Keynes schreef in zijn General Theory niet hoofdzakelijk over het verhogen van overheidsbestedingen zoals sommigen denken. Zijn voornaamste aandacht ging uit naar het besturen van de financiële markten. Uiteindelijk was daar ook een rol weggelegd voor het verhogen van overheidsbestedingen. De adviezen van Keynes lijken sterk op het gevolgde beleid van de centrale banken van de afgelopen jaren.

Keynes maakt zich in zijn General Theory ernstige zorgen over het spaargedrag van mensen. De achterblijvende consumptie zal de economie toch verhinderen om te groeien. Daarbij gaat hij er aan voorbij dat besparingen een voorwaarde zijn voor investeringen. Als we alles zouden consumeren dan zouden alle productiemiddelen gebruikt worden voor het produceren van consumptiegoederen. Dit betekent dat de productie van kapitaalgoederen achter zal blijven. Hij heeft een nette truc om dit op te lossen. En dat is het bekende beleid van renteverlaging en vergroten van de geldhoeveelheid. Hoewel de besparingen omlaag gaan kunnen de investeringen door de lage rente toch omhoog.

Keynes zaait wel de nodige verwarring. In eerste instantie gaat hij ervan uit dat besparingen altijd gelijk zijn aan de investeringen. Hij zegt dat dit eigenlijk twee kanten zijn van dezelfde munt. Maar later in het boek gaat hij toch in op de mogelijkheid dat de besparingen en investeringen niet gelijk zullen zijn aan elkaar. Dat is niet de enige tegenstrijdigheid die in dit boek te vinden is.

Keynes stelt voor om de rente laag te houden. Door een lage rentestand worden investeringen rendabel die anders niet rendabel zouden zijn. Hij geeft zelf het voorbeeld van het aanleggen van een spoorweg. Bij een rentestand van zes procent zal er naar zijn mening geen spoorweg komen. Maar als de rente verlaagd wordt naar drie-en-een-half procent dan is de investering wel rendabel. Het is zeker waar dat met een lage rente meer investeringen rendabel worden. Dit kan je beter op een andere manier verwoorden. Verliesgevende projecten worden door een kunstmatig verlaagde rente wel mogelijk doordat de prijzen (rente) niet meer de juiste informatie doorgeven.

Keynes meent dat door een renteverlaging het mogelijk is om een continu voortdurende boom te genereren. Hij verwerpt het idee dat de kredietexpansie in de boomperiode de daaropvolgende bust veroorzaakt. De bust is iets dat te allen tijde moet worden voorkomen. In de bust is er onderbezetting en de gemiste productie zal nooit meer worden ingehaald. Door continu op een niveau van volledige werkgelegenheid te werken gaat er geen productie verloren als gevolg van onderbezetting en dit levert daarom de hoogste economische groei. Maar dat je de economie maar eindeloos op kan pompen door kredietexpansie is een fabeltje en daar slaat Keynes de plank dus mis. Er komt een moment waarop de schuld te hoog wordt. Er moet een keer betaald worden. En dan komt alle ellende die je voor je uitgeschoven hebt driedubbel terug. De narigheid van de busts die voorkomen worden komt niet in de buurt van de monetaire crisis die dit beleid uiteindelijk veroorzaakt.

Hij maakt zich dan ineens wel zorgen over de achterblijvende besparingen en dat dat zou kunnen betekenen dat er niet genoeg wordt geïnvesteerd. Dit is niet consistent met het voorgaande, maar het boek van Keynes blinkt uit in tegenstrijdigheden. Voor deze achterblijvende besparingen heeft hij een goede oplossing. De overheid kan belasting gaan heffen zodat de overheid met dat geld de nodige investeringen kan doen. Hij ziet toch al liever dat de overheid met zijn verstandige bureaucraten de zaken regelen. De ondernemers worden toch vooral gedreven door korte termijn denken en de daaruit volgende chaos is een belemmering voor de groei van de welvaart. Met name de marktwerking op de financiële markten staat hem erg tegen. De speculanten aldaar hebben geen toegevoegde waarde. Zij zijn niet geïnteresseerd in het investeren in degelijke bedrijven. Speculanten weten dat mensen irrationeel zijn en zij maken daar misbruik van. De speculanten kijken naar het gedrag op de markten en proberen daar snel korte termijn winst op te behalen. Het is echt verrassend hoe herkenbaar deze kritiek in de oren klinkt.

De nadruk ligt op het manipuleren van financiële markten en daarna pas op overheidsbestedingen. Onderstaande quote van Keynes laat dat zien.

“It is better that a man should tyrannise over his bank balance than over his fellow citizens and whilst the former is sometimes denounced as being but a means to the latter, sometimes at least it is an alternative.”
J.M. Keynes, 1936

Het recept dat Keynes voorstelt is dus het verruimen van de geldhoeveelheid en verlagen van de rente. Mocht dat niet voldoende zijn dan kan de overheid zelf de benodigde investeringen doen.

De monetaristen zijn duidelijk beïnvloed door deze visie. Zij pleiten voor een gematigde versie van het ruime monetaire beleid zoals Keynes dat zag. Zij kiezen voor een continue gematigde groei van de geldhoeveelheid. Zij stellen voor dat de geldhoeveelheid ongeveer net zo hard groeit als de productie. En daarmee wordt dus ook gekozen voor een rentestand die steeds onder het marktevenwicht ligt. Dat is dus een bijstelling van de monetaire theorie van Keynes en zeker geen verwerping. Ten aanzien van overheidsbestedingen en belastingen zijn ze wel veel terughoudender dan Keynes. De linkse mainstreamers neigen meer naar Keynes en de rechtse mainstreamers neigen meer naar Friedman. Daarmee is de gehele mainstream voor een gestuurde rentestand. Bijna alle economen zijn het er helaas over eens dat het belangrijkste prijssignaal in de economie niet aan de vrije markt kan worden overgelaten. De Oostenrijkse school daarentegen is wel voor een vrije rentevorming.

Hoe moeten we Bernanke plaatsen als we kijken naar deze stromingen. Bernanke heeft echt alle registers open gegooid en dat plaatst hem in de hoek van Keynes. Zijn voorganger Greenspan was iets voorzichtiger maar hij liet de geldhoeveelheid toch sneller groeien dan de monetaristen voorstelden. Het beleid van de centrale banken is beïnvloed door de Taylor regel. Deze regel is een soort vuistregel die aangeeft wat de rentestand zou moeten zijn. Dit is een combinatie van inflatie en stimulering van de productie. Dus in een laagconjunctuur gaat de rente omlaag en bij inflatie gaat de rente omhoog. De rente wordt dus gebruikt om de economie bij te sturen. De planners bij de centrale bank kunnen het kennelijk beter dan de vrije markt.

Centrale bankiers zijn dus flink beïnvloedt door de ideeën van Keynes. Na de General Theory zijn er vele verfijningen gekomen van de theorie. Maar het is verrassend om te zien dat grote delen van de ideeën van Keynes nog terug te vinden zijn in het huidige beleid. De Oostenrijkse conjunctuurcyclus is haast een soort spiegelbeeld van de ideeën van Keynes. Het is dan ook niet gek dat aanhangers van de Oostenrijkse school zeer kritisch zijn over het huidige beleid. Het is zeer spijtig dat er zo weinig economen zijn die voor een echt vrije rentevorming zijn. De rentestand is dermate belangrijk voor de economie dat zonder een vrije rente er zeker geen vrije markten kunnen zijn.

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

9 REACTIES

  1. Je kunt in een dergelijk artikel hele mooie woorden gebruiken en allerlei onderzoeken aanhalen maar waar het eingelijk om gaat is dat het hele beursverhaal gewoon niets meer of minder dan een spelletje ,balletje balletje.

    Wie het spel van de geruchtenmachine beheerst kan zijn eigen winst en andermans verlies heel eenvoudig sturen.Je tipt mensne dat een bepaald aandeel gaat stijgen en doordat je heel veel mensen dezelfde tip geeft gaat het inderdaad als gevolg daarvan stijgen.Op een door jou te bepalen hoogte punt verkoop je de boel met flinke winst en laat na een lichte stijging de geruchtenmachine weer zijn rol spelen en koopt de uitstappers uit tegen een belachelijk lage prijs en herhaald dit regematig.

    Veel clandistine overheidsorganen hebben zich hiermee onafhankelijk gemaakt van de officiele budgetten en personeel gebruik door inlichtingen vergaarde info voor het eigen gewin door voorkennis.

    Maar even tussen de regels door.De elite denk nog steeds weg te komen met het afwentelen van de gevolgen van de graaicultuur op de arme burgers maar wie de history bekijkt weet dat er uiteindelijk altijd vrij onverwachts een opstand kan ontstaan.

    Neem nu het stopzetten van het onderzoek tegen Dirk Scheringa.In een land waarbij twee oude vandagen controle krijgen op smaenwonen op hun 70 ste komt dirkje er zomaar mee weg als hij voor miljoenen zwendel heeft uitgevoerd en mensen benadeeld.

    Onze eigen AIVD zou de politiek toch eens heel duidelijk in het oor moeten schreeuwen wat de gevaren zijn als een volk moet boeten voor een elite die zich zelfs in crisis tijd wil verijken ten koste van het voetvolk.

    Hypotheekrente aftrek is onbespreekbaar maar eigen bijdrage verhogen tot bijna 700 euro heeft men geen probleem mee.
    De samenleving zou zomaar gesplitst kunnen worden en lijnrecht tegenover elkaar komen te staan.

    Kijk naar de landheren die hun pachters te dicht op de huid zaten en besef dat onze moderne maatschappij maar een paar klikjes hoeft te maken om het opstandige gedrag weer naar boven te laten komen.

  2. De zaak stort op de manier zoals hij nu gevoerd wordt geheid in. Deze toekomst zal op korte tijd de waarheid worden, dus de Oostenrijkse manier is de beste zonder al dat ingrijpen van die overijverige bureaucraten of ambtenaren, die heel graag de macht en de controle over alles willen houden!

  8. @Marcel Meijer [1]:

    Hoe naief kun je zijn en wat een belachelijk artikel is dit.
    Het is juist de rente op ons fiat geld (die ook de Oostenrijkers voorstaan) die het huidige monetaire systeem terminaal maakt + het feit dat jullie ons ¨medium of exchange¨ als product kenmerken. Er is niets mis met fiat geld onder de bekende voorwaarden, met als doel de economische handel te vereenvoudigen/bevorderen.

    Het is geen mysterie om het storings patroon in de economie te projecteren veroorzaakt door rente. Als rente de schuld vermenigvuldigt in verhouding tot de circulatie en steeds meer van iedere Euro gewijd wordt aan deze schulden, dan kan daardoor steeds minder van iedere Euro in circulatie aangewend worden voor de economie. Alles om je heen is het resultaat van de voor de hand liggende gevolgen. Regulering en een hele lage rente kan slechts dit terminale process vertragen.

    Wij bieden een structurele oplossing aan de hand van een model genaamd ¨Mathematically Perfected Economy¨ MPE.

  9. Beetje kort door de bocht, door Keynes en monetaristische beleid op een hoop te gooien.

    Keynes meent dat door een renteverlaging het mogelijk is om een continu voortdurende boom te genereren

    Onjuist, want Keynes meende dat dit geld juist niet de economie in zou gaan omdat men het enkel zou gaan opsparen. Immers het probleem was de sparende burger. De overheid moest dus geld lenen en dit uitgeven. Fiatgeld was maar een zijlinkse factor hier.

    Bernanke een Keyniaan noemen is dus ook onjuist. Zijn beleid is niet Keyniaans, maar monetaristisch. Merk daarbij op dat anders dan bij Keynes, er een onderscheid is tussen beleid en theorie.

    Keynes beschreef hoe de economie werkt (in zijn optiek) en verbond daar expliciet aan hoe staten dus moesten reageren.

    Bij het monetarisme was er veel meer nadruk op hoe de economie werkte. Friedmann, toch een van de grootste grondleggers van het monetarisme, was bijvoorbeeld een expliciet tegenstander van monetair beleid. Juist omdat het zo goed zou werken. Goed in de zin van kwantitatief. Men schiep zo bubbles.

    De monetaristen verwierpen ook expliciet het Keyniaanse beleid. Dus ook al daarom kun je ze niet op een hoop gooien.

    Bernanke kun je zien als een monetarist, die echter anders dan veel van de grondleggers, de methodiek ook als instrument wilde gebruiken.

    Daar kun je uiteraard grote kritiek op hebben, en begrijp me niet verkeerd, daar ben ik het geheel mee eens, doch dat maakt hem nog geen Keynisaan. Bernanke is een voorstander van staatsingrijpen, maar bepleit geen Keyniaanse methoden.

    Je kunt tenslotte dus ook monetarist zijn en geen voorstander van staatsingrijpen. Veel monetaristen zijn dat dan ook. Tegenwoordig is het monetarisme dan ook opgeslitst in twee hoofdgroepen. De groep die zich vaak ook Nieuw Klassisten noemt en de groep die zich inderdaad treffend Nieuw Keynisanen noemt (vanwege de Keynisiaanse prijsstarheid in hun modellen, doch niet vanwege hun wens om de staatsuitgaven weer op te hogen ivm met vraaguitval door sparen.)

    Merk tenslotte op, dat er bijna geen enkel land tyer wereld meer is dat Kenisiaans beleid voert. Men kletsts soms nogw el wat over keynes, maar vrijwel alle beleid is monetaristisch. Natuurlijk strooien overheden nog steeds met geld, maar dat is niet ivm economische stimulering. Alle reddingsplannen en economische stimulering gaat via rente.

    Keynes is dus echt helemaal dood. Het op een hoop gooien van alle economische leren die pro-staat zijn en/of je niet aanstaan, is simplistisch en doet ook af aan de complexiteit van het probleem. Immers, de ontvangers van de kritiek zullen terrecht opmerken dat je de nuances niets napt en daarmee aannemen – maar dat ten onrechte – dat je de rest dus ook wel niet zult snappen.

Comments are closed.