In de gehele westerse wereld worden centrale banken door regeringen onder druk gezet om te inflateren. Politici willen snel economische groei want anders is hun herverkiezing niet zeker. Na al het tumult van eind 2008 begin 2009 is volgens hen een nieuwe recessie alleen te voorkomen met nog meer stimulus van nieuw gedrukt geld. Dit is wat ze geleerd hebben vanuit de Keynesiaanse achtergrond; de economie moet gemanaged worden en als het bedrijfsleven en consument het af laten weten, behoort de overheid het gat te vullen om zo de economie in een almaar opgaande tred te houden. Het huidige Keynesiaanse beleid blijkt daardoor steeds grotere overheidstekorten te propageren. Toch wordt langzaam maar zeker ook duidelijk bij overheden dat dit niet altijd zo door kan gaan. De rente op de staatsschuld wordt uiteindelijk onhandelbaar en al helemaal als de korte rente omhoog moet. Wouter Bos en Jan Peter Balkenende gaan er van uit dat u daarom in 2011 het stokje overneemt van de overheid en weer geld gaat spenderen net als voor de crisis. De overheid heeft namelijk haar taak gedaan en de miljarden die in de economie gepompt zijn, raken dit jaar langzaam uitgewerkt. Om de economie na alle overheidsmiljarden aan de praat te houden moeten de consument en het bedrijfsleven dus weer dezelfde gewoontes aannemen als voor de kunstmatig verkorte crisis. Ondanks alle positieve geluiden over de economie de afgelopen maanden, is dit onmogelijk. Het herstel dat we nu zien is daarom gedoemd te mislukken.
Om tot deze conclusie te komen moet je weten hoe de economie zo een diepe val kon maken in 2008. Belangrijke reden is dat huizenprijzen wereldwijd bleven stijgen en mensen zich rijker waanden dan ze werkelijk waren. De economie had eigenlijk na de tech bubbel van 2000 al in een normale recessie moeten belanden maar overheden en centrale banken hadden hier ook toen weinig zin in en maakten het gemakkelijker om krediet op te nemen.
In Nederland zorgden nieuwe hypotheekvormen, zoals de aflossingsvrije hypotheek en tweeverdienershypotheek, ervoor dat huizenprijzen maar door bleven stijgen. Daarnaast werd na de tech-bubbel van 2000 ook nog eens de rente verder verlaagd, wat een extra boost betekende, en iedereen met een eigen huis zich de hemel in prees. Een aantal jaar geleden waren daardoor de huizenprijzen in Nederland zo hoog opgelopen dat starters geen normaal huis meer konden kopen. Dit fenomeen was niet alleen in Nederland gaande, vrijwel de hele wereld leek te genieten van kunstmatig hoge huizenprijzen.
Doordat huizenprijzen bleven stijgen en de rente laag bleef is veel extra geld, de eerste jaren van deze eeuw, de economie ingeslingerd. Dat werkte erg goed, we gingen wereldwijd van een tech bubbel naar een huizenbubbel. Probleem met een bubbel is dat er op een gegeven moment echt geen rek meer in zit. Opvallend is dat Wellink voor de Commissie De Wit verklaarde dat wanneer de Nederlandse huizenmarkt inklapt, net als in de VS, zal blijken dat wij dezelfde subprime-hypotheken hebben. Verder is ook opvallend dat hij zichzelf een kleine rol toebedeelde. Tot slot vraag ik me af hoe hij deze gevolgen van het mede door hem uitgestippelde beleid niet heeft kunnen voorzien. Waarom ben je dan president van DNB, als je dat niet kan beredeneren… Was het niet juist zijn taak om de rem erop te houden ipv olie op het vuur te gooien?
Terug bij de huizenmarkt. Wat begon als een subprime-probleem in Amerika is wereldwijd uitgegroeid naar een probleem voor de gehele huizenmarkt en zal binnenkort ook commercieel vastgoed treffen. De klap valt in Nederland nog mee door vangnetten als de ww en krapte op de woningmarkt. Dit in tegenstelling tot landen als Spanje, Verenigd Koninkrijk en natuurlijk de VS.
Door de dalende huizenprijzen consumeert men minder omdat men zich minder rijk voelt. Hierdoor krijgt even later de reele economie het zwaar te verduren. Zie eind 2008 toen de economie bijna tot stilstand kwam. Omdat de politiek er nog altijd Keynesiaanse economische theorieën op nahoudt (het werkte toch altijd in het verleden?) heeft de overheid de crisis bezworen met miljarden. Dit is allemaal gedaan met geleend geld, staatsschulden lopen wereldwijd op, begrotingstekorten van 10 % of meer zijn geen uitzondering. Dit kan nu natuurlijk niet doorgaan. Op een gegeven moment is de rente op de schuld niet meer te betalen, en wie wil overheden met een jaarlijks tekort van 12% geld lenen tenzij er geen goede vergoeding tegenover staat? Zodoende eisten investeerders dat de rente op Grieks staatspapier vorige maand stevig verhoogd werd zodat Giorgos Papandreou weer nieuwe leningen kon afsluiten. Duitsland moest voor miljarden de nieuwe Griekse leningen garanderen om nog enigszins de rente te drukken. Was dat niet gebeurd dan was het nu al over en uit voor Griekenland.
En dit is het grote gevaar, wanneer investeerders een hogere rente gaan eisen. Doordat er nieuwe leningen moeten worden aangegaan, terwijl de rente stijgt, schieten de rentebetalingen van de overheid omhoog. Dit gaat vroeg of laat gebeuren en dit proces wordt versneld wanneer er veel geld nodig is. Zo kan je in een negatieve spiraal terecht komen die desastreus is. Voor Griekenland is dit nu al eeen reëel gevaar. Spanje, Ierland, Portugal, de UK en ook de VS volgen op korte afstand. De markt wil een hogere beloning wanneer er veel nieuw geld bijkomt door het risico van inflatie en/of de mogelijkheid dat overheden hun verplichtingen niet meer na kunnen komen. Vandaar dat overheden nu grote bezuinigingen aankondigen.
Helaas wordt daardoor van ons verwacht weer te gaan lenen en consumeren, net als voor de crisis. Economie als estafette kan niet. Een verstandige overheid zou dit ook niet moeten propageren. We gaan een zware tijd tegemoet en de overheid kan het alleen maar erger maken door nog meer bij te lenen. Wanneer de overheid geld besteedt, is dat altijd minder efficiënt dan wanneer bedrijven of consumenten dat doen. Een remedie zou zijn om de belastingen te verlagen; om dat te financieren zou de overheid drastisch moeten inkrimpen. Een overheid zou zich moeten focussen op haar kerntaken; gezondsheidszorg, infrastructuur, onderwijs, veiligheid en gerechtigheid. Minder bureaucratie ipv een steeds groter wordende overheid. Gemiddeld betalen mensen met een baan toch al bijna 40 à 50%, of zelfs meer van het verdiende geld aan belastingen, accijnzen. Wanneer dit lager zou zijn, en mensen met werk meer geld over zouden houden, heeft men meer zin om te werken en wordt het uitgegeven geld beter besteed.
Het is natuurlijk sowieso van de zotte dat een land als Nederland met aardgasbaten van gemiddeld dik 5 miljard euro per jaar structureel een gigantisch financieringstekort heeft. Hoe moet dat als het aardgas op raakt?
Gelukkig hebben we nog voor enige tientallen jaren gas in de grond zitten..
Ingezonden door Rein de Vries
Vrij goed artikel. Echter wel een kanttekening:
“Terug bij de huizenmarkt. Wat begon als een subprime-probleem in Amerika is wereldwijd uitgegroeid naar een probleem voor de gehele huizenmarkt en zal binnenkort ook commercieel vastgoed treffen.”
Volgens mij moet dit zijn: “Wat zich als eerste manifesteerde in de Amerikaanse markt voor residentieel vastgoed (de crash nl.), …”. Het is nl. niet zo dat er alleen een probleem was met US homes en dat toen deze crashten, dit voor een probleem elders zorgde. Die andere zaken waren nl. op zichzelf ook overgewaardeerd, zowel andere categorien vastgoed (commercieel) als in andere landen, en wel om dezelfde reden (o.a. te laks monetair beleid).
En verder natuurlijk “Een overheid zou zich moeten focussen op haar kerntaken; gezondsheidszorg, infrastructuur, onderwijs, veiligheid en gerechtigheid.”
Ik denk dat weinigen hier gezondheidszorg, infrastructuur en onderwijs als overheidstaak zullen zien. (En dan heb ik het nog over de milde subgroep die ueberhaupt nog met het idee van een minimale overheid kan leven. De andere zal zelfs veiligheid en gerechtigheid niet als overheidstaak zien).
PS tenslotte ook Italie, Belgie en Oostenrijk niet vergeten in het rijtje der (Westerse) probleemlanden.
Het verbaasd me telkens weer dat de oorlog die gevoerd wordt door de Amerikanen tegen Irak en Afghanistan bijna totaal onderbelicht blijven in de huidige wereldwijde economische debacle. Waarom en waaraan zijn banken wereldwijd hun geld verloren? Rommelhypotheken in Amerika die niks voorstelden en leugen op leugen waren, werden gretig afgenomen door allerlei banklieden wereldwijd. Plots blijkt het geld weg en is het belegde kapitaal ergens naar toegeluist en mogen burgers wereldwijd en dus ook hier in de EU de rekening betalen. Indirect hoesten wij de komende jaren de kosten op van deze oorlog en vieren daar aan de andere kant van de oceaan machtig veel maffioso-achtigen feest van onze centen….Maar raar, heel raar dat dit onderbelicht blijft en iedereen theoretisch zoekt naar de oorzaken van de crisis, terwijl die crisis helemaal crisis is, maar een geënsceneerde zaak is van stuikrovers en pooiers in Amerika.
En nog steeds zien mensen in Amerika het land der heiligen en wordt de EU bestuurt door de Amerikaanse puriteinen.
De EU en de euro gaan naar de kloten, niet door de crisis, maar door een in scene gezette show van Amerika….het over de rug van een ander zichzelf in stand houden en verrijken.
“Uitgegroeid” moet je niet te letterlijk nemen.
Je kan Italie aan het rijtje toevoegen, en nog wel meer landen inderdaad.
Wat de kerntaken van de overheid zouden moeten zijn, zie ik iets ruimer dan de meesten hier, maar de overheid moet iig veel en veel kleiner zijn dan nu het geval is… Er is echt veel te veel onzin gaande.
Hub Jongen [4] reageerde op deze reactie.
@Rein de Vries [3]:
De kerntaak van een overheid zou kunnen zijn het beschermen/beveiligen van de burgers tegen geweld (inclusief fraude/bedrog)
Dit accepteren minarchistische libertariers.
De volgende stap wordt dat de overheid de burgers gaat “verzorgen”.
En dan is er geen grens. Daar valt “alles” onder.
Een basis-infrastructuur lijkt me toch ook wel belangrijk, alsmede onderwijs voor iedereen(als kind moet je ook beschermd worden tegen je ouders wanneer die liever hun geld aan drank besteden bijvoorbeeld). Gezondheidszorg is lastig aangezien daar een winstoogmerk pijnlijk kan zijn (zie bv N1H1 virus) voor bepaalde situaties. Ook nu is dat dus niet uit te sluiten, of dit beter wordt wanneer alles geprivatiseerd is, is moeilijk te bepalen.
Het land heeft een chemokuur nodig, om van het kankergezwel corruptie aftekomen. Ik vraag me af of dit nog wel mogelijk is, omdat het land tot de bodem verziekt is op allerlei gebied. Optimistisch he!
Als je echt begrijpt hoe het geld systeem in elkaar zit, besef je ook dat de huidige ‘problemen’ niet opgelost kunnen worden. Het systeem heeft in zich te klappen. Het is alleen de vraag wanneer. Feitelijk bijzonder dat we nog in dit systeem geloven als we zien dat de rijkdom van de een ten koste gaat van de ander. Het is gecreerd en wij weten niet beter.
Alleen een totale reset is de enige oplossing om vervolgens opnieuw te beginnen met een systeem wat ons allemaal dient, gebaseerd op respect en zorg voor elkaar en ‘onze’ aarde.
We zullen nog we wat ‘nieuwe’ overtuigingen moeten omarmen… 🙂
Comments are closed.