De ECB zet de geldpers aan

Het ultieme monetaire paardenmiddel doet ook in Europa zijn intrede. De ECB gaat nu staatsobligaties kopen om de crisis te bestrijden. Een zeer machtig wapen op de korte termijn, maar op de lange termijn zijn de gevolgen zeer negatief.

De ECB heeft de beschikking over een onbeperkte hoeveelheid geld. Ze kunnen simpelweg geld maken door een druk op een toetsenbord. Daardoor kunnen ze de Grieken ook snel en eenvoudig van liquiditeit voorzien. Ze kunnen grote hoeveelheden Griekse obligaties kopen om de problemen op te lossen. Ook voor de andere overheden geldt dat een goedkope geldstroom dan altijd beschikbaar is. De problemen met de uitgifte van staatsobligaties kunnen dus makkelijk bestreden worden.

De ECB heeft niet de bevoegdheid om staatsobligaties direct te kopen van de overheid. De ECB mag de staatsobligaties alleen overkopen van andere partijen die deze obligaties hebben gekocht van de staat. Voor wat betreft de effecten maakt dit weinig verschil. De vraag naar staatsobligaties neemt flink toe. Daardoor zijn ze beter verhandelbaar en daalt de rente. Wat wel een verschil is dat in het Europese systeem er nog een tussenpersoon tussen zit. Dat betekent dus wel flink binnenlopen voor de tussenpersonen. Voor de banken is het nu helemaal feest. Zij lenen geld van de ECB. Daarvan kopen zij Griekse obligaties. En deze verkopen deze weer aan de ECB. Met dit geld kunnen ze de schuld aflossen en het truukje vervolgens nog een keer toepassen. Die worden zo slapend rijk. Misschien dat daarom de koersen van banken zo omhoog schoten.

Er zijn wel grote nadelen. Op korte termijn is er het gevaar dat het vertrouwen in de euro hierdoor verder wegzakt. Uit deze maatregel blijkt dat de landen van de eurozone behoorlijk in paniek zijn. De problemen moeten heel groot zijn, anders was deze beslissing nooit genomen. Deze angst kan overwaaien naar de beleggers. Deze beleggers zitten in onzekerheid en hebben beperkte informatie. Als de leiding dergelijke drastische besluiten gaat nemen, dan krijg je het vermoeden dat het wel erger zal zijn dan je dacht.

Dan zijn er natuurlijk de problemen met inflatie. Door staatsobligaties te kopen wordt de geldhoeveelheid vergroot. Dat leidt tot inflatie. De ECB zegt dat de verruimende maatregelen worden gecompenseerd door verkrappende maatregelen. Maar dat kan niets anders betekenen dat het ruime monetaire beleid ten aanzien van banken afneemt ten gunste van overheden.

De banken worden dus afgeknepen om lucht te creëeren voor de overheden. Dat zou betekenen dat de private kredietverlening af gaat nemen. Dan kunnen bedrijven minder lenen en daardoor minder investeren. Dan zakt het bedrijfsleven nog verder in terwijl de overheid juist groeit.

Maar ik betwijfel of dit echt wel gaat gebeuren. De liquiditeit in de private markt opvegen en vervolgens uitdelen aan de overheden geeft een ernstige verstoring, Ik sluit het niet uit dat de uitspraken over verkrapping slechts geruststellende woorden zijn. Gewoon wat politieke retoriek om de onrust weg te nemen.

Er komt meer geld in het systeem en daardoor gaan de prijzen omhoog. Dat geld komt als eerste binnen op de financiële markten en daar stijgen de prijzen als eerst. De koersen van aandelen gaan wel omhoog als je meer geld in het systeem pompt. Maar de vraag is hoe lang je de inflatie nog kan beteugelen

Het is verder de vraag hoe de Grieken en anderen PIIGS landen op deze maatregelen zullen reageren. De straf voor onverantwoordelijk gedrag is nu een stuk lager geworden. Het is daarom makkelijker geworden om teveel uit geven. Dit moet je niet zien als een enkele politicus die zich misdraagt. Het gaat om een politiek krachtenspel. In Griekenland zijn het de politici de bonden en andere belanghebbenden die zich met dit proces bemoeien. Door de maatregelen wordt dit spel subtiel beïnvloed. De bonden voelen dat er net wat meer te halen valt. De politici hebben net wat meer bewegingsruimte om geld uit te geven. Dit is geen bewust proces, maar de maatregelen sturen dit proces wel de verkeerde kant op.

Het reddingsplan zorgt weer voor een flinke groei van de kredietverlening. Tegenover al de liquiditeit die in de markt gepompt wordt staan weer extra schulden. De kwetsbaarheid van het systeem neemt toe. Door het vergroten van de geldhoeveelheid wordt de rente tijdelijk gedrukt. Maar bij een stijgende rente zullen de problemen groot zijn. En bij elk probleem dat op deze manier vooruit geschoven wordt, neemt de kwetsbaarheid verder toe.