. Ten eerste worden Europese producten goedkoper voor buitenlanders. Dit kan een stimulans betekenen voor de exporterende bedrijven.

Een nadeel van een lagere koers is dat producten uit het buitenland duurder worden. In onze internationale economie gaat het dan om heel veel producten. Het eerste zul je de effecten merken aan de benzinepomp. Het wordt voor Europeanen duurder om olie en olieproducten te kopen. De prijzen aan de pomp reageren over het algemeen snel op prijsveranderingen. De kosten voor de verwarming van huizen zal ook omhoog gaan. Omdat deze prijzen veel minder snel reageren komen deze kosten in eerste instantie niet terecht bij de consument maar bij de bedrijven die gas leveren.

Als de lagere koers aanhoudt is het te verwachten dat de inflatie op gaat lopen. En hiermee komen we op zeer glad ijs. De ECB heeft momenteel een ruim monetair beleid om de economie op gang te houden. Dit betekent onder andere dat de rente laag wordt gehouden. Maar het nadeel van dit beleid is dat het inflatie veroorzaakt. Zodra de inflatie op gaat lopen zal de centrale bank dus moeten stoppen met dit beleid. Als de inflatie vroegtijdig oploopt door de lage koers van de euro dan moet de rente vroeger omhoog dan de centrale bank gehoopt had. De centrale bank wilde natuurlijk de rente pas verhogen als de economie weer een beetje draaiend was. Want de rente verhogen in een nog kwetsbare economie zal op korte termijn de groei schaden en kan zelfs leiden tot een nieuwe recessie. Er is nog steeds sprake van grote schulden bij burgers, bedrijven en overheden. Een hogere rente zou daarom hard aankomen.

Deze indirecte effecten zullen de winstgevendheid van bedrijven beïnvloeden. De Eurozone wordt hierdoor nog minder aantrekkelijk voor beleggers. En dit zal de koers van de Euro alleen maar verder verlagen. De extra problemen kunnen de andere kwetsbare economieën zoals bijvoorbeeld Spanje ook ernstig in de problemen brengt. Een domino effect is dus zeker niet uitgesloten.

Niets is met zekerheid te zeggen want het gedrag van beleggers laat zich moeilijk voorspellen. Maar het is goed mogelijk dat het voorzichtige economisch herstel een deuk oploopt. En een nieuwe recessie is zeker niet uit te sluiten als de problemen doorzetten en niet worden opgelost.

22 REACTIES

  1. Goed artikel qua uitleg over de Griekse perikelen en hun impact.
    Echter nog wel een kantteking bij de oorzaken van de kredietcrisis:
    “De financiële crisis heeft veel meer schade aangericht dan de waarde van de beloningen van de verantwoordelijke managers en bestuurders. Zou je alle verantwoordelijke bestuurders en managers op straat zetten en daarvan het inkomen afnemen dan kom je nog tekort om alle schade te compenseren.”
    U lijkt nu te suggereren dat de crisis door de bankiers is veroorzaakt. Als u de centrale bankier bedoelt, heeft u gelijk. Anders niet. Net zomin als dat een tekort in de sociale zekerheid veroorzaakt wordt doordat uitkeringsgerechtigden een uitkering aanvragen. Je zou als werkloze gek zijn om het niet te doen. Verantwoordelijk is het stelsel dat hierin voorziet. Men moet maar niet zo’n breed toegankelijk en genereus systeem op poten zetten. Zo ook zijn het de autoriteiten die met hun gelddrukken en hun basel rules die hypothekair krediet via lagere risicowegingen aanmoedigden, die verantwoordelijk zijn voor het sturen van het gedrag van commerciele bankiers wat geaggregeerd in een zeepbel zou uitmonden. Wie binnen een systeem handelt kan niets verweten worden, wie een slecht systeem ontwerpt/opdringt des te meer. Het is dus de combinatie van regelgevers/toezichthouders en centrale bankiers die verantwoordelijk is voor de kredietcrisis, niet de individuele bankiers die binnen het bestek met zijn geperverteerde incentives handelden.

    Marcel [2] reageerde op deze reactie.
    GB [9] reageerde op deze reactie.
    IIS [14] reageerde op deze reactie.

  2. @Michielsens [1]: Je hebt gelijk dat deze redenering niet helemaal loopt. Dit komt omdat ik hun argument neem en dan mee ga denken in hun redenering. Zij zien alle bankiers als de boosdoeners en die zouden ervoor moeten betalen. Het is dus een manier van argumenteren om iemand deels gelijk te geven en dan laten zien dat de redenering vastloopt.

    Naar mijn mening is het met name de centrale bank die de rentestand verstoord die deze crisis veroorzaakt. Door de rente te verstoren is het belangrijkste prijssignaal dat er is uit de economie gehaald. Vervolgens ontstaan er uiteraard vervelende verschijnselen. De belangrijkste is de enorme toename van kredieten. Die enorme schuldenlast maakt ook nog eens dat de economie nu hypergevoelig is voor veranderingen in de rentestand.

  3. “de arbeiders hoeven toch niet te boeten voor de fouten van de bankiers”. Deze populistische opvatting…

    Je suggereert dat dit onredelijk is. De Griekse arbeiders hebben wat mij betreft groot gelijk als zij weigeren de bankverliezen te betalen.
    Zij delen niet mee in de bankwinsten (hoeft ook niet), dus waarom wel in de verliezen? De IJslanders weigeren ook terecht om op te draaien voor de schade veroorzaakt door de financiele terroristen van Icesave (die overigens veilig in Londen wonen).

    Gisteren las ik ergens een niets-aan-de-hand stukje waarin werd uitgelegd dat de euro “nu eenmaal gevoelig is voor emoties en sentimenten”. Is dat niet de kern van het probleem? Een munt die op weinig anders is gebaseerd dan vertrouwen, zal zwaar lijden als dat vertrouwen afneemt.

    Hub Jongen [5] reageerde op deze reactie.
    Marcel [7] reageerde op deze reactie.
    Armin [17] reageerde op deze reactie.

  4. “Als iemand in financiële problemen zit zal hij minder snel een lening krijgen.”
    Maar als hij niet in financiële problemen zit heeft hij geen lening nodig.

    Met alle goede bedoelingen die banken en regeringen misschien hebben, met al hun geregel richten ze meer schade aan dan ze goed doen.
    Iedereen wil geld verdienen zonder zich echt in te spannen, maar alleen door anderen geld te lenen, en door te goochelen met geld.
    Steeds minder mensen zijn echt arbeider, want alleen die verdienen in mijn ogen eerlijk geld.
    Wat koop je voor je geld zonder de arbeider?
    Zonder bouwvakker, bakker, automonteur, tandarts, buschauffeur of timmerman?

  5. @Bon Vivant [3]:
    “De Griekse arbeiders hebben wat mij betreft groot gelijk als zij weigeren de bankverliezen te betalen.”

    Ja, de Nederlandse arbeiders (belastingbetalers) zouden eveneens gelijk hebben als zij zouden protesteren tegen de miljarden “bail-outs” van Wouter Bos.

    Ondertussen lukt het Wouter en politici erg goed om met hulp van de media de schuld te projecteren op de bankiers en zelf als de Redder des Vaderlands naar voren te treden.

    Bon Vivant [6] reageerde op deze reactie.

  6. @Bon Vivant [3]: “De Griekse arbeiders hebben wat mij betreft groot gelijk als zij weigeren de bankverliezen te betalen.”

    Het artikel gaat over de ambtenaren die gaan staken. In de private sector heeft het weinig zin om te staken als je bedrijf op omvallen staat. De arbeiders kunnen wel weigeren om te betalen, maar de werkloosheid die het gevolg is van de crisis merken zij toch.

    De overheid heeft ervoor gekozen om de economie te redden en dat hadden ze inderdaad beter niet kunnen doen want dan waren ze beter af geweest. Het geld dat voor deze “bail-outs” is nu uitgegeven is weg. En het punt is dat je het niet meer terug kunt halen bij de politici die het uitgegeven hebben. Dat kun je onrechtvaardig vinden, maar de kosten zullen toch betaald moeten worden.

    Wat er nu gebeurt is dat de ambtenaren in Griekenland weigeren mee te betalen omdat zij er geen schuld aan hebben. Gevolg is dat iemand anders die er geen schuld aan heeft de rekening krijgt. Want de schuldigen laten betalen gaat niet lukken. Die iemand anders is altijd de private sector. De arbeiders en bedrijven die daar aan het werk zijn en echte productie leveren.

    Je zit dus met de situatie dat de overheidsfinanciën uit de hand lopen en dat de ambtenaren gesteund door een zeer machtige vakbond de bezuinigingen blokkeren. Hierdoor lijkt het een onmogelijke opdracht geworden om de overheid in te krimpen.

    Dat het niet lukt om overheden in te krimpen is natuurlijk bekend. Maar in deze situatie gaat het echt mis als de overheid niet inkrimpt en dat maakt de casus zo interessant. Als zelfs Griekenland de overheid niet in kan krimpen terwijl ze onder enorme druk staan om te krimpen dan zie je hoe moeilijk/onmogelijk het is om een overheid in te krimpen.

    pcrs [12] reageerde op deze reactie.

  7. De Griekse arbeiders ervoor op laten draaien? Het is anders moeilijk plukken van een kale kip!

    De doorsnee Griek leeft reeds op het randje van armoede. Werknemers verdienen een salaris van gemiddeld zo’n 800 euro per maand. Kosten van levensonderhoud zijn echter gelijk aan dat van NL/Belgie. Kun je daarvan een gezin onderhouden? En dan ook nog eens extra belastingen betalen? Veel bedrijven sluiten of staan op het randje van faillissement. Er vallen ontslagen. Mensen komen op straat te staan.

    Bijstandsuitkeringen zijn hier niet. Boeren en tuinders demonstreren uit wanhoop omdat zij geen brood meer op de plank weten te krijgen. Het toerisme is ingezakt als gevolg van de crisis. Werkgelegenheid is er nauwelijks. De werkloosheid is al boven de 10 % gestegen. Jongeren hebben geen toekomstperspectief.

    Veel Grieken hebben een eenmans/familiebedrijfje en proberen daarvan rond te komen. Mogen zij nu gaan opdraaien voor het foute beleid van de afgelopen jaren/decennia? En die kliek van ambtenaren en rijkelui ondertussen gewoon doorgaan met hun rijke leventje? Is dat redelijk?

    Ja er zijn erg veel problemen in dit land en ik zie het dan ook niet gebeuren dat de huidige regering hier de komende maanden snel verandering in zal kunnen brengen. Jammer voor de rest van Europa.

    Armin [16] reageerde op deze reactie.

  8. @Michielsens [1]:

    De bankiers die misbruik maken van monetaire systeem zou je kunnen vergelijken met het kind bij de grote snoeppot zetten.
    Ik vind wel dat je de bankiers hoort aan te pakken omdat ze misbruik hebben gemaakt van het systeem en echt geld onttrokken hebben uit de echte economie door het in grote hoeveelheden creeëren van luchtgeld.
    Het rentebeleid zoals door Marcel bij 2 aangegeven is slechts een aspect van het probleem. Het klopt wel dat een optrekken van de rente door de ECB van 1% op dit moment enorme gevolgen gaat geven omdat het in feite een verdubbeling van de rentelasten geeft. Men zit op alle tereinen aan haar limieten en het is niet mogelijk om schulden af te bouwen op het moment dat de economie weer groeit. Die groei komt er niet en de schuldengroei zit nu aan haar limiet bij vele landen.

    Je kunt het probleem alleen maar oplossen door het bij de bron aan te pakken en dat is het gecorrumpeerde monetaire systeem.
    Gemonopoliseerd fiatgeld dat door geen enkel tegenwaarde gebacked wordt in stand houden gaat de situatie alleen maar verergeren.

    Pas als dit veranderd is er denk ik ruimte voor aanpassing naar een (tijdelijk) lager welvaartsniveau in West Europa. Want dat dit moet en gaat gebeuren is een vaststaand feit.
    Maar waarom zou de Griekse bevolking (en straks wij) zich zonder verzet laten plukken als men het systeem en de daarvan profiterende elite buiten schot houdt?

  9. (De grootste schurken) top bankiers van deze wereld gaan “down under”. Ze komen dit weekend samen in Australië (om het glas) te heffen te praten over de opnieuw ontstane angst over het uitblijven van economisch herstel. De vertegenwoordigers van 24 centrale banken die samen de Bank of International Settlements (BIS) vormen ontmoeten elkaar op een geheime locatie.

    De meeste onderwerpen die deze machtige bestuurders van de geldpersen met elkaar gaan bespreken zijn geheim.(Pottenkijkers) Democratisch gekozen volksvertegenwoordigers mogen er niet bij zijn. Volgens insiders staan onderwerpen als de hogere kapitaaleisen van banken, bonussen en het nieuwe door de BIS te vormen “global banking system” op de agenda.

    Bron: news.com.au

    En dan is er het IMF nog, deze zal echt wel leningen verstrekken aan Griekenland, Italie, Ierland, Spanje, Portugal enz. De gevolgend, die zijn voor de Europese belasting betaler.

    Leuker kunnen we het niet maken.

    Of maakt iemand zich een illusie, dat in dit bananenkoninkrijk zelfs de politiek nog maar iets heeft in te brengen.

    Het kritiekloze klapvee houdt het CDA in het zadel en de rest doet mee voor de buhne.

    Dat is de realiteit.

  10. @Marcel [7]:
    Ik zie het beleggen in staatsobligaties als het lenen van geld aan de mafia. De opmerking: ‘het zal toch betaald moeten worden’, lijkt mij onjuist.
    Als iemand geld geleend heeft aan de maffia met het idee een leuk rendement te halen doordat die organistatie belastingbetalers bedreigt en geld uit de zak klopt, mag die iemand best het deksel op de neus krijgen.
    Uiteindelijk zal dat namelijk toch wel gebeuren misschien omdat de staat default op de leningen of omdat ze in hyperinflatie papiertjes terugbetaald worden. Dan kan het maar beter vroeger gebeuren dan later.
    Een criminele organisatie zal niet alleen de belastingbetalers uitkleden, maar uiteindelijk ook haar financiers.

    Marcel [15] reageerde op deze reactie.

  11. @pcrs [12]: “Ik zie het beleggen in staatsobligaties als het lenen van geld aan de mafia. De opmerking: ‘het zal toch betaald moeten worden’, lijkt mij onjuist.”

    Bedankt voor het wijzen op deze onduidelijkheid. Ik heb al eerder blogs geschreven hierover. En hoewel ik niet het woord mafia gebruik kom ook ik tot de conclusie dat het lenen door de overheid niet gelegitimeerd is. Een bevolking heeft zelfbeschikking en kan daarom zijn eigen bestuur kiezen. Dat geldt ook voor toekomstige generaties. Het lenen van geld en verwachten dat toekomstige generaties dat geld ophoesten gaat in tegen het principe dat volkeren zelfbeschikkingsrecht hebben. Je ontneemt immer de toekomstige generaties de vrijheid om zelf te beschikken over hun middelen omdat deze middelen al zijn verpand door een overheid in het verleden. Zelf zou ik dit principe van zelfbeschikking door willen trekken naar individuen. De gevolgen voor de macht van de overheid gaan dan nog een stuk verder.

    Maar ik sta wel achter de uitspraak dat de schuld betaald MOET worden. Ik gebruik hier moeten en dat duidt op dwang. En de bevolking zal echt moeten betalen voor deze schulden. Ook al vind ik dat deze schuld niet legitiem is en ook al vindt de bevolking van Griekenland hetzelfde dat maakt niet uit. Als er niet betaald wordt door de Grieken zullen er geweldmiddelen worden toegepast om betaling alsnog af te dwingen. Ze moeten dus wel degelijk betalen.

    Peter de Jong [20] reageerde op deze reactie.

  12. @Jacky [8]: Wat dan ook moet gebeuren is de cyclus doorbroken. In realiteit verdient men bijvoorbeeld helemaal geen 800 euro, maar een veel hoger bedrag. Echter dat deel ontvangt men niet. De meeste werknemers beseffen niet dat er naast een verschil tussen bruto en netto ook nog een verschil is tussen bruto loon en betaalde loonkosten door de werkgever.

    Een werkgever moet doorgaans allerlei heffingen en belastingen betalen voor de werknemer aan de overheid. Dit onder het mon van sociale werknemersvoorzieningen, medische verzekeringen, pensioen en ARBO-regels. Al dat geld is gewoon loon. Het maakt niet uit of jij dat van je bruto loon moet betalen of je werkgever het voor je bruto loon er reeds vanaf haalt.

    We spreken hier niet over een paar % maar vaak 30% of meer van het salaris.

    Zodra je dat beseft weet je ook waar de bal moet gaan rollen. Er moet enorm gesneden worden in die belastingen zodat het bruto loon omhoog gaat. Dat snijden gaat door enerzijds de voorzieningen te versoberen en anderzijds door de hoeveelheid ambtenaren die eraan werken en hun lonen te verlagen. Dan pas wordt het mogelijk die kosten te verlagen, waarna enerzijds er meer geld is oma an de werkneme te geven en anderzijds de werkgever meer lucht krijgt om meer mensen aan te nemen.

    Alleen de meeste werknemers beseffen dit niet en gaan juist taken zodra die voorzieningen versovert worden, niet besefend dat die voorzieningen de oorzaak zijn van hun lage loon.

    En tenslotte zijn de lonen laag omdat er te veel mensen niet werken in Griekenland. Daarmee bedoel ik vooral ook de niet uitvoerende ambtenaar (dus niet politie, etc) die regelt, controleert etc. Die moeten grootschalig verdwijnen.

    Peter de Jong [21] reageerde op deze reactie.

  13. @Bon Vivant [3]: Je suggereert dat dit onredelijk is. De Griekse arbeiders hebben wat mij betreft groot gelijk als zij weigeren de bankverliezen te betalen

    Het is niet onredelijk, maar onrealistisch.

    Het populistische is dat de crisis enkel is omdat enkele banken hebben lopen gokken.

    In realiteit is er een ziek maatschappelijk systeem geweest. En daar hebben de arbeiders met alel macht aan meegedaan.

    Ik geef enkele voorbeelden:

    – veel te lage rentes op hypotheken en erger consumentief krediet
    – je hele vermogen overpompen naar Icesave omdat het een half % meer rente gaf en vervolgens zonder blikken en blozen de rekening bij de andere wél liquide banken leggen (onze garantieregeling). En dan heb ik het nog niet over de aanvullende Wouter Bos garantie
    – het niet hoeven betalen van pensioenpremie of op zijn minst kortingen de laatste 10 jaar.
    – meeprofiteren van de aandelenbubbles en huizenbubbles van de laaste 10 jaar
    – een volledig aflossingsvrije hypotheek nemen
    – ondernemers die voor hun businessmodel volledig afhankelijk zijn van de huidige lage rentes en bije en 1 a 2% rentestijging opeens verlies draaien.

    En zo kan ik wel even dorogaan. Ook als je het niet bewust gedaan hebt, je hebt wel degelijk meegeprofiteerd van het systeem. Het idee dat het enkel de bankiers zijn is jezelf voor de gek houden.

    Was er geen bubble geschapen zouden vrijwel alle werknemers in Nederland nu een iets lager loon gehad hebben en zouden er minder banen geweest zijn. Een deel van de welvaartsgroei van de wereld was namelijk niet meer dan dat: een bubble.

    Enkel de bankiers de schuld geven, doet dus niets aan de werkelijke problemen: dat wij – arbeiders, overheid, kleine ondernemers, de rest, etc – te veel en te makkelijk geld lenen tegen een te lage rente.

    En daar gaan we nog steeds meer door.

    Andre NI [18] reageerde op deze reactie.

  14. @Armin [17]:

    “Was er geen bubble geschapen zouden vrijwel alle werknemers in Nederland nu een iets lager loon gehad hebben en zouden er minder banen geweest zijn.”

    De bubble, ontstaan door de creatie van geld uit niets, heeft de waarde van geld verminderd. Als het al zo zou zijn dat vrijwel alle werknemers in Nederland een lager loon zouden hebben, dan zou dat tenminste in een hardere, minder gedevalueerde munt zijn.

    Dat er minder banen (een grotere werkloosheid) geweest zouden zijn, klopt ook niet. De verdeling zou anders geweest zijn; je zou minder banen in de sector Melkert hebben en meer in sectoren waar een daadwerkelijke vraag naar bestond, gebaseerd op rationele keuzes betreffende de besteding van geld.

    Werkloosheid is een socialistische uitvinding om de ambtenaartjes iets te kunnen laten doen tussen het obligatoire raamstaren door. Bij afwezigheid van beperkende maatregelen (= een vrije markt) wordt men gestimuleerd om het beste uit zichzelf naar boven te brengen. Lamballen wordt niet beloond, de handen moeten uit de mouwen.

    Maar goed, het vleesch is inderdaad zwak, en men heeft als individu wel degelijk de keuze om nee te zeggen als het gaat om het lenen van meer geld dan goed voor je is. Is ook een kwestie van de kleine lettertjes lezen en weten waar je aan begint. Caveat emptor. Helaas zijn de meesten daartoe niet in staat, veroorzaakt door een gebrek aan (school)opleiding en wat men van huis uit mee heeft gekregen.

    We leven in een maatschappij waarin 80% van de mensen dom zijn. Van de overige 20% mag je blij zijn, dat er 20% is die daadwerkelijk geinteresseerd is in de materie.

    Armin [19] reageerde op deze reactie.

  15. @Andre NI [18]: Volgens mij zijn we het over de kern wel eens. Dat het neit zo simpel is als een bankier de schuld geven. ‘Wij’ hebben allemaal met veel plezier meegedaan aan het grote lenen.

    Overigens vergis je je wel op een zijpunt: Monetaire geldschepping geeft wel degelijk netto economische groei na correctie voor monetaire inflatie. Ofwel de bubble door extra geldschepping heeft wel degelijk reele welvaart geschapen. Dus gecompenseerd voor inflatie was er nog steeds extra welvaart! En ook extra banen. Echter deze banen waren niet volledig gebaseerd op productie. Immers anders was het geen bubble.

    En juist die banen zijn nu deels verdwenen. Dat is immers de grote klap geweest toen de zaak – voorspelbaar -niet eeuwig bleek door te stijgen.

    Je kunt niet én stellen dat er een bubble was én zeggen dat er anders niet minder banen (los van verdeling) en evenveel welvaart was. 🙂

    Werkloosheid bestaat verder ook in een wereld met een 100% goudstandaard. Per definitie namelijk in een vrije markt. Vrije markt kan namelijk niet functioneren zonder schaarste. Dus ook schaarste in arbeidsvraag en aanbod. Vrije markt zonder werkloosheid bestaat niet. Per definitie niet!

    Uiteraard ben ik het wel geheel eens met je opmerking dat socialistische en semi-socialistische structuren de werkloosheid extra stimuleren tot ver boven natuurlijke hoogten.

    Maar goed, volgens mij zijn dat nevenpunten. Waar we het over eens zijn is dat die kunstmatig lage rente van nu de kern van het probleem is. Niet zozeer de bankiers en hun hebzucht. Die is niet anders dan het zwakke vleesch van ‘ons’.

    In die zin is het vingerwijzen naar bankiers niet alleen populistisch (al kan ik me soms ook boos maken over hun gebrek aan moreel besef) maar gevaarlijk want je steekt je kop in het zand voor de werkelijke problematiek en de eigen rol van de gewone burger daarin.

  16. @Marcel [15]:

    “Het lenen van geld en verwachten dat toekomstige generaties dat geld ophoesten gaat in tegen het principe dat volkeren zelfbeschikkingsrecht hebben. Je ontneemt immers de toekomstige generaties de vrijheid om zelf te beschikken over hun middelen omdat deze middelen al zijn verpand door een overheid in het verleden.”

    Het punt is, dat het ‘hun’ middelen helemaal niet zijn. Het is niet de bevolking die een overeenkomst met een derde partij afsluit, maar de door hen gemachtigde overheid. Dat is een zelfstandige rechtspersoon die dezelfde blijft, ongeacht welke generatie haar machtigt.

    Vergelijk het maar met een exploitatiebedrijf dat een 99-jarige concessie afsluit. Het is best mogelijk, dat de marktomstandigheden gedurende die lange tijd zodanig wijzigen dat de aandeelhouders de exploitatie liever onder andere voorwaarden voortzetten. Het bedrijf kan dan met de wederpartij gaan onderhandelen, maar die is niet tot wijziging verplicht. Contract is tenslotte contract.

  17. @Armin [16]: “En tenslotte zijn de lonen laag omdat er te veel mensen niet werken in Griekenland. Daarmee bedoel ik vooral ook de niet uitvoerende ambtenaar”

    Dat lijkt mij een misvatting. De kans is groot dat alle Grieken zeer hard werken, maar alleen voor zichzelf 😉

    Ik ken de situatie in Griekenland niet zo goed, maar die in Italië des te beter. Daar zijn ook enorm veel mensen ambtenaar, maar dat is voor de meesten een deeltijdbaan (bijv 1 dag in de week geeft men les op een openbare school). De rest van de tijd werkt men voor het eigen bedrijf(je).

    En is men fulltime ambtenaar, dan nog werkt men de meeste tijd voor de eigen zaak (en gebruikt daar de overheidsapparatuur voor). Bijna iedereen doet dit, dus er wordt niet tegen opgetreden.

    Zit men in een functie waar vergunningen worden verstrekt, dan is zelfs nog een extra inkomen uit smeergeld mogelijk, maar dit is wat riskanter.

    Italianen doen dit, omdat de pensioenvoorziening (en andere voorzieningen) voor ambtenaren veel beter en goedkoper is dan een particuliere pensioenverzekering.

    Ook in Italië zijn de netto lonen zeer laag, terwijl het toch een duur land is en de meeste Italianen rijk zijn (naar NL begrippen). Ra ra, hoe kan dat? 😉

    Armin [22] reageerde op deze reactie.

  18. @Peter de Jong [21]: Dat lijkt mij een misvatting. De kans is groot dat alle Grieken zeer hard werken, maar alleen voor zichzelf

    Ik deed geen uitspraak of Grieken wel of niet hard werken. Maar enkel dat het ambtelijk apparaat – net als in Italie – te groot is. Of dat komt door vele deeltijd of minder voltid maakt daarbij natuurlijk niet uit, Het gaat om het totale aantal FTE’s en voroal het financiele belsag.

    En dat is in Griekenland te hoog. In veel EU landen kan het overigens vaak moeiteloos minder omdat veel ambtenaren/afdelingen enkel voor andere ambtenaar(afdelingen) werken, maar Griekenland heeft een veel lagere productiviteit per hoofd dan bijvoorbeeld de Noord-Europese landen. Het kan zich dus een kleiner waterhoofd veroorloven. In realiteit heeft het echter een groter.

    En er rest niets anders, dan daarin te snijden. Maar ja, dat vereist ook een verlaging van ‘sociale uitgaven’ en daar zal weerstand tegen zijn.

    Ierland verlaagde de ambtenaarlonen met 20%. Zoiets zou Griekenland ook kunnen doen.

Comments are closed.