Middenstand

De middenstand heeft het zwaar. Loop door een willekeurig winkelcentrum en de lege plekken springen je tegemoet. In de Verenigde Staten schijnt het nog erger te zijn. President Obama kwam daar weer met een plan om de economische druk op de middenklasse te verminderen. Dat klinkt dan ongeveer zo: “The middle class has been under assault for a long time. … We’ve just come through what was one of the most difficult decades the middle class has ever faced.”  De term middenklasse wordt regelmatig ge/misbruikt door politici. Maar wat zit er achter die term en bestaat de middenklasse wel ?
Er zijn twee bekende en beproefde theoretische ontwerpen die een politieke gemeenschap vorm kunnen geven: marktliberalisme en een contractsamenleving. Die beide soorten variëren enorm in hoe de politieke macht gezien en georganiseerd wordt. Beiden waren het er echter over eens dat het individue de toetssteen van iedere politieke regeling moet zijn.

Dat was de dominante overtuiging tot de opkomst van het theoretische socialisme en het begin van de moderne staatretoriek. Karl Marx en zijn volgelingen argumenteren alleen in groepen mensen. Zij geloven dat de geschiedenis gemaakt wordt door de interesses en ambities van sociale klassen en niet door individuele overtuigingen.

Toen men er achter kwam dat hun theorie tot niets leidde, wijzigden de socialisten hun concept naar een meer praktische aanpak. Van een revolutionair perspectief naar het verwerven van macht en controle in hun streven om individuele vrijheid in te perken. De opvolgers van het 19e eeuwse socialisme en totalitarisme wierpen zich op als verdedigers van onderdrukte sociale groepen. Maar in feite zetten zij een mechanisme in werking dat onderdrukking van de minderheid over de meerderheid bewerkstelligde.

Klassieke liberalen gaan er van uit dat sociale ordening het resultaat is van individuele actie. De samenleving is de optelsom van gezamenlijke individuele bewegingen. De gemeenschap veranderd omdat individuele doelen, interesses en overtuigen regelmatig wijzigen. Als je deze evolutie ziet als iets dat alleen door sociale klassen wordt veroorzaakt, maak je je schuldig aan groepsdenken en generalisatie. En dat leidt niet zelden tot faliekant verkeerde conclusies en averechtse ‘maatregelen’.

President Barack Obama gelooft dat hij met één pennestreek de economische welvaart van miljoenen Amerikanen kan verbeteren. ‘We vechten om een economie te bouwen waarin de middenstand het zich kan veroorloven om hun kinderen naar de universiteit te sturen, een huis te kopen, te sparen voor hun pensioen en een bepaalde vorm van economische zekerheid te bereiken als hun werkende bestaan voorbij is.’

Sociale klasse is een contradictio in terminis. Socialisten moeten verklaren waarom individuen, voordat ze opgaan in sociale klassen, afwijkende belangen hebben dan hun toekomstige collectieve groepen. Maar socialisten hebben deze theoretische horde nooit kunnen nemen. Het enige wat ze deden was zeggen dat er individuele interesses bestaan en dat dit in wezen slecht is.

Daartegenover geloven klassieke liberalen dat de samenleving verandert als de individuele belangen veranderen. Ze hoeven niet te weten wat voor specifieke interesses er bestaan op welk tijdstip. Het is het resultaat dat telt en het loopt altijd goed als de samenleving vrij is en de menselijke actie niet gepland wordt. Je kan simpelweg geen sociale klassen hebben omdat mensen gewoon onvoorspelbaar zijn en evolutie een individuele zaak is. Elke referentie aan sociale klassen, inclusief de middenstand, is gewoon politieke oplichterij.