Ayn Rand 15. Zelfmoord en euthanasie

Ayn Rand is voor mij vaak een goed vertrekpunt, alhoewel ik het niet altijd eens ben. Het zet me wel aan het denken. In dit artikel behandel ik haar zienswijze over zelfmoord en euthanasie. Ik vertaal een stuk tekst uit de vraag en antwoord sessies die ze hield. Dit komt uit het boek Ayn Rand, Answers, ISBN 978-0-451-21665-6

VRAAG: Je verdedigt de individuele keuzevrijheid als het om geboorte beperking en abortus gaat. Heb je dezelfde invalshoek als het om zelfmoord en euthanasie gaat?

<AR> Geboortebeperking en abortus betreffen de handelingen van slechts één individu. Ze maken geen inbreuk op iemands rechten. Zelfmoord valt hier ook onder. Dus als uitgangspunt heeft iemand het recht zelfmoord te plegen – maar het is niet te adviseren. Bovendien kan een overheid geen wetten aannemen om zelfmoord tegen te gaan.
De Sovjets hebben dat in de jaren 20 van de vorige eeuw gedaan, toen een golf van zelfmoorden onder het partijkader plaats vond. De straf op zelfmoord was de doodstraf, hetgeen het probleem verduidelijkt.

In het algemeen zijn er veel redenen waarom iemand niet zelfmoord moet plegen. Er zijn echter situaties waarin zelfmoord de juiste keuze is, en het is iemands eigen leven, er is niets dat de wetgever of de samenleving daaraan kunnen doen.

Euthanasie is complexer omdat het leven van iemand anders erbij betrokken is. Indien iemand duidelijk maakt dat hij geen ondragelijke pijn wenst te lijden, en deze wens bewezen kan worden, dan stel ik dat het zijn recht en het recht van de dokter is om euthanasie toe te passen.

Maar het is echter lastig dit in een wet te vatten vanwege de vangnetten nodig om iemand die niet in doodstrijd en pijn is te beschermen tegen onscrupuleuze doctoren samenspannend met familieleden. Het gevaar hier is per wet de dokter het recht te geven op arbitraire grondslagen te doden. Ik vermoed echter dat er veel gevallen van euthanasie zijn waarvan we geen kennis hebben genomen, en we ook geen kennis moeten nemen. In dergelijke gevallen is dit aan de betroffen dokter. Alleen hij kan een inschatting maken of de betroffen patiënt dodelijk ziek is en ondragelijk lijdt. Ik zou hem niet willen beoordelen, ik weet het niet, de situatie is te afschuwelijk. Ik sympathiseer met de arts die euthanasie bedrijft maar ik zou het niet in een wet willen regelen.

<HJ>: Ayn Rand gaat hier heel helder in op de kern van de zaak. Het is inderdaad mogelijk dat op bepaalde vragen geen juist antwoord mogelijk is. Ze ziet hier geen mogelijkheid een gewenste situatie (euthanasie) praktisch met voldoende vangnetten en randvoorwaardes uit te werken. Dat lijkt me een valide standpunt. Echter, dat standpunt gaat voorbij aan wat kennelijk de praktijk in de VS was, het gebeurt maar we praten er niet over. Dan zijn er helemaal geen vangnetten.

Ingezonden door HJ