Ayn Rand heeft geregeld heel duidelijk verwoord waarom altruïsme geen deugd is. Deze verwerping van altruïsme is een kenmerkend gegeven in het denken van Ayn Rand. Tegelijkertijd verwerpt ze een hedonistische levensstijl. Ik vertaal enkele stukken tekst uit de vraag en antwoord sessies die ze hield. Dit komt uit het boek Ayn Rand, Answers, ISBN 978-0-451-21665-6
VRAAG: is altruïsme onmogelijk of is het onwenselijk?
<AR>: Het is een ongehoord kwaad. Het is onmogelijk voor de naïeveling die het vrijwillig in praktijk probeert te brengen; het is zeker mogelijk voor altruïsme uitvoerders. Een onschuldige man kan altruïsme niet in praktijk brengen – tenzij hij in de eerste de beste kookpot van een kannibaal springt om als lunch te dienen. Zo lang als hij in leven is, kan hij geen altruïst zijn. Maar bedenk wat de uitvoerders – de ontvangers – van altruïstische opofferingen kunnen doen.
Altruïsme is de enige rechtvaardiging gebruikt door iedere dictatuur – bijvoorbeeld Nazi Duitsland en Sovjet Rusland. En het wordt momenteel gebruikt in Amerika iedere keer dat iemand iets immoreels of iets dat hij niet heeft verdiend begeert. Vanuit dat oogpunt is altruïsme mogelijk, zoals de zeeën van bloed in de geschiedenis bewijzen. <Einde AR>
Ayn Rand staat wel toe dat men vrijwillig afstand doet om anderen te helpen. Ze verwerpt echter ten stelligste dat dit de grondslag van iemands levensfilosofie kan zijn. Heden ten dage mag het aantal kookpotten van kannibalen nogal beperkt zijn, en de kans dat een altruïst er een tegenkomt in praktijk kleiner zijn dan Ayn Rand betoogt, de gedachte dat jij offers dient te brengen om anderen te helpen en dat het hoogste goed een leven is ten dienste van de maatschappij, is onverenigbaar met individualisme. En zoals ze in de volgende vraag aantoont onverenigbaar met kapitalisme. Aanvaarden van altruïsme als grondslag van een maatschappij zoals in het antwoord gedefinieerd, zal uiteindelijk tot dictatuur voeren.
VRAAG: Jij stelt dat voor kapitalisme het verwerpen van altruïsme noodzakelijk is. Maar geeft kapitalisme juist niet de keuze aan een persoon om altruïstisch te handelen? Bovendien, is iedere daad van altruïsme – het vrijwillig geven van goederen of diensten aan iemand die dit niet heeft verdiend – moreel verwerpelijk?
<AR>: Het tweede deel van de vraag laat ons zien waar de vraagsteller de mist in gaat. Hij heeft het niet over altruïsme. “Altruïsme” is een term afkomstig van de filosoof Auguste Comte, en is sindsdien in gebruik voor precies datgene dat Comte ermee bedoelde.
“Altruïsme” komt van het Latijnse woord “alter”, en betekent “ander”. Het betekent dat je de belangen van anderen boven je eigen belangen stelt – je bestaat slechts voor anderen. Altruïsme betekent dat iemand geen rechten heeft om voor zichzelf te bestaan, dat het dienstbaar zijn aan anderen de enige morele rechtvaardiging is van zijn bestaan, en dat zelfopoffering de hoogste deugd is.
Maar de vraagsteller verwisselt altruïsme met vriendelijkheid, hoffelijkheid en generositeit. Onder zijn definitie is het geven van een kerstcadeau een daad van altruïsme. Dat is niet zo. Deze samenvoeging staat altruïsten toe om weg te komen met het kwaad dat ze uitvoeren.
De grondslag van altruïsme is zelfopoffering. Als je iets doet waardoor je schade aan jezelf berokkent, dan is dat altruïsme. Maar vrijwillig iets weggeven aan iemand die dat niet heeft verdiend, is dat niet. Dat is moraal gezien neutraal. Je kunt er al dan niet een reden toe hebben. Uit principe zal niemand willen voorstellen om vrijwillig geven te verbieden. Om te beoordelen welke giften juist zijn, dien je de context te kennen, de relatie tussen de betrokken personen. Bovendien is geven de minst belangrijke handeling in het leven. Dit is niet het vertrekpunt van een handeling van moraal of van politiek.
Nu de rest van de vraag. De vraagsteller ontkent of ontwijkt het verschil tussen een juridisch en een moreel principe.
Juridisch, in een kapitalistische maatschappij, is iemands eigendom absoluut, en hij kan ermee doen wat hij wil, het te gronde laten gaan, het weggeven, of het rationeel gebruiken.
Moraal heeft betrekking op de juiste grondslagen om richting te geven aan iemands activiteiten en daardoor richting te geven aan de wetten in een samenleving.
Voordat je aan de vraag toekomt: “Wat kan iemand met zijn bezit doen?”, moet de vraag beantwoord worden: “Wat zijn zijn rechten? Moet hij voor zichzelf leven of voor anderen?”. Indien in een kapitalistische samenleving de overheid zich niet bezig houdt met hoe iemand met zijn eigendom omgaat, is dat precies omdat kapitalisme gebaseerd is op het principe dat iemands leven en de producten van zijn arbeid aan hem toekomen – deze persoon bestaat voor zichzelf. Als je niet start met de moraliteit van het rationele eigenbelang, dan is er geen rechtvaardiging voor de overheid om van iemands eigendommen af te blijven. Als iemand niet voor zichzelf mag bestaan dan mogen anderen claims op hem leggen, en in een altruïstische maatschappij doen ze dat ook. Volgens altruïsme moeten we voor anderen leven, en dient de maatschappij op dit principe gegrondvest te zijn. De uiteindelijke consistente uitkomst van deze moraal is een dictatuur, ofwel communistisch dan wel fascistisch.
Bovendien, de vraagsteller heeft het alleen over gevolgen. Wanneer hij het heeft over iemands recht om van zijn eigendommen afstand te nemen, heeft hij het over verdeling. Hij heeft het niet over productie, de bron van eigendommen.
Alvorens het over distributie te hebben dient men te praten over het recht te produceren. Hier komt opnieuw de tegenstelling tussen altruïsme en kapitalisme naar voren. Om te kunnen produceren moet je de morele zekerheid hebben dat je bestaat en voor je eigenbelang kan handelen.
Ten eerste beoordeelt een producent zijn mogelijkheden tegenover die van anderen. Hoe beter zijn verstand, hoe groter de kans is dat hij een vernieuwer is, en daardoor, onafhankelijk van het kennisniveau in de betrokken maatschappij, zal het betere brein kansen hebben in de maatschappij. In een vrije maatschappij zal niemand hem stoppen. Mensen hebben het recht het al dan niet met hem eens te zijn. Maar niemand zal zeggen: de meerderheid is het niet met je eens, wie ben jij om je eigen inschatting daarboven te plaatsen, als een goede altruïst, bind in.
Ten tweede moet een producent beslissen waarom hij wil produceren. Voordat hij kan weggeven, moet hij beslissen waarom hij wil werken, en wat hij met zijn vermogen wil doen. Hij heeft het recht te produceren wat hij zelf wil nodig, en vervolgens met de resultaten te doen wat hij wil, onafhankelijk van de ideeën, wensen of behoeftes van anderen. Maar hij moet wel anderen steeds datzelfde recht toekennen.
Het is met betrekking tot deze twee onderdelen – het recht je eigen beoordelingsvermogen te gebruiken en het recht je eigen doelen te kiezen en na te streven – waar altruïsme en kapitalisme botsen. Kapitalisme kan niet functioneren volgens een moraal dat het je plicht is anderen te dienen. Zodra je een element van plicht introduceert, ben je op de weg naar communisme.
Maak je niet druk over het weggeven of oppotten van dingen, maar over iemands recht om te leven en te produceren. <Einde AR>
——————————————————————
Acht minuten Ayn Rand in zwart wit, waarin ze haar basis uitlegt:
http://www.youtube.com/watch?v=viGkAZR-x8s&feature=PlayList&p=4DB1244D417EADC2&playnext=1&index=7
Filmpje van Yaron Brook over de oorsprong van altruïsme:
http://www.youtube.com/watch?v=SKoi67QVdMI
Ingezonden door HJ
Ik vind het bezwaar van Molyneux tegen zelfopoffering als moreel principe heel krachtig, namelijk dat een moreel principe universeel geldig hoort te zijn voor alle mensen. Het is namelijk LOGISCH onmogelijk dat alle mensen zich voor elkaar opofferen. Het levert een probleem op in de realiteit. Stop A en B in 1 kamer en als zowel A zijn eigenbelang onder B probeert te stellen, maar B probeert het onder A te stellen, omdat voor beiden de regel geldt:zet je eigenblang onder dat van de ander, ontstaat er nooit een situatie waar in beiden moreel bezig zijn. Dan kan zelfopoffering nooit moreel zijn.
Op die manier valt dwang/onderwerping als moreeel principe ook door de mand. Stop 2 mensen in 1 kamer en het principe “onderwerping is goed” leidt tot een logische tegenstrijdigheid en het is onmogelijk vor beiden om goed te zijn.
“iedereen zou moeten bedelen of bedelen is goed”, is er ook zo 1.
beek [7] reageerde op deze reactie.
“Zodra je een element van plicht introduceert, ben je op de weg naar communisme.”
Rechten en plichten zijn inherent aan elkaar verbonden, heb je het recht met rust gelaten te worden, dan heeft de ander de plicht jou met rust te laten.
Hub Jongen [3] reageerde op deze reactie.
Tony [4] reageerde op deze reactie.
@TaLoN.NL [2]:
Inderdaad. Dat zegt ook de missie van de Vrijspreker:
“De Vrijspreker streeft naar een maatschappij waarin ieder mens soeverein is: ieder mens heeft het recht zijn leven te leiden zoals hij zelf wil, zolang hij datzelfde recht van ieder ander respecteert.”
“…dan heeft de ander de plicht jou met rust te laten.”
Ja, dat is dan ook de enige Plicht, (negatieve plicht?) die de ander heeft, maar ook ik, iedereen.
Al is “met rust laten” te vaag. Je mag bvb gerust iemand aanbieden hem te helpen.
Tony [5] reageerde op deze reactie.
@TaLoN.NL [2]:
Ayn Rand zou zeggen dat je de context waarin het woord “plicht” staat in bovenstaand artikel wel moet kennen.
Wat zij bedoelt met “plicht” is overduidelijk de “Altruïstische plicht”, en niet de kapitalistische plicht van non-agressie.
Je zou ook kunnen zeggen dat ze de positieve plicht bedoelt om je met andere mensen te bemoeien en jezelf weg te cijferen, in plaats van de negatieve plicht om andere mensen met rust te laten.
@Hub Jongen [3]:
Ik denk dat “met rust laten” wel duidelijk is, Hub. Hierbij gaat het er vooral om dat het duidelijk is dat iemand ook met rust gelaten WIL worden.
Bovenstaand is ook wat makkelijker uit te leggen, denk ik.
Voor je iets kunt geven, moet je eerst iets hebben. Maar hoe kom je eraan? De enige twee morele manieren om ergens aan te komen zijn ofwel door vrijwillige uitwisseling (zoals handel) ofwel door productie.
Dit betekent dus dat “geven” als morele daad (iets geven wat je zelf hebt gestolen kan immers nooit een morele daad zijn) pas mogelijk is nadat hetgeen dat je geeft, eerst door een andere morele daad in je handen terecht is gekomen.
Maar voor die twee morele manieren om iets te bemachtigen is vrijheid nodig. Ik zou zelf het woord kapitalisme niet meer gebruiken, maar Rand wel en ze maakt duidelijk wat ze daarmee bedoelt.
@pcrs [1]:
De vraag is natuurlijk of principes wel voor iedereen gelden. Ik bedoel: ze groeien niet aan de bomen en de natuur kent geen morele principes.
Principes die algemeen geldig zouden zijn, zijn alleen te halen bij een instantie die boven de mensen staat, een goddelijke instantie.
Zuiver op mens-mens niveau is het onmogelijk om principes algemeen eeuwig geldend te laten zijn. Dat laat de historie der culturen al zien: talloze verschilldende principes beheersten talloze stammen.
Wie roept dat seculiere principes altijd gelden, zet zichzelf op een goddelijk troontje. Uiteraard heeft dan een ander godje dezelfde rechten, ook als hij heel andere ‘principes’ gaat dicteren.
Voor de ‘broeders van hetzelfde principe’ zit er niets anders op dan een eigen clan/stam/commune/staatje te beginnen.
Seculieren hebben geen enkel gezag als het gaat om het willen invoeren van hun zgn. ‘universele’ principes. Geen enkel recht te beweren dat hun opvattingen universeel zouden zijn.
Een echte libertarier kan zich niet op principes beroepen. Doet hij dit wel, heeft hij al voor anderen een keuze gemaakt.
pcrs [8] reageerde op deze reactie.
@beek [7]: god bestaat toch niet, dus die gaat nooit principes geven, daar kan je eeuweig op wachten.
Seculiere principes als natuurwetten gelden al heel lang en worden steeds universeler. Er moet wel hier en daar iets bijgespijkerd worden, maar dat neemt niet weg dat het convergeert. Dat er ergens een stam was die dacht dat kannibalisme goed was, zegt alleen wat over die mensen. Er waren ook mensen die de verkeerde ideeen over wiskundige principes hadden. Uiteindelijk winnen de principes die het best met de realiteit overeen komen, het meest universeel en consistent zijn. Alle goden als Zeus en Wodan zijn ook allemaal verdwijnen. Zo zullen Yaweh en Allah ook een keer het veld moeten ruimen.
beek [11] reageerde op deze reactie.
Wat vinden jullie van dit artikel:
http://www.kt70.com/~jamesjpn/articles/atlas_shrugged.htm
R. Hartman (NI) [10] reageerde op deze reactie.
Tony [14] reageerde op deze reactie.
@Rothschild [9]: Was me al bekend. Totaal geschift.
HJ [12] reageerde op deze reactie.
@pcrs [8]:
Dat denk je maar. De eeuwige waarheid van het NT gaat niet verloren; blijkt onder uiterst diverse culturen wortel te kunnen schieten, waarbij de weerstand al in de leer werd voorspeld.
Zoals natuurwetten al heel lang gelden, zouden ‘principiele wetten’ van het overheidsloze leven ook allang hebben moeten gelden.
Maar die ‘wet’ wil maar niet tot stand komen. Er is duidelijk meer aan de hand dan de ‘principes’ die libertariers al voor anderen hebben voorgekookt als waren deze ‘natuurlijk’.
Dat er mensen zijn geweest die eigendom als diefstal hebben beschouwd, toont al aan hoe deze ‘natuurwet’ niet altijd op mensen toepasbaar is gebleken.
We zien hier een zoveelste poging van seculieren de eigen opvattingen als ‘eeuwig geldend’ te presenteren als een alternatief geloof.
Want dat is dit fundamentalistische libertarisme: een seculier nieuw geloof.
@R. Hartman (NI) [10]:
Ik vraag me ook af wat ik daarmee aan moet, Illuminati adepten weten zich te vaak met vage verdachtmakingen te diskwalificeren, zoals volgens mij ook de link van Rothschild aantoont.
R. Hartman (NI) [13] reageerde op deze reactie.
@HJ [12]: Wat mij betreft is Occam’s Razor een goede vuistregel. Als je het te ver moet zoeken en je onderbouwing louter bestaat uit vage verbanden en geen enkele substantiële ijkpunten bevat is het wat mij betreft al gediskwalificeerd.
Dat Atlas Shrugged het Mein Kampf van ‘de illuminatie’ zou zijn is alleen al daarom vergezocht omdat de boodschap van de roman aansluit op haar andere werken. Essays als “The Nature of Government” en “Het Nieuwe Fascisme: Regeren bij Algemeen Akkoord” staan haaks op de belangen van ‘de illuminatie’ omdat ze genadeloos de aard en werkwijze van de westerse overheden blootleggen.
En zelfs als je zou aannemen dat ‘de illuminatie’ er geen probleem mee hebben om hun agenda, net als Hitler (en de islam), voor iedereen ter inzage te leggen, waarom zou Atlas Shrugged dan zo cryptisch moeten zijn over die agenda?
Nee, dit behoort gewoon bij pogingen om het boek in diskrediet te brengen, om de vrijheidsboodschap die zij bevat besmet te maken. Dat had men succesvoller en minder vergezocht kunnen doen door de inconsistentie van de schrijfster bloot te leggen: Atlas Shrugged is een aanklacht tegen de staat en een pleidooi voor het Anarcho-Kapitalisme. Rand was echter een overtuigd minarchist, die niets van AK moest hebben.
Beide staan echter zo ver van de dagelijkse belevingswereld van de gemiddelde burger af dat deze inconsequentie aan die gemiddelde burger voorbijgaat. Het boek wordt er niet minder krachtig door. En noch minarchisme, noch AK zijn in het belang van ‘de illuminatie’.
@Rothschild [9]:
Geloof in illuminati tegen geloof in illuminatie:
http://www.anti-state.com/forum/index.php?board=2;action=display;threadid=13875
Zijn we nu klaar met de vergezochte fabeltjes dat een pro-individuele vrijheid voorvechtster als Ayn Rand een onderdeel is van een geheime politieke oligarchie?
Comments are closed.