Van alle door de mens bedachte concepten is dat van ‘Rechtvaardigheid’ wel het meest complexe. Binnen dit kader komen we met een reeks van kleine publicaties, waarop de lezers worden uitgenodigd te reageren, met als doel te komen tot een nadere uitleg, herkenning en verspreiding van Rechtvaardigheid binnen de samenleving.

De mens is een berekenend wezen, immer uit op het bereiken van persoonlijk voordeel. Het is al zichtbaar op de kleuterschool. Sommige kinderen zijn vriendelijk, loyaal, of onderdanig. Anderen zijn agressief, wispelturig en bazig. Beide hebben ze hun eigen manier om te komen tot de verwezenlijking van hun belangen.
De natuurlijke toestand van de mens, waarin iedereen voorziet in z’n eigen behoeften door bruut geweld, zou zijn die van voortdurende oorlog.

Een sociale situatie waarin de grootste psychopaat de meeste macht heeft door middel van onderdrukking van de rest. Thomas Hobbes verklaarde de sociale cohesie, van uit dit zogenaamde conflictmodel, waar de voortdurende oorlog tussen de individuele mensen pas eindigde toen men bereid was de persoonlijke vrijheden om de ander te onderdrukken op te geven en een deel ervan in handen te geven van een soeverein. De mens heeft namelijk verstand wat hij op een bepaald moment is gaan gebruiken om daardoor tot betere oplossingen te komen.

John Locke introduceerde het denkbeeld dat personen in een natuurstaat vrijwillig samenkomen om een Staat te vormen om hun vrijheid, hun materieel bezit en hun levens te beschermen, door middel ‘natural judge’, een souverein, die gelijk machthebber en rechter was.

Bij Jean Jacques Rousseau zou het ontstaan van de Rechtstaat en wetten in een samenleving terug te voeren zijn op het feit dat mensen een deel van hun individuele vrijheden om de ander te onderdrukken wilden inleveren in ruil voor meer bescherming. Dat hield in dat de soeverein niet door macht alleen gelegitimeerd mocht zijn, maar tevens op grond van de wilsovereenstemming tussen de soeverein en het volk.

In de theorie van Rousseau ook wel genaamd Le contrat social, het Maatschappelijk Verdrag, wordt een deel van deze individuele vrijheidsrechten ‘overgedragen’ aan de soevereine gemeenschap of aan een soevereine vertegenwoordiger van de samenleving, in ruil dat deze, door middel van de handhaving van wetten, toeziet op het algemeen belang en rechtvaardigheid in een Staat.

Uiteraard is dit Maatschappelijke Verdrag een fictie. Heeft ooit iemand dit verdrag gezien ? Wie hebben het getekend of geschiedt dit impliciet ? Omdat de mens anders wel de straat opgaat of dat er een burgeroorlog uitbreekt ?

Was is de betekenis van ‘het algemeen belang?’ Is dat een collectief belang of is dat het belang van alle individuele mensen ? Mogen aan dit belang de vrijheden van de individuele burgers worden opgeofferd ?  En wie bepaalt dat dan ?

In een Rechtsstaat is de macht van de Staat gereguleerd en beperkt door het Recht. Net als de Burger is de Rechtsstaat zelf ook onderworpen aan het Recht en worden Burgers in een Rechtsstaat zelfs tegen de macht van de Staat beschermd. Deze bescherming vindt plaats door – onafhankelijke – rechters die geacht worden toe te zien op de naleving van de wetten. Indien rechters in een Staat niet onafhankelijk kunnen of mogen zijn, is er geen dus sprake van een Rechtsstaat.

Een Democratie is zeker niet het zelfde als een Rechtsstaat. Een Democratie hoeft namelijk niet per se een Rechtsstaat te zijn, als evenmin anders om. In een Democratie overheerst de politieke mening van de meerderheid, dat wil zeggen de helft van de burgers plus één.

Bescherming tegen onderdrukking van de minderheid door de meerderheid dient te geschieden dus door tussenkomst van de rechterlijke macht. Gebeurt dit dan ook naar de wens van elke individuele burger ?

En hoe zit dat dan met een door de politiek gekozen rechterlijke macht ? Einde van de Rechtsstaat ? Of is dit slechts een semantisch probleem ?

Ingezonden door  AEQUITAS

8 REACTIES

  1. Er is geen rechtstaat in NL

    In eenvoudig Nederlands

    De rechter mag niet beoordelen of wetten en verdragen kloppen met de Grondwet.
    Uitleg
    De Grondwet is onze hoogste wet. Andere wetten en verdragen moeten altijd kloppen met de Grondwet. Maar de rechter mag hierover niets zeggen. De rechter mag dus niet zeggen dat hij een wet niet goed vindt, als deze wet naar zijn mening niet klopt met de Grondwet.
    Waarom mag de rechter dat niet? De rechter mag dat niet omdat de Eerste en Tweede Kamer en de regering de wetten hebben gemaakt. Alleen de regering en de Eerste en Tweede Kamer mogen iets te zeggen hebben over de regels die voor iedereen gelden. Want de Tweede Kamer is door ons allemaal gekozen. En als kamerleden niet de goede dingen voor ons doen, dan kunnen we ze gewoon wegstemmen bij de volgende verkiezingen. De rechter mag zich daar niet mee bemoeien. De rechter moet gewoon doen wat in de wet staat.

    Hub Jongen [2] reageerde op deze reactie.

  2. @Jhon [1]:
    Klopt Jhon. En als een wet de politici niet zint, dan passen ze hem even aan.
    En daar bovenop zijn veel wetten gewoon subjectief.
    Zie bvb het cabaret Wilders.

  3. “De natuurlijke toestand van de mens, waarin iedereen voorziet in z’n eigen behoeften door bruut geweld, zou zijn die van voortdurende oorlog.”

    Waarom zou dat “de natuurlijke toestand” zijn?
    Bewijs??

    Wat betreft de rechtsstaat, dat is een idee-fixe. Waarschijnlijk onstaan om een “rechtvaardiging” te geven aan de overheid. Een verklaring achteraf die leuk klinkt maar kant nog wal raakt.

    Hub Jongen [4] reageerde op deze reactie.

  4. 1) Het stuk begint al met een tegenstrijdigheid in de 1ste 2 regels:
    “De mens is een berekenend wezen, immer uit op het bereiken van persoonlijk voordeel. Het is al zichtbaar op de kleuterschool. Sommige kinderen zijn vriendelijk, loyaal, of onderdanig.”

    Wat is het nu ? Zijn mensen berekenend of zijn er toch VERSCHILLEN in menselijk handelen: “vriendelijk, loyaal, of onderdanig” ????

    Er zijn lieve mensen er zijn gierige mensen er zijn mensen op zoek naar macht er zijn mensen die zichzelf opofferen voor derden. In iedergeval verkeer ik in de gelukkige situatie dat wij verkeren met mensen die anderen helpen als ze minder draagkrachtig zijn en anders een fatsoenlijke factuur presenteren.

    2) Uit welk onderzoek blijkt nu weer deze aanname ?:”De natuurlijke toestand van de mens, waarin iedereen voorziet in z’n eigen behoeften door bruut geweld”. Het is mij onbekend in welke sferen de schrijver verkeerd, echter ik raad de man/vrouw aan om eens bij natuurvolkeren in de Amazone te gaan kijken. Waar mensen liefdevol in levens-gemeenschappen wonen.

    3) “In een Rechtsstaat is de macht van de Staat gereguleerd” ?????? Wetten zijn door de staat opgesteld om vrijheden te beperken van zijn burgers. Verdragen zoals bijv. de IVBPR en de EVRM zijn de bepalingen om burgers tegen de staat te beschermen.

    Je vind pas vrijheid als je volkomen jezelf kent en onderzocht hebt. Als je stopt om de staat macht te geven in je gedachte en in je handelen. Pas als je volkomen innerlijk vrij bent, zul je die vrijheid gespiegeld zien in je buitenwereld.

    @John.
    Je stelt nogal wat zaken maar je blijkt er geen kersepit van te begrijpen.

    Namelijk in artikel 94 GW staat dat Internationaal erkende verdragen prevaleren als de nationale wet in tegenstrijd met een ieder verbindend internationaal verdrag is. De rechter kan dus heel goed een wets-artikel buiten werking stellen vanwege strijdigheid met de EVRM of IVBPR. En dat gebeurt ook !

    “Want de 2de kamer is door ons allemaal gekozen” ????

    Pardon ik stem al JAREN NIET, dus ik heb NIET de 2de kamer gekozen ! Verder zijn alle vergaderingen van de 1ste kamer geheime vergaderingen er worden ook GEEN notulen vrij-gegeven. Daar ga je al met je democratische gehalte.

    Hub Jongen [8] reageerde op deze reactie.

  5. “Het is al zichtbaar op de kleuterschool. Sommige kinderen zijn vriendelijk, loyaal, of onderdanig.”

    Kleuterschool? Heb je de nonnen wél weggehaald?

  6. @Esther, dank voor je reactie, echter met het verdrag van Lissabon, is Art.120 van de baan.

    De rechters hanteren Art.120 buitenwettelijk anno 2011 ?
    los van Art.94 GW.

    Dus je hebt een beetje gelijk ! alhoewel je kan niet een beetje zwanger zijn toch ?

    Jhon

  7. @Esther [5]:

    Goed gezien Esther.
    O.a.”Je vind pas vrijheid als je volkomen jezelf kent en onderzocht hebt. Als je stopt om de staat macht te geven in je gedachte en in je handelen. Pas als je volkomen innerlijk vrij bent, zul je die vrijheid gespiegeld zien in je buitenwereld”

    Klopt, al is deze “innerlijke vrijheid” een andere vrijheid dan de “maatschappelijke vrijheid” die onmiddellijk te maken heeft met “andere mensen” en je verhouding met hen.
    En over die onderlinge verhoudingen in de maatschappij hebben we het in het libertarisme en de op de Vrijspreker. Die verhoudingen horen te zijn zonder initiëren van dwang of geweld!

Comments are closed.