Het persoonlijke leven van de Frans-Zwitserse filosoof Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) doet vreemd eigentijds aan. Zelfbeklag en paranoia worden afgewisseld met verkeerde beslissingen en het ontlopen van verantwoordelijkheid. De mens is van nature goed; het is de samenleving en het systeem die de mens corrumpeert. Iconisch voor Rousseau’s denken is het beeld van de edele wilde, de mens in zijn natuurlijke staat voor de val uit het paradijs.
Er is niets ambivalents aan Rousseau’s ethiek: hij dacht dat zijn doctrine van twee substanties de sleutel was voor een goede moraal [Jonathan I. Israel, Radical Enlightenment, 2001, p., 2001, p. 719].
Hij zag in de decadentie van het klassieke Athene de kwalijke invloed van de rede. Hij vond de rustiekere, militaristische Spartanen veel nobeler en puurder. Hun abjecte gewoonte pasgeborenen bloot te stellen aan de elementen – nu in dispuut – zou zo maar Rousseau’s inspiratiebron kunnen zijn geweest, om zijn eigen vijf spruiten te onderwerpen aan het regime van het Parijse weeshuis.
Hoewel Rousseau al voor het uitbreken van de Franse Revolutie is gestorven (1778), is zijn rechtvaardiging van het gebruik van geweld de inspiratiebron geweest voor de Jacobijnse Terreur. In 1792 stond de burgermilitie tegenover het Pruisische leger bij Valmy, dat in Parijs de monarchie wilde gaan herstellen. De Jacobijnen behaalden een psychologische overwinning.
Eerder had in de hoofdstad een meute de Tuillerieen bestormd. Meer dan duizend politieke gevangenen werden aan moten gehakt. Fabre d’Eglantine verklaarde vanaf de barricaden: “Laat het bloed van de verraders de eerste massamoord zijn voor de vrijheid, zodat we, als we marcheren tegen de vijand, ons geen zorgen hoeven maken wat er achter onze rug gebeurd!”
Na de ‘massamoord voor de vrijheid’ zouden er nog vele volgen. Het is een typisch gevolg van de constellatie van ideeen die Rousseau eigen is. De belangrijkste ingredienten staan in “Profession de Foi“. Het is een algehele afwijzing van traditie, openbaring en geinstitutionaliseerde macht. [Radical Enlightenment, p. 718]
Rousseau is de bron van iedere illiberale, gewelddadige opstand sinds de Franse Revolutie. Hij blijkt bovendien de vader te zijn van veel andere ellendige, collectivistische tradities: de Romantiek, socialisme, Communisme, filosofisch agrarisme, communitarisme, Nazisme, en uiteindelijk ook de contra-Verlichting en het postmodernisme (inclusief anti-humaan ecofascisme).
Velen zijn afgedaald in zo’n collectivistische hel. In Frankrijk heeft Rousseau’s radicale gelijkheidsideaal geleidt tot de Jacobijnse Terreur; in Duitsland tot links en rechts socialisme met bekende afloop; in Rusland en het Verre Oosten tot communisme, mensgemaakte hongersnoden en slachtpartijen op grandiose schaal. In China liep Mao Zedongs Grote Sprong Voorwaarts uit op de grootste massamoord in de menselijke geschiedenis; in de Cambodjaanse, agraristische uitroeiingscampagne van de Rode Kmer vondt twintig procent van de totale bevolking de dood. Dit is het gezicht van het kwaad.
Waarom Rousseau anders is
Rousseau is anders in vele opzichten. Bij hem begint de ideologische tegenstelling in de Westerse cultuur tussen het Angelsaksische en continentale model; bij Rousseau eindigt de Verlichting en begint de contra-Verlichting: Rousseau is in essentie anti-modern.
Hij volgt ogenschijnlijk het traditionele pad van de Verlichtingsdenkers, maar zijn radicale standpunten verschillen cruciaal: zijn anti-individualisme [Isaiah Berlin, “Against the Current”, 2001], zijn anti-kapitalisme en verwerping van eigendomsrechten (“Radical Enlightenment”, p. 273), tegen wetenchap en technologie (Luddisme), radicale gelijkheidsidealen, en de impliciete ethiek, dat het ‘nobele’ doel, alle middelen heiligt.
Rousseau wordt vaak opgevoerd als de ultieme verlichtingsdenker, maar het is duidelijk dat hij juist alle stellingen en waarden van de Verlichting afwijst. Er is geen twijfel mogelijk – Rousseau is de Ground Zero van de contra-Verlichting.
Rousseau geloofde niet in wederzijds vrijwillige samenwerking, of in de goedaardige effecten van gezond eigenbelang op de samenleving (Bernard Mandeville (1670-1733), “The Fable of the Bees“). Hij was van mening dat, “de samenleving nauwelijks behoefte heeft aan de menselijke liefde voor zichzelf en zijn verlangen om haantje de voorste te zijn.” [“Radical Enlightenment”
, p. 273].
Rousseau’s radicale gelijkheidsideaal vindt zijn echo in de gedachte, dat rationele en hardwerkende mensen met hun inhumane machines, de monarchie zouden vervangen als slavendrijvers van de gewone man: ze zijn nog beter en nog gewetenlozer in het verzamelen van aardse goederen. Hij vond de scheiding van wetenschap en kunst van politieke en kerkelijke controle schadelijk voor de samenleving en voor de menselijke moraal. [Bloom, 1990]. Maar het kan nog erger!
‘Volkswil onder de staat’ voor vrijheid
Rousseau is de uitvinder van het eerste sociale contract tegen de prijs van vrijheid. Hij is ook de vader van een collectivistische notie, die zich het beste laat vertalen als ‘volkswil onder de staat’. Het is een concept waarbij de staat de wil van het volk uitdrukt. In de praktijk is dat het natuurlijk andersom: het is de collectieve staat die het volk vertelt hoe de staat het wil. [“Radical Enlightenment”, p. 720].
En ja, hoor. Daar heb je ’t al! “Voor de vestiging van de ‘volkswil onder de staat’ hoeft het volk alleen de dictaten van de staat te accepteren“. Voor Rousseau is dit de essentie van “werkelijke beschaving” (waar hebben we dat de laatste tijd meer gehoord?). De ‘morele strijd tussen rijk en arm’ wordt dan middels afgedwongen zelfheersing naar een hoger plan getild.
Met dat morele dilemma uitbesteed aan de staat, zouden mensen vrij zijn van materialistische, aardse verlangens en tot volle potentie komen. De mens wordt dus geisoleerd van zijn sociale en economische context, waarin hij normaal leeft en interacteert met zijn medemens. De ideale staat, een hemel op aarde, zonder woekeraars en zorgen over aardse zaken – de blauwdruk voor de collectieve welvaartsstaat was geboren!
Deze etatische benadering van vrijheid – een groteske abominatie – werd nader uitgewerkt door Karl Marx, die schreef: “Kapitalistische, individuele vrijheid is de meest complete onderdrukking van vrijheid en is de onderwerping van het individu aan sociale condities” (waarschijnlijk een van die vele contradicties waarin maakbaarheidsdenkers zo sterk in zijn). [Marx, “Grundnisse”, pp. 131].
“Vrijheid kan slechts bestaan voor de gesocialiseerde mens, samenwerkende producenten, die op een rationele manier hun interactie met de Natuur reguleren, brengen het onder de gemeenschappelijke controle (van de staat), in plaats van er blind door geleid te worden; vrijheid bereiken met de minste moeite en onder condities die goed en menswaardig zijn” [Marx, “Selected Writings”, pp. 496].
En zo geschiedde het, dat de mens werd gescheiden van zijn natuur en zijn moraal (met de beste bedoelingen natuurlijk). Zelden in de geschiedenis zijn er slechtere mensenkenners geweest dan Rousseau en zijn volgelingen: allen wilden op de een of andere manier de individuele vrijheid beheersen om condities te creeren, die nodig werden gevonden om “de ware vrijheid” te creeren. Rousseau’s concept van ‘volkswil onder de staat’ zou het meest bloedige instrument voor sociale maakbaarheid worden in de menselijke geschiedenis.
De Atlantische Rug
In de Verenigde Staten was Thomas Jefferson de meest prominente aanhanger van de Franse Revolutie. Maar eigendomsrechten en Liberteit in de geest van John Locke, De Montesquieu en Adam Smith stonden er in graniet gebeiteld.
Er zijn nogal wat eerste beginselen waarvan de Franse Revolutie verschilt van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsstrijd. Dat is collectivisme versus individualisme, en anti-rede versus rede. Het eerste leidt tot relativisme, waarmee het op den duur zelfmoord pleegt. Amerikanen worden op het rechte pad gehouden door Christelijke waarden, constitutionele beginselen en soeverein patriottisme.
Desalniettemin glijdt de huidige Democratische Partij steeds verder weg van het ideaal van individuele rechten en wordt de partij in een wurggreep gehouden door een groep postmoderne demagogen. De goede revolutie dreigt 250 jaar later toch nog het slachtoffer te worden van de slechte.
Ingezonden door Cassandra Troy
——————————
In deel II B (verschijnt zondag 6 maart): In Europa is de situatie totaal verschillend. John Locke’s invloed bleef beperkt tot de Britse eilanden. Frankrijk en Duitsland hebben beide tradities volgens Rousseau. In Duitsland kwam die invloed binnen via de contra-Verlichters, de Duitse Idealisten, met name Kant en Hegel.
Als je verhaal waar is, had deze Rousseau beter zijn tijd kunnen doorbrengen in het gezellige dolhuys van Parijs. Of levend als een aap in een boom ergens.
De politici van de Democratic Party in de US lijken in een flink gevorderd stadium van krankzinnigheid en moreel verval te verkeren. Als ik het nieuws mag geloven. Die van de Republikeinen trouwens ook.
Frits Bolkenstein schreef in één van zijn boeken al zo over Rousseau. Vind je Marx erg, dan ken je Rousseau niet.
Ik maak er bezwaar tegen dat de Romantiek, vooral een kunststroming en een levenshouding, een ellendige collectivistische traditie wordt genoemd. Dat moge voor ‘politiek romanticisme’ gelden, maar de Romantiek is allereerst een (terechte) reactie op het onvolkomene van de Verlichting. De Verlichting miskende een groot deel van de menselijkheid en kon niets met liefde, schoonheid, gevoel, zingeving en spiritualiteit. De Verlichting is eerder een ellendige collectivistische traditie.
Wat betreft Rousseau…waarschijnlijk had hij geen idee wat hij aan zou richten en wat hij aangericht heeft.
Cassandra Troy [5] reageerde op deze reactie.
Vive la France!
En laten we hopen dat de geschiedenis zich mag herhalen.
Individualisme is inderdaad een walgelijke Angelsaksisch eigenschap. Gefundeert op hebzucht en via TV en reclame ingeprent geworden.
Daarom zijn die mensen daar ook zo leeg als maar kan. Cultuurloos zeg maar.
@Oscar [3]: Ik weet dat Ayn Rand ook anders denkt over de Romantiek, maar ik verschil daarover van mening. Uiteindelijk heeft passie en de uitschakeling van het verstand, gepaard aan de Kantiaanse ethiek die zelfoffering vereist, geleid tot Communisme en Nationaal Socialisme. Rousseau wist heel goed waartoe zijn ideeen zouden leiden. Dat is de hele opzet van de contra-Verlichting. Maar ja, als je de Verlichting een “ellendige collectivistische traditie” vindt, dan juich je dat natuurlijk wel toe.
Oscar [6] reageerde op deze reactie.
Oscar [7] reageerde op deze reactie.
@Cassandra Troy [5]:
Dat continue gehamer op de rede, rede en nog eens rede, als zouden gevoel, liefde en schoonheid niet bestaan is nou precies de reden waarom de Romantiek is opgekomen. Zelf heb ik altijd veel meer gehad met de ‘Romantische’ 19de eeuw dan met de ‘Rationalistische’ 18de eeuw.
En de Romantiek heeft geleid tot het dieper verankeren van de vrije partnerkeuze, vóór de Romantiek waren, zeker in adelijke kringen, gearrangeerde huwelijken eerder regel dan uitzondering. Verder vind ik de Romantiek als esthetische stroming erg mooi. Veel krachtiger en diepzinniger dan het naar evenwicht en middenweg zoekende classicisme van, bijvoorbeeld, Joseph Haydn. Figuratieve beeldende kunst in het straatbeeld is te danken aan de invloed van de romantici.
De Romantici hebben geijverd voor belangrijke menselijke eigenschappen in een tijd dat alles ‘redelijk’ moest zijn. Dat valt in hen te prijzen. Sterker nog, ik heb hoe dan ook liever a-politieke romantici dan die verlichtingsfilosofen.
“Rousseau wist heel goed waartoe zijn ideeen zouden leiden.”
Dat het zou ontaarden in de massamoordpartij in de dagen van het nieuwe regime in Frankrijk (1789-1799) en het uiteindelijk de weg zou banen voor de imperialistische dictator Napoleon Bonaparte heeft hij wellicht niet voorzien. Maar ik zou me kunnen vergissen. Marx bijvoorbeeld, wist ook heel goed waar hij mee bezig was.
Overigens walg ik van Rousseau (en van Voltaire).
@Cassandra Troy [5]:
Ik denk dat de hang naar Romantiek op esthetisch vlak van Rand alleen maar gezond is geweest.
Heerlijk om zijn boeken te lezen. Emile, over de opvoeding, of Bekentenissen waarin hij verhaalt over zijn jeugdige liefdesrelatie met een veel oudere lerares.
Ik zie Rousseau niet als een architect. Wat mensen met zijn geschriften doen is hun eigen verantwoording.
Wat Rousseau schrijft over de inrichting van de maatschappij daar kun je ook gewoon over heen lezen. Het is zijn verhaal, niet meer en niet minder.
Wie ‘Emile’ gebruikt als handleiding om kinderen op te voeden gaat natuurlijk volledig de mist in. Dat is niet de schuld van Rousseau, maar van de opvoeder die het boek als opvoedkundig boek gebruikt. Ik neem Rousseau niet al te serieus, de man is een dromer.
Cassandra Troy [9] reageerde op deze reactie.
@Nico de Geit [8]: Wacht op deel II. Rousseau zet de Taliban te schande!
Nico de Geit [10] reageerde op deze reactie.
@Cassandra Troy [9]:
Ik wacht gespannen af. De moeite om te lezen van Rousseau:
– Emile
– Vertoog over de ongelijkheid
Het valt me op dat heel veel mensen menen dat Rousseau dingen heeft geschreven die ik niet in zijn boeken terugvind. Ik hou het op (massale) eigen interpretatie die een eigen leven is gaan leiden.
Met Marx en Engels heb je dat ook: in het boekje Feuerbach I wordt terloops uitgehaald naar rassenvermenging,(letterlijk):’de Duitsers zijn achterlijk omdat ze aan rassenvermenging doen’. Als ik me niet vergis wordt in Das Kapital de stelling ‘productie = consumptie’ uitgelicht en onderstreept. Beiden staan niet bekend als Marxistisch.
Over Darwin wordt van alles beweerd dat hij zelf nooit heeft geschreven in zijn hoofdwerk ‘On the origin of species’ en wat hij wel beweerd wordt vermeden – de moeite om het zelf te lezen waard. Probleem is wel dat je je rot ergert als iemand weer eens beweert dat een bepaalde persoon iets gezegd zou hebben waarvan je gewoon weet dat dat niet zo is.
Als ik me niet vergis was het Rousseau die beweerde dat er in Afrika een of andere stam was die een zwemslag gebruikte waarmee je razendsnel kon zwemmen – 10x sneller of zo. In de 18e eeuw kon je zoiets beweren, nu is dat een lachwekkend detail.
Conclusie: Lees altijd het originele boek (in een goede vertaling) en niet wat een ander er van vindt.
Def [11] reageerde op deze reactie.
@Nico de Geit [10]:
je hoeft Mein Kampf niet te lezen om te weten dat Hitler slecht is.
Peter de Jong [12] reageerde op deze reactie.
Nico de Geit [20] reageerde op deze reactie.
@Def [11]:
Dat ben ik absoluut niet met je eens, Def.
Ik ben geen neonazi, maar als je Mein Kampf* leest en je ook eens verdiept in de nasleep van WOI, het onrechtvaardige dictaat van Versaille en de vreselijke crisistijd in Duitsland dan begrijp je waarom Hitler serieus dacht een rechtvaardige strijd te vechten. Hij had daarbij de vrijwillige steun van heel veel Duitsers.
Als hij de oorlog had gewonnen zouden we heel veel problemen die we nu hebben, niet hebben gehad. En zeg nou zelf, zijn dit slechte mensen?
http://www.youtube.com/watch?v=bX8uHLOpwD4
===
*)
NL vertaling Mein Kampf:
http://radioislam.org/historia/hitler/mkampf/pdf/ned.pdf
Peter de Jong [13] reageerde op deze reactie.
Def [16] reageerde op deze reactie.
Cassandra Troy [17] reageerde op deze reactie.
@Peter de Jong [12]:
Dit is de tekst van het liedje dat April en haar twee dochters in de pickup truck zingen (88 rock and roll band van Landser):
“This song is dedicated to all white nationalist all around the world. United we will win.”
White Power!
They call me nazi an I am proud about
They call me racist and I shout it out loud
I am proud of my race, proud of my land
White brothers and sisters
Come and raise your hand
We are an 88 Rock ‘n’ Roll Band
We are an 88 Rock ‘n’ Roll Band
We are an 88 Rock ‘n’ Roll Band
and we play for the fallen for race and land
We are marching on the streets at night
Boots and braces we are ready to fight
Get out you scum rounding around
White aryans are saying no fun
White brothers war no more
Here comes the RAcial HOly WAr
Our dream is a white revolution
White revolution is the only solution
Peter de Jong [14] reageerde op deze reactie.
@Peter de Jong [13]:
Tot slot nog een prima quote van April:
“The biggest gift that I got from my father was not to give a rif about what anybody else though, it was what you thought. It was what you really knew in your heart that was the right thing to do. It didn’t matter if every single person was against you, if you know what you believe is right than you can fight against everybody and have the strength to stand strong against everyone. And I believe that I inherited that in the genes and I was tought that also. I owe my dad a lot for giving me that. That was a great gift.”
~ April Gaede (American neonazi)
Peter de Jong [15] reageerde op deze reactie.
Nico de Geit [18] reageerde op deze reactie.
@Peter de Jong [14]:
“what anybody else thought”
correctie functie werkt nog steeds niet.
@Peter de Jong [12]:
Hitler kon zoveel denken. Hardline commies denken ook dat ze oprecht goed bezig zijn. Dat is geen rechtvaardiging voor vergaand destructief etatisme. Wat betreft Prussian Blue; dat zijn snoesjes, verband (binnen deze discussie) met de Führer zie ik niet.
Peter de Jong [25] reageerde op deze reactie.
@Peter de Jong [12]: Van Rousseau naar de hersenspinselen van korporaal Hitler is inderdaad geen grote stap, dat blijkt maar weer. Dank voor alle leestips, maar ik denk dat ik de streep trek bij Nietzsche. De rest van de larie uit de hoek van de contra-Verlichting is niet om door te komen.
P.S. Het geklaag van de Nationaal Socialisten over Versailles was gewoon een Morelische mythe om de gemoederen te agiteren. De korporaal had Marx ook gelezen.
Nico de Geit [19] reageerde op deze reactie.
Peter de Jong [25] reageerde op deze reactie.
@Peter de Jong [14]:
“April Gaede (American neonazi)”
Wikipedia heeft het over ‘blanke seperatisten’, niet over neonazi’s.
Lynx Gaede: “We’re proud of being white, we want to keep being white” en dat is ‘racistische haatspeak’ volgens veel media.
De lezer mag het zelf beoordelen: Prussian Blue – Victory Day (Hyper-Extreem!)
http://www.youtube.com/watch?v=mUuOowBEB1s
Peter de Jong [25] reageerde op deze reactie.
@Cassandra Troy [17]:
“Van Rousseau naar de hersenspinselen van korporaal Hitler is inderdaad geen grote stap”
Dat is het wel. Zowel de boeken van Rousseau als Hitler zouden gewoon verkrijgbaar moeten zijn, net als de koran en de bijbel, Donald Duck, etc.
Wat het verschil is is de actie: Hitler was een kopstuk in een verschrikkelijke oorlog, Rousseau legde zijn vijf kinderen te vondeling. Zeepbellen blazen moet niet verboden worden. Maar als mensen een boek gaan gebruiken als handboek zijn zij daar zelf verantwoordelijk voor, of het nu gaat om de bijbel, de koran, Mein Kampf, Rousseau, Ayn Rand of Donald Duck.
@Def [11]:
“je hoeft Mein Kampf niet te lezen om te weten dat Hitler slecht is.”
Was Hitler al slecht bij het schrijven van Mein Kampf, of kwam dat pas later?
Cassandra Troy [21] reageerde op deze reactie.
@Nico de Geit [20]: Ah, proef ik hier skeptisme over objectief kwaad? Kwaad niet in mensen, maar in de ideeen die ze omarmen. Hitler: collectivisme, pragmatisme, amoralisme, ethnisch polylogisme, ethnisch nationalisme, doel heiligt middelen, deontologie, projectie en demoniseren – zo is het wel genoeg. Dus ja, het duurt wel even voordat je bij massamoord bent.
Nico de Geit [22] reageerde op deze reactie.
Nico de Geit [23] reageerde op deze reactie.
@Cassandra Troy [21]:
“objectief kwaad”
De bijbel, de Koran, al die Joodse boeken vol zieke ideeën, enz.
Wat mij betreft heeft iedereen het recht zijn leven in te richten zoals hij dat zelf wil, mits hij een ander hetzelfde gunt. Als neo-nazi’s de hele dag willen sieg heilen moeten ze dat zelf weten. Als joden hun bakkebaarden willen laten groeien en de wetten van Mozes stipt willen naleven, prima.
Als Hitler een slecht mens werd door het schrijven van Mein Kampf, dan werd Rousseau een slecht mens door het schrijven van Emile. En dan ben ik onderhand ook een slecht mens want ik kraam ook veel onzin uit.
In ‘Emile, over de opvoeding’ zet Jean-Jacques uitgebreid zijn plannen uiteen over de opvoeding van Emile. Emile mag zo’n beetje alles, in tegenstelling tot Emile’s aanstaande bruid Sophie: die wordt regelmatig mishandeld(!!!)
Het zijn zeepbellen die uit elkaar klappen als ze de aarde raken. Wat mensen met die boeken doen is volledig hun eigen verantwoording, en niet die van de schrijver.
@Cassandra Troy [21]:
“Ah, proef ik hier skeptisme over objectief kwaad? Kwaad niet in mensen, maar in de ideeen die ze omarmen.”
Wie bepaalt wat goed of slecht is? Wie ben jij of ik om een ander de wet voor te schrijven? Laat mensen vrij, zolang ze anderen die vrijheid ook gunnen. Of wil je iedereen met ‘verkeerde ideeën’ opsluiten of afschieten? Dat is pas eng.
Er is niets mis met collectieven zolang ze vrijwillig kunnen worden aangegaan en opgezegd. Als mensen zich aan willen sluiten bij een sekte, prima. Als ze een sekte willen verlaten, ook best. Willen ze in een hutje op de hei gaan wonen, prima.
Maar het is de overheid die mensen in een keurslijf drukt. Door mondialisering wordt het inrichten van je eigen leven op je eigen manier steeds moeilijker.
Cassandra Troy [24] reageerde op deze reactie.
@Nico de Geit [23]: Nou ben ik echt in de war. Objectief kwaad bestaat niet, maar het zijn een aantal heilige boeken. Ik hoor het wel als je eruit bent.
Dank je voor de postmoderne retoriek: mijn dag kan niet meer stuk!
Nico de Geit [27] reageerde op deze reactie.
@Def [16]:
Waarom niet? Hitler deed gewoon wat nodig was. Uiteindelijk zijn de meesten er beter van geworden (Wirtschafstwunder!).
Op dit moment zijn er plannen om bij Altamira in het Amazonegebied een van de grootste stuwdammen ter wereld aan te leggen. Dat kost natuurgebied en enkele tienduizenden mensen moeten verhuizen. Maar het levert ook elektriciteit voor 23 miljoen huishoudens op en veel werkgelegenheid. Als je moet kiezen dan kies je toch voor dit laatste?
Ook in een vrije samenleving zou je die bewoners kunnen dwingen te verhuizen. Je hoeft immers slechts de grond waar de dam op komt aan te kopen en de dam te bouwen. Het stuwmeer vormt zich vanzelf en de bewoners zullen genoodzaakt zijn te verkassen als ze niet willen verzuipen.
@Cassandra Troy [17]:
De grote herstelbetalingen en het verlies van landsdelen was onterecht. Daar kwam de internationale boycot nog bij. En de Duitsers leden van iedereen het meeste onder de crisis. Daar hadden ze zelf geen schuld aan. Hitler organiseerde ze slechts, zodat ze zich konden verdedigen. Daar hadden ze alle recht toe.
@Nico de Geit [18]:
Precies! Maar ook separatisten mogen zich verdedigen met alle middelen.
Alex [26] reageerde op deze reactie.
Nico de Geit [28] reageerde op deze reactie.
@Peter de Jong [25]:
“Ook in een vrije samenleving zou je die bewoners kunnen dwingen te verhuizen. Je hoeft immers slechts de grond waar de dam op komt aan te kopen en de dam te bouwen. Het stuwmeer vormt zich vanzelf en de bewoners zullen genoodzaakt zijn te verkassen als ze niet willen verzuipen.”
Niet echt. Als je akties schade opbrengt aan anderen, en zeker als je hiervan op de hoogte bent, dan ben je ervoor verantwoordelijk. Dat je een stuwmeer ipv een pistool gebruikt om geweld te gebruiken maakt het niet anders. Het is initieren van geweld door de 10 duizenden te proberen te verzuipen, geeft hen dan alle recht om de stuwmeer op te blazen en alle betrokkenen te lynchen, als ze dat willen.
Peter de Jong [30] reageerde op deze reactie.
@Cassandra Troy [24]:
“Nou ben ik echt in de war. Objectief kwaad bestaat niet, maar het zijn een aantal heilige boeken. Ik hoor het wel als je eruit bent.”
Ik ben er al lang uit hoor. Voor mij zijn de koran en de bijbel niet heilig, maar ook Mein Kamp en de Donald Duck niet. De wereld is vol individuen die je ook subjecten kunt noemen omdat ze alles subjectief beleven.
Wat is objectief? Als een aantal subjecten iets beleven? Islamieten zullen de koran nemen als objectieve waarheid, ik en veel anderen niet. Er is niet zoiets als een objectieve waarheid.
Jezus beweert dat hij de waarheid zelve is, Pilatus trekt dat al in twijfel.
Er is geen waarheid. Als mensen iets willen of juist niet dan moeten ze dat zelf weten. Maar natuurlijk ook zelf de gevolgen daarvan dragen.
@Peter de Jong [25]:
“Precies! Maar ook separatisten mogen zich verdedigen met alle middelen.”
In de documentaire werd duidelijk dat April Gaede toch best wel onzeker was. Ze was bang dat iemand haar paarden iets aan zou doen nadat ze op tv waren geweest – een terechte angst. Sommige mensen denken er goed aan te doen de paarden van April Gaede iets aan te doen.
Ik heb wat filmpjes gekeken rond Prussian Blue en er zaten een aantal sektarische trekjes aan. Maar ik zie April ook wit brood eten en haar dochter een blikje cola drinken, en dat kan dus echt niet. Bovendien is een aluminium blikje extreem milieuvervuilend en uiterst verspillend – een symbool van decadentie.
Werkelijk: rond een hakenkruis dansen boeit me niet, dat doen ze alleen om aandacht te krijgen, de moeder zet ze er toe aan, de kinderen snappen het niet. Cola en snelle koolhydraten slopen je lichaam. Rond een hakenkruis dansen en je vervolgens overgeven aan verwerpelijke lusten zoals het eten van vlees is ook uiterst kwalijk – maar ik zag ze ook geen vlees eten, maar acht ze daar wel toe in staat. Mensen die wit brood eten en cola drinken zijn volledig de weg kwijt.
Peter de Jong [31] reageerde op deze reactie.
Hulde Cassandra, lees het stuk nu net pas omdat hij aan de lange kant was en ik niet eerder tijd had.
ik begrijp Bastiat zijn vijandigheid tegen Rousseau steeds beter, jammer dat niemand de naam Bastiat niet eens in zijn leven heeft gehoord tenzij je heel erg goed zoekt naar libertariers die het wel kennen.
Cassandra Troy [32] reageerde op deze reactie.
@Alex [26]: “Als je acties schade opbrengt aan anderen, en zeker als je hiervan op de hoogte bent, dan ben je ervoor verantwoordelijk”
Maar dat geldt helemaal niet voor een stuwdam. Als bezitter van een dam ben je alleen aansprakelijk voor het water op je eigen stukje grond. Het stijgende water dat die tienduizenden mensen dwingt te verhuizen komt uit het bovenstroomse deel van de rivier. Dat water is helemaal niet van jou.
Comments are closed.