Is het mogelijk voor een politicus om meer regels af te schaffen dan toe te voegen. Dit is een hele essentiële vraag ten aanzien van de mogelijkheden van het verkleinen van de overheid door politieke middelen. De overheid bestaat uit individuen en het gedrag van de overheid is ook te herleiden tot de leden waaruit ze is opgebouwd. Als de overheid kleiner wordt dan kan dat alleen maar doordat er individuele politici zijn die meer bijdragen aan het verkleinen van de overheid dan aan het vergroten ervan. Bestaan deze individuen wel of zijn er wellicht voorbeelden te vinden in de geschiedenis? Kunnen politici wel een bijdrage leveren aan deregulering?

De politicus die wil dereguleren loopt tegen een aantal hindernissen op. Deze hindernissen moet hij op effectieve manier nemen en hij moet na afloop van het proces populairder zijn dan daarvoor. Dit laatste is nodig omdat de politicus alleen succesvol kan zijn als hij zijn populariteit vergroot. En het zijn de succesvolle politici die de meeste invloed hebben op het bestuur van het land. De meest invloedrijke politici hebben steeds maatregelen genomen die hen populairder maken. Een politicus kan overigens ook populair zijn omdat hij “impopulaire maatregelen” durft te nemen. Dan was het resultaat van de schijnbaar impopulaire maatregel dat de politicus toch populairder werd. De hindernissen die hij moet nemen zijn eerst dat hij de effectiviteit van de regels moet kunnen beoordelen, hij moet vervolgens steun krijgen van de bevolking en hij zal rekening moeten houden met belangengroepen en andere gevestigde belangen.

Voordat de politicus gaat dereguleren zal hij vast moeten stellen welke regels hij wil schrappen. Daarvoor zal hij moeten beoordelen hoe effectief een maatregel is. Dat is nog niet eenvoudig omdat er geen prijsmechanisme is dat heldere signalen geeft zoals aan een bedrijf als het domme dingen doet. Dergelijke oordelen worden daarom ondersteund door advies van deskundigen. Als je bijvoorbeeld het rookverbod af wil schaffen dan moet je de effectiviteit hiervan beoordelen. Degenen die hier veel over kunnen zeggen zijn de inspecteurs, maar deze zijn afhankelijk van deze regel en betrouwbaarheid is dus discutabel. Andere diensten binnen het ministerie van volksgezondheid zou je ook kunnen vragen. Maar zij hebben er belang bij dat er regels zijn om de gezondheid van de burger te beschermen. Het ministerie ontleent haar bestaansrecht aan het principe dat de overheid de gezondheid van de burger moet beschermen door middel van regels en beleid. Als dit principe van het beschermen van de burger wordt aangetast door het afschaffen van het rookverbod, welke regels zullen er dan nog volgen? Dus ook daar verwacht ik weinig enthousiasme voor het afschaffen van regels. Weet iemand een effectieve methode om de effectiviteit van regels te beoordelen? Wil je beginnen met het afschaffen van regels dan moet er toch een prioriteitenlijstje komen. Als er geen goede methode is om objectief te beoordelen welke regels het meest en welke het minst effectief zijn waar moet je dan beginnen met dereguleren?

Vervolgens moet hij het afschaffen van de regels verkopen aan de bevolking. De politicus heeft immers de steun van het volk nodig om hogerop te kunnen komen. Dat is lastiger dan het lijkt ondanks de brede steun voor minder regels. Burgers klagen over een overdaad aan regels, maar zodra je het concreet maakt wordt het stukken lastiger om de handen op elkaar te krijgen. Er is hier een groot verschil tussen het draagvlak voor het abstracte dereguleren en het afschaffen van concrete regels. Voor het rookverbod geldt dat de meerderheid van de bevolking niet rookt. Minder dan een kwart van de mensen rookt. De niet-rokers zijn wellicht best wel voor deregulering, maar dan liever iets anders dan het rookverbod want dat is toch best wel handig. In discussies merk ik altijd heel veel weerstand als ik het heb over het afschaffen van concrete regels, ook als het gaat om voorstanders van deregulering. Dan probeer ik bijvoorbeeld de vergunningen voor dakkapellen, ontslagbescherming enzovoort. Maar het blijkt allemaal weinig populair zodra je het concreet maakt. Graag zou ik input krijgen van ervaringen van mensen die weten van concrete regels waarvan zij vermoeden dat er weinig weerstand is tegen afschaffen ervan.

De volgende hobbel die genomen moet worden is het gevestigd belang. Elke regel heeft een groep mensen die er voordeel bij heeft. In het geval van het rookverbod is er de stichting Stivoro die een groot voorstander is van het rookverbod. Dit is een organisatie die zich inzet voor het stoppen met roken. Zij bestaan sinds 1974 en hebben daarom veel ervaring in de discussie over roken. Zij kennen alle onderzoeken en feiten en kunnen de media en politieke medestanders voorzien van heel veel cijfers indien nodig. Zij hebben grote ervaring met het voeren van discussies over roken. Ze kennen de argumenten en weten zeer goed hoe zij hun standpunt moeten verdedigen. Deze stichting heeft uiteraard contacten opgebouwd met de media en de politiek. Ze staan niet alleen want pasgeleden nog luidde de longartsen de noodklok over het falende toezicht op het rookbeleid. Doordat het gevestigd belang beschikt over veel deskundigheid en ervaring heeft met het debat kunnen zij grote druk uitoefenen. Als straks de discussie gevoerd wordt over ontslagbescherming dan zal de vakbond van zich laten horen. Zij zullen wetenschappelijke onderzoeken overleggen waarin wordt aangetoond dat ontslagbescherming juist goed is voor de economie en zij zullen de politici die tegen afschaffing zijn kunnen voorzien van informatie over hoe het debat het beste kan worden gevoerd. En daarbij schromen ze ook niet om in te spelen op het sentiment als dat nodig is.

Deze strijd met het gevestigd belang levert grote risico’s voor de politicus. De lobby tegen hem kan heel effectief zijn en dat kan zijn reputatie beschadigen. Ook als hij er wel in slaagt om de regel af te schaffen of te versoepelen is er het risico dat zijn imago een deuk oploopt. Stelt u eens een regel voor die u af wil schaffen. Welke belangengroepen zullen ertegen zijn en is het mogelijk voor een politicus om hier op effectieve wijze weerstand aan te bieden?

Deze vragen zijn essentieel om te kunnen bepalen of het eigenlijk wel mogelijk is voor een politicus om tegelijkertijd carrière te maken en te dereguleren. Laten we stellen dat het voldoende is dat een politicus meer regels afschaft dan toevoegt. Dan is er natuurlijk de vraag of hier praktijkvoorbeelden van zijn. Er zijn wel gevallen van deregulering bekend, maar zijn er ook politici die meer regels hebben afgeschaft dan zij hebben toegevoegd. Kent u voorbeelden van dergelijke politici. Als we eens kijken naar de periode na de Tweede Wereldoorlog zijn er dan voorbeelden te vinden? Dat is 65 jaar met vele Eerste en Tweede kamers met politici. Dat zijn heel veel ministers en staatssecretarissen. Voorbeelden uit het buitenland mogen ook want het gaat hier immers om een algemeen principe en alle bewijsmateriaal is welkom.

De eerste die bij mij opkwam was Ruud Lubbers omdat hij bekend stond als premier die veel heeft bezuinigd. Bij nader onderzoek blijkt echter dat Lubbers veel meer regels heeft ingevoerd en de uitgaven heeft verhoogd en niet heeft verlaagd. Lubbers heeft heel wat regelgeving gelanceerd. In de tijd van de oliecrisis is hij begonnen met initiatieven voor alternatieve en duurzame energie. Dit is de aanzet geweest tot een heel scala aan regelgeving. Onder zijn leiding is bijvoorbeeld ook het eerste Milieu- en Natuurbeleidsplan tot stand gekomen.  Hij is verder betrokken geweest bij staatsteun aan allerlei bedrijven. Hij staat bekend om de miljardenbezuinigingen die hij heeft gedaan. Maar als we kijken naar de voor inflatie gecorrigeerde overheidsuitgaven dan zijn die onder Lubbers toegenomen. Wat wel voor hem spreekt is dat hij, voor zover ik kan zien, de premier is die de overheid het minst heeft laten groeien. Verder staat hij bekend om het akkoord van Wassenaar. Dat akkoord behelst ingrijpende maatregelen in de loonvorming en arbeidstijd en dus ook hier is er sprake van flink overheidsingrijpen. De eerste kabinetten waren samen met de VVD en dat is de meest rechtse combinatie mogelijk in Nederland en deze slaagde er slechts in de groei van de overheid te beperken. Maar er was zeker geen sprake van afname van uitgaven of regelgeving. Het derde kabinet Lubbers staat bekend om de harde hervormingen in de sociale zekerheid. Maar sla je de cijfers erop na dan zie je dat de groei is afgeremd door deze maatregelen, maar de groei is niet tot staan gebracht laat staan dat er sprake was van krimp. Dus Lubbers valt naar mijn mening af. Heeft iemand nog andere suggesties?

Is het voor een politicus mogelijk om gedurende zijn carrière meer regels af te schaffen dan toe te voegen? Een belangrijke vraag want zonder dergelijke politici is er geen politieke weg naar een kleinere overheid. De overheid bestaat uit individuen en dat inzicht kan verhelderend zijn als je het gedrag van de overheid als geheel wil begrijpen. Als de overheid als geheel wil dereguleren dan moeten er individuen zijn binnen de overheid die het aantal regels verminderen. Om de overdaad aan regulering terug te draaien is overigens meer dan een enkele politicus nodig waarvan de netto bijdrage aan de overheid minder regels is in plaats van meer. En ook zal dit gedurende langere tijd door moeten zetten. Dereguleren is een tijdrovend proces. Zeker omdat er naast deregulering ook altijd ook nieuw beleid bij zal komen. Maar laten we eerst eens beginnen met de vraag of het voor een enkele politicus mogelijk is om meer regels af te schaffen en toch carrière te maken. En natuurlijk ben ik heel benieuwd naar praktijkvoorbeelden van dergelijke politici.

www.devrijeeconomie.nl

Ps.

In het eerder genoemde essay dat ik aan het schrijven ben is een centrale vraag of een overheid kleiner kan worden. Daarbij wil ik  zonder morele oordelen kijken naar de mogelijkheden die er zijn in het huidige systeem. Bovenstaande vraag is één van de problemen die op je weg komt als je nadenkt over een kleinere overheid. Om mijn inzicht hierin te vergroten hoor ik ook heel graag tegenargumenten en tegenvoorbeelden (argumenten voor zijn uiteraard ook welkom). Dus schroom niet om tegenargumenten in te brengen. Alle goed onderbouwde argumenten zijn welkom.

14 REACTIES

  1. Marcel,

    welke concrete regel zou een politici kunnen afschaffen zonder op noemenswaardige tegenstand te stuiten.:

    In mijn optiek zou de grijs kenteken regel geschrapt kunnen worden: Je koopt een auto of je koopt hem niet. Iedereen (ook Bedrijven) bepaalt hoe de verdeling personen of vracht is.
    De BPM komt dus ook te vervallen. Om de derving aan BPM-inkomsten op te vangen verhogen we de houderschapstarieven.
    De gebruiker/vervuiler betaalt op deze manier dus dat moet Links aanspreken. Bedrijven zullen duurder uit zijn omdat er voor hun dus geen laag tarief houderschapsbelasting meer is. Dit wordt deels gecompenseerd omdat er geen dure aanpassing aan hun wagenpark hoeft te worden uitgevoerd. Ook kunnen we de bijtellingsregeling afschaffen en werkgevers een vergoeding laten vragen aan hun personeel voor privegebruik.

    De regel voor vakantiewoningen ook maar even schrappen. Een woning is een woning. Mensen die het hele jaar in hun caravan willen wonen moeten dat ook zelf weten. Gelijk even de zg. woningnood opgelost.

    Bouwvoorschriften?: Waarom zou je op je dure kavel geen “Landalwoningachtigiets” mogen bouwen. Lekker goedkoop gebouwd, voor veel mensen voldoet het prima, het is niet lelijker dan wat er nu gebouwd wordt.

    Ben benieuwd of er hier houtsnijdende tegenargumenten aangevoerd kunnen worden.

  2. Zomaar even een gedachte.

    Dereguleren. Om dat te kunnen realiseren zijn er nog veel problemen te overwinnen. Kijk bijvoorbeeld eens wat er nu bij de reorganisatie van de politie al op voorhand weer gebeurd. De media haalt er een onlangs aangestelde burgemeester van Groningen bij en dan zie je gelijk ze willen hun macht niet zomaar afgeven. En daar gaat het vaak om de macht verdelen, en de media heeft daar, net als in de politiek, een te grote invloed op.

    Verder speelt er nog, de gevestigde orde wil regels handhaven en met de door hen aangestuurde wetenschappers en ambtenaren bepalen ze in het voordeel van partij of privé belangen, die vaak uit veel principes bestaan, wat anderen wel en niet mogen. Op deze zogenoemde democratische wijze wil iedereen zijn macht in inkomen houden, denk maar aan de mooie banen als burgemeester, commissariaten verdelen. Of erger een baan in EU bewerkstelligen en ons van daar klakkeloos meer regels op te leggen..

    Het is dus gewoon haast onmogelijk om te dereguleren doordat politici onbetrouwbaar zijn en altijd een spelletje spelen om de macht te verdelen en subsidie te kunnen regelen voor bevriende groepen. En hoe meer regels hoe meer ambtenaren er nodig zijn. En iedere ambtenaar die er bij komt betekend een verbetering van de financiële positie van de hoger in rang zijnde medewerker.

    Slecht een dictatorachtig optreden kan het veranderen en moeten alle medewerkers de wacht aan zeggen, en onder andere voorwaarden aangenomen worden. Kom daar maar eens mee aan . En daar begint het gedonder gelijk al.

  3. De oplossing voor het gemakkelijker dereguleren is, mijns inziens, het zoeken naar particuliere instanties die het willen overnemen.

    In het geval van het rookverbod is er nu een situatie waarin er helemaal niet gerookt wordt in cafés etc.. De meerderheid van de klanten weet nu dat zij liever willen dat er niet gerookt wordt in hun café. Er is dus, ook als het verbod wordt afgeschaft, wel een vraag naar rookvrije cafés, er is echter niet op deze vraag gereageerd vóór het rookverbod door het aan te bieden. Mijns inziens zou iets van een stikker op de ramen waarop private cafés kunnen stellen dat er niet gerookt mag worden, een oplossing zijn. Vervolgens kun je dit door een particuliere instantie laten controleren, of dit rookverbod ook wordt uitgevoerd. Ideaal zou zijn dat de overheid zo af kan raken van zijn ambtenaren, en dat deze ambtenaren in de particuliere sector gaan werken.

    Deze situatie kan je bereiken door de eigenaar meer vrijheden te geven en instanties te zoeken die willen controleren of een ‘privaat’ rookverbod ook wordt uitgevoerd. In een perfecte markt kunnen klanten vervolgens betalen voor het feit dat ze in een rookvrije café consumeren, of rokende klanten voor het feit dat ze in een café consumeren waar wél gerookt mag worden.
    reiny [4] reageerde op deze reactie.

  4. @Aigyptos [3]: Inderdaad het individu meer vrijheid geven en niet bemoeien met vrije ondernemerschap.
    Waarom moet ik veel diploma’s hebben, zelf heb ik geen een, maar wel 20 verschillende soorten bedrijven zonder diploma’s met succes gerund. Van broodbakker tot projectontwikkelaar in huizen bouwen , Hotel exploitant en uitgever van een krant en alles wat er tussen zit.
    Laat de mensen vrij , als ze het niet goed doen vallen ze vanzelf door de mand. En er zijn al veel collega’s met papieren ter ziele gegaan

  5. Ik blijf erbij dat een overheid kan verkleinen door politici
    ” Daarbij wil ik zonder morele oordelen kijken naar de mogelijkheden die er zijn in het huidige systeem. ”
    Het is juist dat morele oordeel waardoor en politici verkozen kan worden door de bevolking.
    Het is een trend in de politiek om moreel te spelen inplaats van inhoudelijk op de issue’s in te gaan .

    Voorbeeld zou zijn Ron Paul

    Maar we zijn niet allemaal alen greenspan’s zoals het 2e artikel hiervoor. de Beargfumentatie van deregulatie kan op morele basis zijn of naar het volk toe.
    ” als we ontwikkelingshulp afschaffen en handels embargo negeren krijgt de bevolking hun belasting terug en zal er minder van hun belastingen worden ingenomen van de inkomsten belasting. het handels embargo at nu weg is zorgt ervoor dat mensen zelf kunnen doneren of investeren in bedrijven aan de overkans waardoor deze ook ontwikkelen.

    uiteindelijk gaat de burger voor ” waarmee ben ik het beste af”
    Door te zeggen dat hun aanzienlijk minder belasting hoeven te betalen voor linkse hobbies en je it gemiddels per gezin uitrekent dan denk ik dat je behoorlijk succesvol kan zijn.
    En zo stukje bij beetje afbouwen van de overheid.
    Niet zoals veel Libertariers willen, alles in 1x afschaffen, daar kiest de bevolking niet voor

  6. Volgens mij moet die politicus niet ingaan tegen het rookverbod zelf, maar tegen stivoro. Hij moet de geldstroom ernaartoe stilleggen, want geheid bestaat die uit staatssubsidie. Vervolgens moet hij de controle op het rookverbod een prioriteit meer dan 200 toekennen, zodat de maatregel zo krachtig wordt opgevolgd als het verbod op godslastering of zo. Dan nog niet het rookverbod aanpakken, maar rookbelasting (met als mom dat er toch een rookverbod is om de mensen het roken te ontmoedigen.) De laatste, allerlaatste stap is het opheffen van het rookverbod. NOOIT rechtstreeks op je doel afgaan in de politiek!

  7. Je kan ook “dereguleren” door nieuwe regels toe te voegen die uitzonderingen op regelgeving in houden. Dus de te bekampen regel blijft bestaan maar die en die groepen moeten um niet volgen omdat ze voldoen aan een of andere uitzonderingsmaatregel. Vervolgens maak je die uitzonderingsmaatregelen zo uitgebreid dat zowat iedereen er gebruik van kan maken en er dus de facto gedereguleerd is door … meer te reguleren.

  8. Reactie op andere site,
    Een gemeenschappelijke organisatie (Staat, Europese Unie, etc.) dreigt altijd uit te dijen. Zo is het moeilijk (maar niet onmogelijk) om de eis van ambtenaren van de EU te onthouden van 3,5% loonsverhoging. Nederland is een van de weinige Europese landen die in opstand komt tegen de waanzinnig hoge looneis. Zo is het nog moeilijker om de controle te houden over de kosten van huisvesting en algemene kosten. Echt waar, Nederland en een aantal andere landen kunnen gemakkelijk 10% op de totale begroting bezuinigen zonder dat we daar nadelige effecten van ondervinden. Alleen door efficiëntie, onnodige kosten snijden en synergie. Zo zouden we waterschappen en provincies kunnen opheffen en 12 grote gemeenten het provinciale werk kunnen laten doen en de waterschapverantwoordelijkheden over laten nemen. Immers, Nederland is eigenlijk niet meer dan een grote wereldstad in europa. Een wereldstad die je opdeelt in 12 districten.

    We kunnen vrij gemakkelijk 30-35 miljard besparen in NL. Merken senioren, zieken en studenten helemaal niets van.

  9. De vluchtelingen welke hier binnenkomen worden vaak in hun land al geïnformeerd hoe ze het beste hier binnen kunnen komen en wat ze moeten doen, zoals paspoort vernietigen e.d. Voor deze informatie betalen ze de georganiseerde groepen uiteraard, maar ook de reiskosten moeten ze betalen en als ze hier binnen komen dan hebben ze niets en krijgen gelijk Advocaten ter beschikking, allemaal geadviseerd door onze zogenaamde sociale werkers die daarmede ons land op kosten jagen.

    Deze vluchtelingen hadden dus geld genoeg om hier te komen en hebben dus een redelijk inkomen gehad in het land van herkomst, anders kunnen ze deze kosten en reiskosten niet betalen. Waarom zal de staat dan, als deze mensen hier vrijwillig en op eigen initiatief komen, voor alle kosten opdraaien, en betalen ze ook nog hun advocaten, huisvesting en zakgeld. Niemand kan mij wijsmaken dat vluchtelingen zodra ze hier komen en de taal niet kennen toch op de hoogte zijn van alle wetten en regels in ons land. Dat wordt ze uitgelegd door onze expert van vluchtelingen opvang, en de gevolgen zijn jarenlange procedures en een geldverslindende organisatie.

    Stop met de geldverslindende organisaties en grote opvangcentrums waar vluchtelingen jarenlang op onze kosten de procedures afwachten en naderhand illegaal hier blijven.

  10. Natuurlijk heeft elke maatregel (onvoorziene) consequenties.

    Los daarvan, zou het niet populair zijn bij iedereen:
    “AFSCHAFFEN van de inkomsten-/loonbelasting?

    En zo zullen er nog wel meer zaken zijn.

  11. Als er geld zat is, dan danst een politicus naar de pijpen van de groep die het geld ontvangt. De grotere groep die onder dreiging met geweld door de staat (=belastigheffing) betaalt zal namelijk hoogstens wat mopperen.
    In tijden van economische tegenslag, zal een politicus wel gesteund worden door de grotere groep geplunderden die zucht en steunt omdat deze te weinig overhoudt voor haar eigen levensbehoeften.

    Ik zie het nu gebeuren met de vorming van een nieuwe regering. Er is wat economische tegenslag en dus is er al wat meer steun in het land om te gaan bezuinigen. Vandaar dat er nu gekeken kan worden naar een coalitie van 2 middenpartijen (CDA en VVD) gesteund door 1 etatistische (PVV). En niet naar een mogelijke coalitie van 1 middenpartij en 3 sterk etatistische.

    @Marcel:

    Daarvoor zal hij moeten beoordelen hoe effectief een maatregel is.

    Effectief alleen in de zin van: hoeveel invloed heeft de groep die bevoordeeld wordt door deze maatregel. Elke andere betekenis van effectief in deze context is niet van belang voor een politicus.

  12. @Marcel Meijer [12]: Marcel, ik weet niet hoe ik het je moet zeggen…… Rekeninghoudend met je gevoelens….. de teleurstelling, je hoop…… maar het antwoord is NEE.

    Sinds de jaren 30 depressie (en zelfs tijdens – met Colijn) is de regelgeving langzaam maar zeker uitgebreid. En de laatste paar CDA/PvdA kabinetten hebben gewerkt als vliegwiel: we zijn nu helemaal suf-gereguleerd.

    Wacht…
    Misschien de nieuwe regering in Verenigd Koninkrijk? Die zijn lekker aan het snijden. Goed gecommuniceerd naar de bevolking. Dat wordt daar ook gedragen door de burgers. Alleen de subsidie-belanghebbenden janken, maar dat was te verwachten.

  13. @Marcel Meijer [12]:
    “Of kunnen we echt zeggen dat de deregulerende politicus niet bestaat in Nederland zonder dat iemand die claim kan weerleggen met een tegenvoorbeeld? ”

    Misschien kun je iets “bewijzen” door al de oude begrotingen, balansen, naast elkaar te leggen. En de belasting van de burger.

    Dat zou op “financieel” gebied duidelijke cijfers/feiten kunnen opleveren.

    Veel moeilijker lijkt me de andere, persoonlijke, vrijheden en controles omdat je die zo slecht in getallen kunt laten zien.
    Of heb jij daar een maat voor?

Comments are closed.