Wietpasjes zijn een dwaling van de democratie

Een achttal gemeenten willen het softdrugbeleid aanscherpen. Zij willen een wietpas zodat alleen de eigen inwoners nog drugs kunnen kopen. De onderzoekster Nicole Maalsté kraakt het voorstel. Maar de morele kant laat ze liggen.

Zij geeft een aantal heldere argumenten waarom deze maatregelen niet effectief zijn. Ten eerste zal het aanbod dan via de straathandel gaan verlopen. Verder geeft ze aan dat het voornaamste probleem niet wordt opgelost. De drugsrunners zijn het probleem waarvan men zegt dat men het aan wil pakken. Dit is straathandel van harddrugs en die wordt niet minder door de wietpas.

Het morele aspect van dit probleem blijft nog onderbelicht. Heeft de overheid het recht om deze wietpas in te voeren? Kijken we naar deze zaak op morele gronden dan is de vraag wie er agressie heeft toegepast. We moeten het slachtoffer vinden en die moet schadeloos gesteld worden.

Het probleem dat hier speelt is dat er omwonenden zijn die overlast ondervinden van sommige van de coffeeshops, maar dit geldt zeker niet in alle gevallen. Deze mensen hebben recht op hun woongenot en daarom is het zeker gerechtvaardigd dat zij actie ondernemen. Een oplossing zou zijn dat de bewoners zich verenigen en contact zoeken met de coffeeshops voor een oplossing. Lukt dat niet dan kunnen de bewoners procederen om zo alsnog hun gelijk te halen. Het centrale punt is de bescherming van de eigendomsrechten. Eigendomsrechten zijn een flexibel en eenvoudig systeem. Het is niet nodig om voor elk probleem andere regels te verzinnen.

In de praktijk zijn dergelijke problemen dan eenvoudig op te lossen. Als er voldoende middelen zijn om je eigendom te beschermen dan zullen bedrijven daar ook rekening mee houden. Coffeeshops worden dan gevestigd op plaatsen waar ze weinig overlast veroorzaken. En nog een groot voordeel is dat de coffeeschops die nu geen overlast veroorzaken ongemoeid worden gelaten. De eigenaren van deze coffeeshops waren niemand tot last en het gebruik van dwang tegen deze mensen of hun klanten is in mijn ogen niet gelegitimeerd.

Nu gaat de gemeente zich ermee bemoeien. En dat betekent dat nu iedereen zich ermee kan gaan bemoeien. Het is goed mogelijk dat de coffeeshops helemaal geen overlast veroorzaken, maar dat mensen toch bezwaar gaan maken. Moraalridders die helemaal niet in de buurt van coffeeshops wonen gaan zich ermee bemoeien. De omwonenden zijn slechts een paar stemmen in de gemeente. Het is dus maar zeer de vraag of hun situatie nog meegewogen wordt. Het kan dan zelf gebeuren dat op basis van vage quasi morele argumenten dwang wordt toegepast tegen mensen die niemand kwaad doen.

Er komt nu een democratisch proces op gang dat ongewenste uitkomsten heeft. Laten we van het positieve uitgaan en stellen dat de democratie werkt. Dan is het nog steeds zo dat de meerderheid gaat bepalen wat de beste oplossing is. De stem van de direct betrokkenen is nu slechts een minderheid.

Het eigenlijke uitgangspunt van een democratie is dat mensen zichzelf besturen. Dit is gebasseerd op het principe van zelfbeschikking. In de praktijk gaat dit verloren doordat de omvang van bestuursorganen willekeurig is. Jezelf besturen doe je in de eenheid die relevant is voor het voorliggende probleem. Maar in Nederland is de kleinste omvang de gemeente. Maar waarom moeten de bewoners aan de andere kant van de stad meebeslissen over het beleid in jouw wijk?

Doordat de stem van de direct betrokkenen verwatert, wordt de macht van de politici groter. Zij kunnen nu hun beleid verkopen als het maar goed klinkt. Het zijn de direct betrokkenen die echt weten hoe het zit. Zij weten wat het beste is en zijn daardoor ook nauwelijks te sturen door de politiek. Degenen die onbekend zijn met de materie gaan af op wat goed klinkt. Met een paar soundbites kan zo een mening worden neergezet. De politici hebben meer grip op degenen die niet betrokken zijn bij het probleem.

Rechtvaardigheid wordt niet bepaald door een beslissing van de meerderheid. Als twee wolven en een schaap een democratisch besluit nemen over het avondeten dan is de uitkomst democratisch, maar zeker niet rechtvaardig.

Bescherming van individuele rechten zou boven de bevoegdheid van het democratisch bestuur moeten staan. Nu zijn er onvoldoende grenzen aan de macht van het bestuur. Dat een meerderheid heeft besloten maakt een besluit niet rechtvaardig. Neem het besluit op het niveau dat relevant is en met de mensen die direct betrokken zijn.

Het non-agressie principe en de bescherming van privaat eigendom geven een goede basis voor een rechtvaardige samenleving. ‘Doe een ander geen geweld aan’ is een zeer goede richtlijn en ook praktisch toepasbaar.

Dit artikel is eerder geplaatst op de vrije economie