De kosten van schijnveiligheid

De laatste jaren zijn de bevoegdheden van de politie sterk toegenomen. Voor de burgers is het meest opvallend het cameratoezicht en de gebiedsverboden. Minder opzichtig zijn de bevoegdheden die de overheid heeft om mee te kijken met internetgebruik en telefoongebruik. Deze bevoegdheden nemen steeds maar toe met de belofte en hoop dat het vervolgens veiliger zal worden. Deze belofte wordt niet ingelost en de remedie is om vervolgens nog meer persoonlijke vrijheden op te geven.

De voetbalwet is recent ingevoerd en kan gebruikt worden om jongeren de toegang te ontzeggen tot bepaalde gebieden. Maar de criminaliteit lijkt er niet door af te nemen. Uit Engels onderzoek blijkt dat dergelijke maatregelen daar weinig effect lijken te hebben. Ten eerste kunnen de jongeren zich natuurlijk verplaatsten naar een ander gebied. Het probleem wordt er niet mee opgelost. Voor die jongeren is er een reden om overlast te geven. Die redenen kunnen heel divers zijn, maar een gebiedsverbod neemt die redenen niet weg en de overlast blijft daardoor. Deze jongeren hebben het niet op met autoriteit en de politie en een gebiedsverbod geeft in deze groepen de status van “bad boy”. Het is heel veel werk, maar het levert weinig tot niets op.

Het blijkt voor de Engelsen lang niet het gewenste effect te hebben, maar het kost wel het nodige om uitvoering te geven aan deze wet. Deze jongeren moeten ten eerste het gebiedsverbod krijgen. Dit verloopt via een beslissing door de rechter en vervolgens moet de politie op de hoogte worden gebracht van de gebiedsverboden. De politie moet deze verboden vervolgens handhaven. Ik stel me voor dat ze aan de hand van foto’s moeten bepalen of de verkeerde jongeren in de wijk rondhangen. Lijkt me een erg arbeidsintensieve en dus dure klus om uit te voeren. Een andere mogelijkheid is dat je reageert op berichten van buurtbewoners als iemand met een gebiedsverbod wordt gesignaleerd. Maar dan moeten de buurtbewoners wel weten wie er een gebiedsverbod hebben. Verder is het leed dan al geschied. Mochten de jongeren opgepakt worden dan kunnen ze wel een hogere boete krijgen omdat ze ook het gebiedsverbod hebben geschonden. Maar het is maar de vraag in hoeverre jongeren zich hier iets van aantrekken. Ze hebben de behoefte aan sociaal contact en daarvoor gaan ze de straat op. Waarschijnlijk gaan ze alleen ergens anders rondhangen.

Bij dergelijke regels wordt er gedacht dat men zich ook aan de regel zal houden. Het is verboden dus doen ze het niet meer is de eenvoudige redenering. Maar bedenk je eens wat er nodig is om daadwerkelijk uitvoering te geven aan een dergelijke regel. Hoe bepaal je wie wel en geen verbod moeten krijgen. En hoe wordt er opgetreden bij schending van het verbod. Hoe worden schendingen van het verbod gesignaleerd. Hoe kom je van maatregel naar een daadwerkelijke vermindering van de criminaliteit. Een beetje stilstaan bij deze regels laat je inzien dat het allemaal heel kostbaar is en dan is het nog maar de vraag of het werkt.

Verder creëer je met de voetbalwet ook weer nieuwe criminaliteit. De jongeren hebben nu een middel om te provoceren. Ze kunnen nu alleen door aanwezig te zijn in een gebied de politie al provoceren. Als een groep een gebiedsverbod heeft en besluit de confrontatie aan te gaan, wat doe je dan. Of ze gaan er steeds rondhangen en zetten het op een rennen als de politie er aan komt. Kan de politie de jongeren dan pakken. Dat lukt alleen als er heel veel agenten komen, met een enkele surveillanceauto red je het niet. Zeker als ze dat samen met flink wat vrienden doen die geen verbod hebben kan dit een heel leuk spelletje zijn. De mensen die geen verbod hebben mogen gewoon in dit gebied komen en die kun je niet oppakken. Wat doe je als politie als je een dergelijke groep ziet waarvan enkelen een straatverbod hebben. Met een gewone surveillance van twee agenten ben je kansloos en kan het zelfs gevaarlijk zijn. Het is ook heel goed mogelijk dat dergelijke situaties in bepaalde gevallen zullen escaleren als de jongeren echt opstandig zijn. Dergelijke escalaties en provocatie vergroten de onveiligheid alleen maar en kosten heel veel geld.

Het is vervolgens heel goed mogelijk dat de overlast die hieruit volgt groot in het nieuws komt (“jongeren hebben lak aan politie”). Dergelijke wantoestanden kunnen heel goed het onveiligheidsgevoel verder versterken. De roep om meer geld voor politie en strengere regels is begrijpelijk, maar het leidt niet tot de oplossing. Om te komen tot een oplossing moet je weer terug naar de bron. De overheid creëert heel vaak problemen en is vervolgens bereid om deze problemen weer op te lossen. Zo kom je in een spiraal van toenemende bestedingen en  regelgeving. Ten aanzien van onveiligheid kunnen er enkele incidenten in het nieuws komen die een voedingsbodem creëren voor het invoeren van extra maatregelen. Als deze maatregelen niet effectief blijken te zijn wordt er nog meer geld tegenaan gegooid. Al eerder heb ik een artikel geschreven over de wietpas. Als blijkt dat de maatregelen geen effect hebben dan is de oplossing nog meer geld en nog meer regels. Wil je naar een kleinere overheid dan zul je terug moeten naar de bron. En dat betekent dat mensen zich er bewust van moeten worden dat enige onveiligheid bij een samenleving hoort en dat je mensen niet overal tegen kunt beschermen.

Ook cameratoezicht kan je niet overal tegen beschermen. In Groot-Britannië is het cameratoezicht groots ingevoerd, maar het heeft niet geleid toch een vermindering van de criminaliteit. Het wekt alleen maar de schijn van veiligheid zonder dat het daadwerkelijk iets toevoegt. Denk ook aan de zeer strenge maatregelen op vliegvelden om terroristen tegen te houden. Het lijkt er hier wel op alsof men denkt dat terroristen alleen maar vliegtuigen als doelwit hebben. Maar het enige dat een terrorist nodig heeft is een mensenmassa of een gebouw om op te blazen. En het is simpelweg onmogelijk om dat allemaal te beveiligen. Vaak loopt men achter de feiten aan terwijl het kinderlijk eenvoudig is om iets nieuws te bedenken. Na 9/11 ging de bewaking flink omhoog. Vervolgens kwam er iemand die iets had meegesmokkeld in zijn schoen. Nu moet je in de VS je schoenen uittrekken en laten controleren voordat je het vliegtuig in of uit mag. Maar toen kwam er iemand en die nam een brandbare substantie mee in zijn onderbroek. En dus moest daar ook wat op gevonden worden. En nu worden in de VS de full-body scans ingevoerd. Dan ga je door een poortje en wordt en een soort foto van je gemaakt waarmee ze kunnen zien of je niets meeneem onder je kleding. Dit blijft maar doorgaan en er komt geen einde aan. Wat als er iemand straks een tas met explosieven meeneemt naar een winkelcentrum. Mag er dan niemand meer met een tas naar het winkelcentrum. Laten we eerlijk zijn dit gaat niet werken, want er blijven nog veel teveel gaten over en die kun je niet allemaal dichten.

Ook bij cameratoezicht is het weer de vraag waarom criminelen stoppen met crimineel zijn als er een camera aanwezig is. Als gewone burger denk je misschien dat je veilig bent en je verwacht dat mensen niets uit durven halen als er een camera hangt. Maar waarom eigenlijk niet, welke bedreiging vormt die camera voor de crimineel. Mensen kijken niet continu naar de beelden en als er wat gebeurt zal er dus niet worden gereageerd. De meerwaarde zit in de verslaglegging van het misdrijf. Maar als je beelden hebt van een misdrijf dan heb je de dader nog niet opgepakt. Als een zakkenroller actief is in een gebied met camera’s dan kan hij even een petje en een zonnebril opzetten en dan is hij onherkenbaar. En zelfs al heb je wel een herkenbaar gezicht, dan heb je nog geen naam bij het gezicht. Als criminelen zouden denken als brave burgers dan zouden camera’s werken. En daardoor komt de verwarring, een beetje handige jongen kan de camera’s makkelijk omzeilen. Er zijn heel wat onopgeloste overvallen vastgelegd op camera. Maar toch zijn mensen geneigd te denken dat een crimineel geen overval zal plegen als er een camera hangt.

Je kan natuurlijk steeds verder gaan in het opvoeren van de veiligheidsmaatregelen. Uiteindelijk leef je dan in een gevangenis en het is maar de vraag of het dan veilig is. Mensen willen heel ver gaan in het accepteren van ingrijpende veiligheidsmaatregelen. Maar besef je wel dat ook in de gevangenis er nog volop drugs worden gebruikt. Dus zelfs in de gevangenis is er nog sprake van criminaliteit. Het is een illusie dat het uiteindelijk veiliger zal worden als je maar genoeg persoonlijke vrijheden opgeeft. Als de overheid al je mailtjes leest, al je telefoongesprekken kan beluisteren en op elke hoek van de straat staat een agent zal het dan veiliger worden? Waarschijnlijk niet, maar als er mensen zijn die daar anders over denken dan blijven de persoonlijke vrijheden afnemen. Als je echt zo bang bent dat andere mensen je wat aan zullen doen, waar komt dan dat vertrouwen in de overheid vandaan? Politieagenten zijn ook maar mensen en waarom zouden die dan wel te vertrouwen zijn.  Waarom zou een crimineel geen agent worden of een agent crimineel.

Maar volgens mij valt het over het algemeen wel mee en zijn mensen juist helemaal niet crimineel of slecht. Juist omdat er zo weinig criminelen zijn is het lastig om criminaliteit te voorkomen  door iedereen in de gaten te houden. Het overgrote deel van de mensen wil een baantje en lekker rustig wonen en heeft helemaal geen behoefte om onrust te veroorzaken. Er is slechts een enkeling die echt een gevaar is voor anderen. Het zijn er veel te weinig om op een effectieve manier te surveilleren of cameratoezicht toe te passen. Als ik door mijn woonwijk loop dan gebeurt er echt nooit wat. Ook toen ik nog ik Amsterdam woonde zag ik nooit onregelmatigheden (Geuzenveld). Datzelfde geldt voor de agent die daar loopt, die zal ook weinig onregelmatigheden zien. Hoe lang moet je rondlopen door een woonwijk voordat je een crimineel tegenkomt? Er wordt te makkelijk van uit gegaan dat als er meer agenten over straat lopen dat criminelen zich dan koest zullen houden.

Er zijn relatief maar heel weinig criminelen en daarom loop je ze niet zomaar tegen het lijf. Maar je hebt er wel heel veel last van als ze er zijn. Als er wordt ingebroken dan weet gelijk de hele buurt dat en er is heel veel schade.Die ene inbreker is verantwoordelijk voor meerdere inbraken. Stel er zijn enkele inbrekers in een stad van vijftigduizend mensen. Maar gaat het helpen als je meer surveillanten inzet of meer camera’s? Er worden in Nederland ongeveer 250.000 inbraken gepleegd per jaar. Dat betekent dat er twee inbraken gepleegd worden per nacht in dit stadje. Hoeveel agenten moet je meer hebben om één van deze inbraken te voorkomen. Bedenk je dat er normaal gesproken s’nachts misschien één politieauto zal surveilleren in een dergelijke stad. Als je tien auto’s hebt rondrijden dan hebben de inbrekers nog steeds alle gelegenheid om in te breken. En hoeveel helpt het als je meer agenten hebt om op te sporen? Als er geen sporen zijn dan kun je heel weinig met meer politie-inzet. Een inbreker laat normaal gesproken geen sporen achter die te koppelen zijn aan een bepaald persoon. Meer agenten op de opsporing zetten schiet dan niet echt op. Het is dus niet zo gek dat inbraken niet zomaar dalen als er meer blauw op straat is. Dergelijke veiligheidsmaatregelen worden vaak sterk overschat.

Deze veiligheidsmaatregelen zijn heel erg duur. Meer agenten kost heel veel geld en ook alle extra apparatuur om bijvoorbeeld bodyscans te doen is erg kostbaar. Aan de andere kant is de opbrengst laag. Stel je zelf eens voor dat de politie-inzet in jouw stad of regio wordt verdubbeld, hoeveel moeilijker wordt het dan om in te breken of een overval te plegen? Maatregelen die het gevoel van veiligheid vergroten zijn populair. Men is bang voor terrorisme en criminaliteit en daarom grijpt men naar allerlei maatregelen om deze angst weg te nemen. Maar meestal gaat het om schijnveiligheid. De kosten zijn op zich bekeken als erg hoog. Maar het is beter om te kijken naar de kosten per voorkomen misdrijf. Hoeveel misdrijven werden voorkomen door dit beleid en wat heeft het gekost? Als men besluit om het aantal agenten flink uit te breiden dan kost dat heel wat geld. En hoeveel inbraken zullen er daardoor minder worden gepleegd? Misschien wel geen één, maar zelfs als je het aantal inbraken weet terug te dringen dan zijn de kosten per inbraak die je hebt voorkomen torenhoog. Er wordt nauwelijks stil gestaan bij de kosten. Men is bang en men wil veiligheid en dus wordt er geld uitgegeven om een gevoel van veiligheid te creëren.

Veel mensen zeggen, als je onschuldig bent dat je niets te vrezen hebt van deze maatregelen. Maar ondertussen hebben juist de onschuldigen last van deze maatregelen en trekken de criminelen zich er weinig van aan. Voor een crimineel is het heel goed mogelijk om te werken ondanks deze veiligheidsmaatregelen. Maar voor de burger worden de veiligheidsmaatregelen steeds ingrijpender. En er gaat flink wat belastinggeld naar het creëren van deze schijnveiligheid. Zo betaal je heel veel geld en het resultaat is dat je eigen vrijheid beperkt wordt.

www.devrijeeconomie.nl