Recentelijk vond ik op internet het volgende interview met Hans Achterhuis over ‘De utopie van de vrije markt’. Het is uitgezonden op tv in het programma VPRO Boeken, 25 april 2010, olv Wim Brands.  Een video van het interview is hier te vinden *):Analyse van het interview met Hans Achterhuis:

In het interview wordt alleen Ayn Rand, de grondlegger van het objectivisme, aangehaald als belangrijkste beschrijver van de vrije markt. Dat er ook anderen zijn geweest zoals Ludwig von Mises of Murray Rothbard wordt volledig buiten beschouwing gelaten. De vrije markt wordt geïdentificeerd met gierigheid. Een transactie die gebaseerd is op het aardig vinden van een persoon behoort niet tot de vrije markt volgens Hans Achterhuis.

Het lijkt erop dat Hans Achterhuis het verschil niet ziet tussen esthetiek en ethiek. Hij zegt dat Rand’s esthetische voorkeur voor betaling voor bepaalde diensten, voor gierigheid en voor eigenbelang een morele regel zou zijn. Dat de vrije markt transacties zijn die gebaseerd zijn op het morele principe van vrijwilligheid in plaats van agressieve dwang ziet hij niet. In plaats daarvan ziet hij de markt als geloof of utopie dat sommige mensen aanhangen.

Alan Greenspan

Vervolgens wordt er beweerd dat Alan Greenspan de grote discipel van Rand is en daarmee van de vrije markt. Dat eerste zou eventueel nog waar kunnen zijn, al weet ik niet hoe Greenspan de ‘sociale herverdeling’ van inflationair gecreëerd geld aan grote bedrijven via open markt operaties rechtvaardigt via het objectivisme. Het zou iets te maken kunnen hebben met idee van intellectueel eigendom dat nogal sterk heerst bij objectivisten. Misschien vindt Greenspan dat het die bedrijven rechtmatig toekomt wegens hun intellectuele bijdrage aan de wereld. Misschien vindt hij wel dat de meeste mensen irrationeel zijn en daarom wel van hun geld ontdaan mogen worden…

Libertariërs kunnen echter niet zeggen dat Greenspan ook maar iets met de vrije markt van doen heeft. Zoals hierboven aangegeven is de vrije markt een moreel principe van non-agressie dat wordt uitgelegd in termen van eigendomsrecht. Ik denk dat Hans Achterhuis hier inderdaad een duistere kant van de relatie van Alan Greenspan met Ayn Rand laat zien. Stefan Molyneux legt het goed uit, door te zeggen dat je geen vrije markt hebt als, op een hersentumor na, de kanker weg is uit je lichaam. Daarmee duidend op de regulering van prijzen in de markt door de centrale bank. Zie http://www.youtube.com/watch?v=PO_kjoKkhv8

Het ontstaan van de vrije markt

Vervolgens beweert Hans Achterhuis dat de markt geen natuurverschijnsel is maar gemaakt door de overheid in de 18de en 19de eeuw. De vraag die je jezelf da moet stellen is of de markt zoals die ontstaan is tijdens de industriële revolutie enigszins vrij was. Echter zoals bovenbeschreven is de overheid per definitie het tegenovergestelde van de vrije markt, omdat de overheid agressieve dwang pleegt. De markt kan niet door de overheid georganiseerd worden, omdat het handelen van de overheid niet gebaseerd is op vrijwilligheid.

Robert LeFevre beschrijft in zijn audio artikelen over de Industriële Revolutie op de Mises website hoe de markt zich ontwikkelde ten gevolge van de industriële vooruitgang en in relatieve vrijheid aan het einde van de 18e eeuw. Hierdoor vond er een enorme explosie plaats in de totale hoeveelheid welvaart, maar ook in de verdeling van die welvaart tussen de elite en de onderklassen. Het heeft ongeveer een halve eeuw geduurd voordat de overheid deze markt begon te reguleren. De voor de hand liggende reden hiervoor is dat de groot geworden kapitalisten hun positie in de markt wilden handhaven en beschermen tegen concurrentie via een het aloude principe van het door de overheid beschermde monopolie of kartel. Zie: http://mises.org/media.aspx?action=author&ID=529

De zorgstaat

Later in het interview beweert Hans Achterhuis dat de zorg voor mensen georganiseerd moet worden door middel van dwang in plaats van vrijwillige transacties van de markt. Ik neem even aan dat hier bedoeld wordt, de zorg voor de armen, de zieken en de bejaarden. Het morele argument hiertegen is dat er niet zoiets bestaat als gedwongen liefdadigheid.

Logisch gezien klopt er ook niets van. Als mensen niet om hun medemens geven dan geldt dat net zo hard voor de mensen in de overheid. Nog sterker, aangezien de overheid een geweldsmonopolie is, is dat bij uitstek de plek voor mensen die misbruik willen maken van anderen. Neem hier Greenspan als voorbeeld. Verwacht dus zeker geen liefdadigheid van de overheid. Maar al zou je de overheid het voordeel van de twijfel geven, dan is het enige wat je van ze  kan verwachten: het subsidiëren van armoede, van onveilig en ongezond gedrag en van onverantwoordelijkheid ten aanzien van jezelf in de toekomst.

Het is de voornaamste taak van mensen om zorg te dragen voor hun eigen leven door te ademen, te drinken, te eten, gezond en veilig te leven, te sparen en door goed te plannen. Ik zeg niet dat het moet, maar dat is dan je eigen verantwoordelijkheid. Aangezien iedereen deze behoeften heeft, kunnen mensen zich organiseren via de principes van vrijwillige samenwerking. Hieruit ontstaan dan diensten zoals winkels, beveiliging, banken, verzekeringen en rechtspraak. Het is onzinnig om te denken dat dit soort diensten alleen maar ontstaan als je een groep mensen een geweldsmonopolie geeft. In het laatste geval is er geen sprake meer van competitie, maar van een monopolie op een dienst. Een ding is dan zeker: de kwaliteit van de dienst zal lager zijn, en de prijs van de dienst zal hoger zijn dan zonder monopolie. Dit is de reden dat de politie, de banken, verzekeringsmaatschappijen en juristen zich als trollen gedragen.

Vanuit moreel standpunt kan je niet claimen dat anderen verantwoordelijk zijn voor jouw welzijn. Dit beweren zou betekenen dat het ieders plicht is om ieder ander in de wereld van een welvaartsniveau te voorzien dat gelijk is aan het zijne. Dat zou betekenen dat iedereen nu een soort Jezus zou moeten worden die alles opgeeft en de junkies onder de brug gaat helpen of de mensen in derde wereld landen. Het is overduidelijk dat de meeste mensen dit standpunt helemaal niet aanhangen. Anders zouden ze nu de zorgstaat opheffen en Afrikanen gaan helpen. Die mensen hebben de hulp ten slotte veel harder nodig.

De werkelijkheid is dat lobbygroepen de derde wereld juist als een gevaar zien voor hun welvaart. Vandaar de protectie van  boeren tegen competitie uit de derde wereld via import tarieven. Doordat de derde wereld niet aan vrije handel mag doen met de geïndustrialiseerde landen en doordat corrupte regimes in stand worden gehouden via ontwikkelingshulp, kunnen deze landen nooit een vrije economie opbouwen en het armoede niveau ontstijgen. Dit systeem is natuurlijk bedoeld om een selecte groep mensen in het westen te verzekeren van hun privileges. Op de lange duur zou vrije handel namelijk zowel het westen als de derde wereld ten baten komen.

Het einde van het interview

Volgens Hans Achterhuis hebben we nu inderdaad de vrije markt zoals Hayek deze voor ogen zag. Ik houd het erop dat we onder totalitaire socialistisch regimes leven.

Artikel geschreven door Alex.

————-

*) De video is ook te vinden op YouTube:
http://www.youtube.com/watch?v=srW16ucxiUg

http://www.youtube.com/watch?v=GQTWGfej8V8

———————
RED: Achterhuis heeft er kennelijk niets van begrepen of hij wil bewust de vrije markt in een kwaad daglicht zetten.
Om zijn socialistische ideeën goed te praten?

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

23 REACTIES

  1. Eindelijk een stuk over dit boek op vrijspreker. Ik loop me er al tijden aan te irriteren. De introductie van Ayn Rand naar de massa van Nederland moet weer eens lopen via een leugenachtige socialist.
    Je ziet op het internet ook langzaam verwijzingen naar dit boek verschijnen van mensen die zijn leugens overnemen.
    De schrijver van dit (verder goede) stuk heeft per ongeluk ook een leugentje meegenomen.
    Even voor de duidelijkheid, Alan Greenspan heeft decennia geleden in de inner circle van Ayn Rand gezeten. Hij was een leerling van het objectivisme. Later is hij hier grotendeels van afgestapt. De schrijver van het boek vergelijkt doodleuk de oude Greenspan met de nieuwe (die al zijn principes opzij schoof).

    Ik zal Hans Achterhuis binnenkort eens mailen en confronteren met zijn leugens.

    Wellicht kunnen we ook wat geld inzamelen voor een ticket naar Noord-Korea voor dhr. Achterhuis.

    ——————————
    Meer uitleg hier:

    Greenspan heeft geen vrije-marktfilosofie

    AYN RAND INSTITUTE – 08 NOVEMBER 2008

    Tegenstanders van de vrije markt raken helemaal opgewonden van Alan Greenspans verklaring dat de financiële crisis een fout in zijn “vrije-marktideologie” heeft blootgelegd. Greenspan zegt dat hij is “geschokt door ongeloof” omdat hij “vertrouwde op het eigenbelang van kredietinstellingen om het eigen vermogen van de aandeelhouders te beschermen” –en dat deed het niet.

    Maar volgens Dr. Yaron Brook, executive director van het Ayn Rand Center for Individual Rights, “werd elk geloof dat Greenspan ooit had in echt vrije markten lang geleden opgegeven…

    Lees hier verder:

    http://www.hetvrijevolk.com/index.php?pagina=7269

  3. Greenspan heeft het juist.

    Alleen de zogenaamde vrije markt, was nog lang niet vrij genoeg. Er is nog nooit een gehele vrije markt geweest.

    Oorzaak: Hypocratie.

    Ondernemers aan de zijlijn willen alle vrijheid om een monopoly of beschermde markt open te breken, zodra ze zelf op die positie zitten draaien ze als een blad aan een boom om, om hun eigen positie te beschermen.
    De middelen hiervoor zijn:

    Connecties, corruptie en chantage.

    Ondernemers doen dit door bv.:

    Commissariaten aan te stellen die connecties hebben in de politieke wereld.

    of

    Zelf in de gemeenteraad te gaan zitten en
    de concurrentie via deze manier op afstand te houden.

    Greenspan heeft zich niet vergist in de vrije markt, maar in het moraal/hypocratie van de mensen/ondernemers.

    Het toezicht en het verlenen van vergunningen zou bij één onafhankelijke/objectieve rechter moeten liggen en niet bij allerlei omgekochte, gechanteerde ,eigen winkel, dubbelgezicht, ego figuren/ambtenaren van de gemeente, provincie en de overige overheid.

    Schaf tevens alle beschermingen af in de vorm van octrooien, auteursrechten, concurrentiebedingen, geheimhoudings-verklaringen, etc
    Deze berusten nl. ook op hypocratie en leiden tot monopoly’s en kartels.

    Dan krijg je pas een echte vrije markt die Greenspan eigenlijks bedoelde waarin geld verdienen de motivatie is.

    Alleen dan, zijn er ook kansen voor iedereen.

    Een mens is namelijk (bijna) alleen maar te motiveren door geld te verdienen, wees eerlijk.
    Sorry, Jan Marijnsen.
    Als ze het zo krijgen, doen ze niks meer.

    Als je tegen de mensen zegt, je moet je zelf redden (afschaffing van het sociale systeem door te veel misbruik), dan moet je hun ook hun vrijheid teruggeven om zich te kunnen redden.

    Het eerste gaat niet zonder het tweede.

    Als het eerste wel doet zonder het tweede te doen, stimuleer je enorm het socialisme.
    R. Hartman [19] reageerde op deze reactie.

  4. Who the *** is Hans Achterhuis?

    “Herman Johan (Hans) Achterhuis (1942) is een Nederlandse emeritus hoogleraar filosofie van de Universiteit Twente, en een publiek intellectueel die zich regelmatig mengt in maatschappelijke discussies. De nadruk in zijn werk ligt op de sociale filosofie, waarbij hij zich heeft gericht op thema’s als ontwikkelingshulp, welzijnswerk, schaarste en technologie.”

    Deze man bekritiseerd de vrije markt.
    Hoe leidt hij zijn eigen leven?

    1. Hij wordt betaald door de staat.
    2. Heeft lang moeten “studeren” om zich hoogleraar te mogen noemen. Licentie wordt door de staat afgegeven (en ingenomen!!)

    Deze man gaat ons vertellen hoe de vrije markt niet werkt?

    Coca cola die ons will laten geloven dat Pepsi troep is??

    ARE YOU KIDDING?? 🙂

  5. In “panderer to power” vraagt de auteur ook waarom Greenspan naar de darkside overliep. Zijn conclusie was dat hij eigenlijk nooit echt wat van Rand begrepen had. Greenspan had alleen volgens de auteur de eigenschap om precies aan te voelen wat mensen wilden horen. Rand was te ijdel om dat door te hebben.

    Blijft nog wel over dat hij ooit een artikel schreef dat goud onlosmakelijk verbonden was aan vrijheid. Recentelijk gaf hij nog aan daar steeds achter te staan. Hoe hij dat kan rijmen met jarenlange inflatie, blijft een raadsel. Het schijnt allemaal wel te kloppen als je er vanuit gaat dat Greenspan gewoon macht wilde hebben en iedereen naar de mond praatte die hem daar misschien in kon helpen.

    Liberty 5-3000 [6] reageerde op deze reactie.
    A [7] reageerde op deze reactie.

  7. @pcrs [5]: Gelukkig begint Greenspan, aan het einde van zijn leven spijt te krijgen van zijn switch naar de darkside en begin voorzichtig zijn fouten toe te geven. Zie recente berichtgeving hierover.

    Ik vermoed dat hij zijn nalatenschap of misschien posthuum imago zeker wil stellen.
    Maar misschien moeten we mild oordelen en zeggen: beter ten halve gekeerd dan ten hele verdwaald.

    Tony [15] reageerde op deze reactie.

  12. gelukkig werd er niemand afgeperst om het interview te maken en uit te zenden via de staatsomroep. betalen voor je eigen brainwashing. briljant.

  13. Het boek is zonder meer interessant. Historische gegevens zijn beslist de moeite waard om te lezen.
    Maar een definitieve aanval op Rand is het niet geworden.
    Overigens is de auteur voornamelijk gespecialiseerd in het fenomeen ‘utopia’. Hij heeft zowel linkse als rechtse utopieen aan een kritische blik onderworpen.
    Hij ziet de wenswereld van Rand dan ook als een zoveelste utopia. Daarmee kan ik instemmen.

  14. We hebben geen vrije marktwerking.

    In een vrije markt met toenemende produktie en steeds nieuwe producten word je geld steeds meer waard, je moet immers kiezen waar je het aan uit geeft.

    Door de overheidsbemoeienis wordt de vrije markt echter onmogelijk gemaakt. De overheid leent namelijk geld van de centrale bank tegen de belofte dat ze de rente verhaald op de inwoners via de belastingen. Hierdoor ontstaat dus inflatie, ofwel geldontwaarding.

    Tel hierbij op de gigantische direct en indirect belastingdruk op je inkomen van 80+ % (directe en indirecte belastingen, belasting op productie, distributie, btw, enz, enz.) dan begrijp je ook waardoor de overheidsuitgaven 50% van ons BNP bedragen.

    Zoals je dus ziet is er alles behalve sprake van een markteconomie. En ook het feit dat bedrijven aandelen kunnen verhandelen op een gokmarkt voorkomt dat er sprake kan zijn van een vrije marktwerking.

    De grote illusie is dus dat we denken…. een vrije markt economie te hebben.
    Tony [17] reageerde op deze reactie.

  15. @A [7]:

    Maar misschien moeten we mild oordelen en zeggen: beter ten halve gekeerd dan ten hele verdwaald.

    We hoeven helemaal niet mild te zijn over Greenspan. We hoeven absoluut niet aan te nemen dat de man te weinig intelligentie heeft om te zien met welke dommigheid en immoraliteit hij zich heeft ingelaten.

    Iemand die begint als etatist heeft nog mogelijk het excuus dat hij niet is blootgesteld aan de filosofie van de vrijheid. Maar iemand die is begonnen, of uitgekomen op het Objectivisme of het libertarisme, en vervolgens naar de “dark side” overstapt doet dat volstrekt doelbewust en met volle verstand met wat hij propageert.
    Ik vermoed dat Greenspan vooral een zeer lucratieve kans rook, met politieke macht, die hij een stuk belangrijker vond dan principes.
    Nu dat meneer niet langer die positie vervult zou hij opeens weer spijt hebben?
    Vergeet het maar.

    Ik vraag me af hoeveel schade hij uiteindelijk heeft weten aan te richten in zijn jaren bij de FED. Zou hij instemmen daarvoor persoonlijk aansprakelijk te worden gesteld en dat te vergoeden?
    Zo niet dan zal het met zijn “spijt” reuze meevallen.

    A [18] reageerde op deze reactie.

  16. Inderdaad, tegenstanders van het kapitalisme willen nogal eens het beeld neerzetten alsof Greenspan de politieke verwezenlijking is van Rands gedachtengoed. Alleen denk ik niet dat Rand het gesjoemel met de rente bij de FED zou toejuichen, laat staan het recht op bestaan van de FED zelf..

  17. @Koen Jansen [14]:

    Wie zijn “we”?
    Ik denk dat je daar voornamelijk zogenaamde Nederlandse VVD-ers of Amerikaanse Republikeinen mee bedoelt?

    Het probleem van de term “vrije markt” is dat het – net zoals het woord “rechts” in Nederland – allemaal geïnterpreteerd wordt relatief aan het socialisme.

    Op die manier wordt de VVD dus “rechts” en de markt “vrij”.

    Voor wat Amerika betreft: lees Gabriel Kolko. Die toont aan dat de politiek al sinds minimaal begin 20e eeuw haar fikken in de economie heeft, met volledige instemming van de grote corporaties als Standard Oil, U.S. Steel en de bankenmagnaat J.P. Morgan die hulp wilden tegen de keiharde concurrentiestrijd van de vrije markt.

    http://books.google.nl/books?id=jTyfQk1zMTYC&pg=PA13&lpg=PA13&dq=Gabriel+Kolko+%22Competition+is+industrial+war%22+and+war+is&source=bl&ots=81Es3Mu9GX&sig=4iep8RvU0hWLcwjaE6_vT1XyMrg&hl=nl&ei=t89ZTIKRKY2j4Qasq43LDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CB8Q6AEwAQ#v=onepage&q&f=true

    Op pagina 13 kun je al iets lezen.

  20. @R. Hartman [19]:

    Ik ben al benieuwd hoe Romee denkt te garanderen dat er sprake is van een onafhankelijke/objectieve rechter.

    Is dat net zoiets als een eerlijke en betrouwbare politicus?

    Wat is dat toch met het “toezicht” en/of “beslissingsrecht” geven aan autoritaire figuren wat mensen niet begrijpen?

    Rechters, evenals politici zijn gewoon MENSEN net als de rest en dus net zo subjectief en onbetrouwbaar als de rest.
    Of zoals wel eens wordt gevraagd in het Engels:
    “Who watches the Watchman?”

    Het is precies om die reden dat bijvoorbeeld minarchisten zichzelf altijd in de knoop praten.

    Romee [21] reageerde op deze reactie.

  21. @R. Hartman [19]:
    Ik geloof niet in een totaal liberale markt zonder toezicht, er zal altijd een soort rechtssysteem nodig zijn. Ik geloof wel in de voordelen van een veel kleinere overheids bemoeizucht.

    Ik denk dat dit al een hele verbetering is.

    Van dit systeem naar een totale liberale systeem lijkt me ook praktisch onmogelijk.
    Deze stap is veel te groot.
    Als je serieus dingen wilt veranderen zul je dit in stappen moeten doen.
    Snelle veranderingen leiden tot grote chaos.
    En dan kun je altijd weer zien, wat dan mogelijk is.
    Dit is dan afhankelijk van het moraal.

    @Tony [20]:
    Ik weet dat onafhankelijk toezicht onmogelijk is en niet bestaat, maar dit lijkt mij al een grote verbetering en een stap in de goede richting.

    Tony [22] reageerde op deze reactie.

  22. @Romee [21]:

    Ik weet dat onafhankelijk toezicht onmogelijk is en niet bestaat, maar dit lijkt mij al een grote verbetering en een stap in de goede richting.

    Een grote verbetering van wat en een stap in WELKE goede richting?
    Je hebt al aangegeven niet te geloven in een liberale markt zonder toezicht, dus als je tegelijkertijd ook toegeeft dat je weet dat onafhankelijke en objectieve rechters niet bestaan, pleit je in feite dus voor de vos die toezicht houdt op het kippenhok.

    Je kunt niet en tegen het ene zijn, en tegen het andere, want dit leidt tot inconsistenties.
    Of je gelooft in een vrije markt zonder toezicht door een man of groep met hun eigen subjectieve belangen, of je pleit voor toezicht door mensen die hun eigen belangen gaan laten meewegen.

    Dit is het probleem met mensen die nog steeds denken dat toezichthouders met een soort monopolie op autoriteit nodig zijn, het zal altijd weer de zelfde open deur zijn naar exact dezelfde situaties die we nu hebben.

    Het simpele feit is dit: je gelooft in toezicht, en je gelooft in vergunningen. Daarmee geloof je dus in dezelfde bemoeienissen met andermans zaken waarin de huidige overheden geloven.
    Het verschil is alleen – zoals dat altijd gaat met “beperkte vrijheids-liefhebbers” – dat jij denkt dat jouw eisen aan de markt wel redelijk en terecht zijn, en het recht denkt te (mogen) hebben daar over mee te beslissen, en de huidige overheden niet.

    Maar buiten de simpele macht van het pistool (of de gebruikelijke democratische meerderheid die altijd arbitrair zal zijn, en dus niet alleen HIER) heb je geen enkele onderbouwing om tot die conclusie te komen.

    Uiteindelijk, of dit nu fundamentalistisch klinkt of niet, zul je op rationele wijze moeten concluderen dat er maar twee keuzes zijn: dat met uitzondering van zelfverdediging bij agressie je helemaal niets te vertellen hebt over wie of wat dan ook, OF dat je gewoon bent voor arbitraire regelgeving en wetten gebaseerd op eigen persoonlijke visie en voorkeuren, opgedrongen door de macht van de meerderheid of de macht van het dreigende geweld.

    Er is GEEN rationeel houdbare middenweg.

    Je bent ofwel voor de vrijheid, ofwel voor de staat.
    En als je voor de staat bent, zul je nooit met enige consistentie kunnen beargumenteren waarom, en waar, de grenzen voor die staat moeten liggen.

  23. Zo bestaat er theoretisch ook geen middenweg tussen goed en kwaad. Desondanks zien we nergens het absoluut goede of het absoluut kwade. De realiteit stoort zich blijkbaar niet aan fundamentalistische papieren praatjes.
    Hoogste tijd om de realiteit te betrekken bij papieren wensmodellen!

Comments are closed.