De laatste maanden wordt er in de MSM gesproken over de kaalslag op het culturele landschap omdat men subsidies gaat beperken dan wel op nul vaststelt. Mijn stelling is dat het een gotspe is om aan te nemen dat het culturele verval nu pas is ingezet, het is een proces dat al een paar eeuwen aan de gang is.

Wat is er voor hoogstaande culturele uitingen nodig? Mensen die daar voor willen betalen. Rijke handelaren of industriëlen. Of een bloeiende religieuze kaste. Dan wel een klasse van rijke heersers met voldoende tijd om hun verveling met de kunsten te verdrijven.

Deze elites zijn in het hedendaagse Europa grotendeels verdwenen. Het tijdperk waarin weinigen velen bestalen (pre Franse revolutie tijdperk) was een goede voedingsbodem voor de kunsten. De gouden eeuwen daarvoor in noord Italië, later Vlaanderen en nog later Holland waren een katalysator voor de kunsten. De katholieke kerk deed al vanaf voor de middeleeuwen haar duit in het culturele zakje. Echter. Na de revolutie kwam een tijdperk waarin velen weinigen bestalen, en nu is al een eeuw lang het adagium geldig dat iedereen van iedereen steelt.

In lijn met deze ontwikkeling moeten we de uitholling van de kunsten zien. Er zijn na de onteigenings en nivelleringsrondes maar weinig echt rijke ondernemers die de kunsten kunnen steunen. De religieuze kaste is in Europa op zijn retour zo niet verdwenen. De elite is door een marxistische / collectivistisch gegrondveste politiek grotendeels verdwenen waardoor als neven effect de cultuur op haar retour is. De pogingen de arbeidersklasse voor de cultuur te interesseren hebben na beperkte initiële successen weinig voortgebracht. De massa die door gedwongen inkomensoverdrachten thuis met een uitkering zit heeft over het algemeen niet de ambitie zich verder te ontwikkelen. De tweeverdieners hebben het druk genoeg met overleven.

De door staatssubsidies in leven gehouden resterende kunstenaars kunnen, uitzonderingen daargelaten, vooral de subsidie verstrekkers boeien. Door gebrek aan een elite die de tijd, het geld, en het doorzettingsvermogen heeft een goede smaak te ontwikkelen is onze kunst vervlakt tot het songfestival, de top 40 en het volksvermaak op de publieke en private zenders.

De zielige remnanten van wat we nu cultuur noemen en die voor hun overleving afhankelijk zijn van subsidie infusen van de overheid mogen wat mij betreft afsterven. Hoe jammer het ook is als bepaalde orkesten zouden verdwijnen. Het echte culturele erfgoed van Europa zal mogelijk naar China en India uitwijken als de economische groei aldaar blijvend is en verder doorzet. Daar zit het nieuwe geld en de nieuwe elite. Europa is na de afrekening met de elite noodgedwongen een cultureel verarmd continent gewoden.

*          *          *

NB: Vrijspreker schrijvers hebben een zekere autonomie, die gebruik ik hier. Dit is een onderwerp waar we het op Vrijspreker weinig over hebben en het zou dus zeker kunnen zijn dat enkele vrijsprekers op onderdelen een andere mening hebben. En, het zou best kunnen dat er aspecten aan dit onderwerp zijn waar ik niet aan heb gedacht. Ik moet ook toegeven dat ik mezelf niet genoeg inspan om me cultureel te ontwikkelen. Ik hou soms van het goede leven. Ik heb goede whisky leren te waarderen en tot op zekere hoogte cognac, goede wijn en sigaren. Maar dat is het vanzelfsprekende goede leven. Mijn muzikale ontwikkeling is gestokt, terwijl dit me toch ook genoegen zou kunnen geven als ik de tijd neem me daar verder in te verdiepen.

De neerwaartse culturele ontwikkeling wordt onder meer door Hoppe behandeld. Er is volgens hem een samenhang tussen hogere belastingen, meer overheid en een lager cultureel ontwikkelingsniveau. De tijdspreferentie neemt toe waardoor men niet langer veel tijd wil investeren. Niet alleen in het werk maar ook in de culturele ontwikkeling.

Waar het mij in dit artikel om gaat is dat de overheid gefaald heeft de plek die de elites in voorgaande eeuwen gaven aan kunsten zinnig op te vullen. En dat de centralistische staatsplanning die nu van toepassing is op ons land en de rest van Europa niet alleen op economisch vlak een drama is gebleken maar ook op cultureel vlak heeft gezorgd voor een vergaande verarming. Een verarming waar de meesten van ons zich niet bewust zijn. Natuurlijk zijn er incidentele kortdurende oplevingen geweest. De Indie gangers die voor de tweede wereld oorlog met het nodige geld terugkwamen en de incidentele industrieel zorgde wel voor kortstondige culturele lentes. De alom overheersende staat heeft echter in mijn optiek ook hier haar nefaste vervlakkende werk gedaan. Een staat, die hoe ironisch, nu door de kunstenaars als laatste hoeder der cultuur wordt gezien….

 

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

42 REACTIES

  1. Volgens mij is er geen verval, maar een verschuiving in de kunst en cultuur. Als het megalomane afneemt, komt er bij de burgers zelf wel de hele tijd iets meer of nieuwe dingen bij. Ook dat is kunst en cultuur. Bovendien is het voor mij nog maar de vraag of het soort cultuur van de grote en bijzondere gebouwen echt aan het verdwijnen is, elke keer als er weer een nieuw hoofdkantoor van een multinational wordt ontworpen, of een voetbalstadion. Het is gewoon een verschuiving als je ’t mij vraagt. Ook moderne gebouwen hebben hun design. Wat sowieso te zeggen is, is dat veel meer mensen veel meer aan kunst en cultuur zijn gaan doen. Zowel passief als actief. Dat begint al min of meer bij dat typisch moderne verschijnsel dat je een “strijkje” hebt terwijl je zit te werken, net alsof koningin Beatrix haar strijkje heeft bij een diner, luisteren wij vaak naar arbeidsvitaminen tijdens het werk. Wie had dat een paar eeuwen terug kunnen vermoeden?

    Dankzij vrijheid, economie en technologie hebben veel meer mensen meer tijd en geld kunnen vrijmaken, onder andere voor kunst en cultuur. Een effect daarvan is een uitgebreid referentiekader dat heel makkelijk te verkrijgen is, handig ook voor als je er zelf actief aan doet. En de educatieve kant krijgt dan ook meer ruimte, van pianoles tot aan workshops schilderen. Kunst en cultuur is o.a. voetbal, strips, popmuziek, filmindustrie, er is werkelijk een hele riedel op te noemen binnen die categorieën en vast ook nog wel wat meer categorieën dan alleen dit. Ik zou zeggen maak je dus geen zorgen, al deze vormen weten zich commercieel uitstekend te redden.

    Ik zeg ook voetbal omdat wanneer je een Maya-stad opbouwt en die bleken een arena voor een bepaalde sport te hebben gebouwd, dan spreek je ook van hun cultuur. Dus er is dan geen reden voor linkse mensen om dan schouderophalend langs een eigen voetbalstadion te lopen. Veel cultuur is nogal ongemerkt, omdat je er in grootgeworden bent lijkt het zo vanzelfsprekend dat het niet meer als cultuur opvalt. Maar is het wel. Arbeiders die wat meer naar smartlappen luisteren, beoefenen ook hun soort cultuur. Die ontbreekt juist weer bij de meer “bekakte” types. Ieder draagt dus via zijn eigen stijlen bij tot dat geheel van de kunst en cultuur. En gelukkig meestal op commerciële wijze.

    Elke kunst en cultuur die dat niet is, is een opgelegde, a la het soort stijl wat het straatbeeld bepaald in een communistisch land, en dergelijke. Zonder die opgelegde cultuur wordt de sfeer ook prettiger waarin een cultuur gebeurt. Een opgelegde cultuur is toch niet die van een beschaving en getuigt al evenmin van beschaving dus waarom zou je die subsidiëren?

    Waar ik tegen zou zijn is niet het afschaffen van de cultuursubsidies maar de verhoging van de BTW want die maakt het nog vrije gedeelte van onze beschaving minder toegankelijk omdt die daarmee hoogdrempeliger wordt gemaakt.

  2. Ik kan dus ook niet anders concluderen, wanneer socialisten gaan roepen dat de cultuur verdwijnt als je de subsidies staakt, dat zij totaal geen oog hebben voor wat er nog meer aan cultuur is. Waarmee ze zich juist laten kennen als cultuurbarbaren die hun gelijke niet kennen.

    Als dit soort lui toch telkens de aandacht naar zich toe weet te trekken, dan krijgen ze wel elke keer de kans om anderen hun kunst en cultuur géén kunst en cultuur te blijven noemen in de media, wat op discriminatie neerkomt. Vooral als bepaalde bevolkingen of culturen het moeten ontgelden waar ze voorbeelden noemen zoals natuurlijk weer Amerika of Disney. Omdat ik zelf aan niet-gesubsidieerde kunst en cultuur doe ervaar ik zulke uitspraken van linkse mensen als arrogant, neerbuigend en denigrerend en discriminerend. Zonder cultuursubsidie zou dit waarschijnlijk een stuk gezonder eraan toe gaan.

  3. Bovendien is het voor mij nog maar de vraag of het soort cultuur van de grote en bijzondere gebouwen echt aan het verdwijnen is. Ik heb het niet over architectuur gehad maar gezien de vele nieuwe bouwmaterialen en mogelijkheden zou ik hier een veel grotere bloei hebben verwacht dan nu het geval is.

    Arbeiders die wat meer naar smartlappen luisteren, beoefenen ook hun soort cultuur. Klopt, maar het is wel een “vlakkere” vorm van cultuur, minder diepgang, minder dimensies. Geen opera maar volkslied en smartlap.

    Kunst en cultuur is o.a. voetbal, strips, popmuziek Klopt, dat is het nu geworden, waar is de tijd dat men naar sonnetten luisterde, of het volk naar het theater ging om naar Shakespeare te luisteren?

    Subsidies zijn overigens uit den boze, afgedwongen inkomensoverdrachten van de ene groep naar de andere groep.
    Roger [13] reageerde op deze reactie.

  4. De hoogstaande cultuur verdwijnt en wordt niet meer beoefend door het internet en het bijbehorende gratisvirus, dat zich verspreidt heeft onder de mensheid.

    “Bovendien is het voor mij nog maar de vraag of het soort cultuur van de grote en bijzondere gebouwen echt aan het verdwijnen is, elke keer als er weer een nieuw hoofdkantoor van een multinational wordt ontworpen, of een voetbalstadion.”

    Dat is cultureel verval. Deze gebouwen zijn niet voor de eeuwigheid gebouwd, maar zijn utiliteitsbouw. Al bijna een eeuw is bijvoorbeeld de ornamentiek uit de bouw verdwenen. De overheid wil de maatschappij à la USSR rationaliseren en ons in vierkante blokkendozen in rechthoekige stratenplannen of gemaakte ‘organische’ stratenplannen persen, terwijl, wanneer je kijkt naar Middeleeuwse stratenplanen, deze zich altijd organisch kronkelen in een dal en de door Den Haag zo gevreesde lintbebouwing doet ontstaan.

    Je noemt ook het diner. Wanneer heb je voor het laatst aangezeten aan zoiets wat je als diner kunt kwalificeren? Meestal hangen ook bij werketentjes de jassen over de stoelen; gaan mensen halverwege naar buiten om te roken; liggen de mobieltjes op tafel en wordt het eten in een kwartier naar binnen geschrokt. Mooi tafellinnen en bestek zien we al lange tijd niet meer.

    “Ik zeg ook voetbal omdat wanneer je een Maya-stad opbouwt en die bleken een arena voor een bepaalde sport te hebben gebouwd, dan spreek je ook van hun cultuur.”

    Maar de oudheidkundige sporten – laat ik de Maya’s daar ook onder scharen, omdat ze in feite aan alle kenmerken van een klassiek imperium beantwoordden – dienden altijd de religie en waren nooit een commercieel geldcircus, waartoe het nu verworden is.

    “Arbeiders die wat meer naar smartlappen luisteren, beoefenen ook hun soort cultuur.”

    Omdat dat toegankelijk is, maar in principe is het vergelijkbaar met de 6-VWO’er, die nog steeds Suske en Wiske leest. Nu vind ik Vandersteen een knap schrijver en tekenaar, maar de thematiek dier verhalen zou je toch eigenlijk ontstegen moeten zijn.

    Bovendien slaagt de haute culture er in Italië in om wel het volk aan de opera te binden. De metselaar kon zingend op de stijer staan; de slagersjongen had altijd wel een opera paraat.

    “Ik kan dus ook niet anders concluderen, wanneer socialisten gaan roepen dat de cultuur verdwijnt als je de subsidies staakt, dat zij totaal geen oog hebben voor wat er nog meer aan cultuur is.”

    Terwijl de socialisten hier met twee maten meten, want de Arbeiderspers en in het algemeen de verheffing van het volk hebben ze allang de nek omgedraaid.

    vrijeradikaal [19] reageerde op deze reactie.

  5. Cutuur is een gedachtegang van een menigte, wat het moreel goed acht en hoe zij de wereld beleven.
    de kunst die daar uit voorkomt komt van de artistieke geest die voorwerpen maakt naar de hand van zijn gevoel en emmotie.

    de waardering hiervoor op cultureel vlak is waar het mis gaat.

    er wordt nu kunst gewaardeerd door het bestelen van andere mensen om de waardering van ongewaardeerde kunst waarde te geven.

    Die moe ik uitleggen.

    als Men een bepaalde klik heeft met een kunstwerk, wat op het gevoel speelt van de persoon die het ziet heeft het een emotionele waarde en de waarde ervan kan hij uitdrukken in geld.
    Hij heeft liever dat schilderij dan de 10 euro, of 100, of 1000 of zelfs een miljoen.

    Dat is ook afhankelijk hoe gewild het kunstwerk is, als er duizenden personen dat ene object willen hebben omdat het zo mooi is ( mooi is de beschrijving voor als iets ons in onze smaak en motie raakt) dan stijgt de waarde er van.
    Meer mensen hebben er meer geld voor over om het te bemachtigen.

    Dan is een kunstwerk pas veel waard.

    Nu echter is het zo dat de waarde van kunst de grilligheid is van een ambtenaar die beslist hoveel het waard is naar de hand van subsidie en vindt een ” waardering” op basis van grote belangstelling en waarde inschatting op emotioneel vlak niet meer plaats.

    Dat is o.a. de reden dat een roestige spijker ineens 10.000 waard is.
    Omdat het voor zoveel gesubsidieerd is en 1 ambtenaar zo gek is het er voor te geven.
    niet omdat het een gewaardeerd kunst object is door velen die velen emotioneel raakt.

    Het is dit wat de ondergang van kunst en cultuur meebrengt.

    al is cultuur nooit in verval of opbloei… het ” is”
    Het is een constante factor waarin een groep mensen zijn leven indeelt en hoe zij dit doen in verhouding tot elkaar… als de ene vorm vervaagt begint een andere.
    het is een begrip wat constant verandert.
    Maar altijd blijft bestaan omdat mensen blijven bestaan.
    De vorm er van echter is altijd aan verandering onderheven, en dat zie je in de kunsten terug.

    Dus ook in die roestige spijker.

    een beeld van een gestoorde maatschappij die door een enkeling laat bepalen wat mooi is, en wat het waard is.

    en onze toekomst in het socialisme.

  6. “als Men een bepaalde klik heeft met een kunstwerk, wat op het gevoel speelt van de persoon die het ziet heeft het een emotionele waarde en de waarde ervan kan hij uitdrukken in geld.”

    De waarde van een in de markt geproduceerd schilderij – dus geen subsidiekunst – zit ‘m in de enorme organisatie, die bijvoorbeeld een Rubens heeft gehad om alle personen rond zijn grote schilderijen te verzamelen, alle studies eromheen en de hele bedrijfsvoering. Het maken van een doek indertijd kun je vergelijken met het maken van een speelfilm nu. Iedere keer, wanneer zo’n doek van eigenaar wisselt, wil de verkoper uiteraard zijn investering terug.

    Hoc Voluerunt [7] reageerde op deze reactie.

  7. @Vilseledd [6]:
    Ben ik het niet mee eens.

    Een speelfilm kan ook klote zijn en geen waarde hebben als het verhaal je op emoioneel vlak niet raakt.
    Dan is een waarde er aan plakken van een miljoen omdat dit de productie gekost heeft niet te rechtvaardigen.
    ook niet bij het wisselen van eigenaar als middel voor investering.

    Een film waar angelina jolie de schoenenpoetser is van spongbob terwijl beavus en butthead op stap gaan met brad pit kan miljoenen gaan kosten als je het gek genoeg maakt.
    wil niet zeggen dat de film ook wat ” Waard ” is .

    Dit gaat voor alle dingen op.

    als ik ene miljoenen project opzet om verharde poep op een hoop te brengen en besprenkel met goudschilfers..
    Wil niet zeggen dat die hoop stront ook war waard is, omdat mensen er geen waarde aan hechten en omdat ze het niet willen.

    Het zelfde is de verroeste spijker of in elkaar gebeukte groenbak (Staat echt als kunstwerk in het gemeentehuis van Son en Breugel)

  8. “Een speelfilm kan ook klote zijn en geen waarde hebben als het verhaal je op emoioneel vlak niet raakt.”

    Ik heb het over de hoeveelheid werk, die erbij komt kijken, niet of het resultaat geweldig is.

    “Een film waar angelina jolie de schoenenpoetser is van spongbob terwijl beavus en butthead op stap gaan met brad pit kan miljoenen gaan kosten als je het gek genoeg maakt.”

    Maar bij goede kunstuitingen zijn de productiekosten uiteindelijk de rechtvaardiging van de hoge prijs.

  9. Ik ben mij vooral sinds de jaren ’90 cultureel gaan ontwikkelen. Reeds toen viel het mij op hoe hoogstaand de kunsten van voor de 20ste eeuw of vroeg in de 20ste eeuw, met WO I als definitieve waterscheiding, waren en dat het meeste dat na WO I geproduceerd is troep is. Daarbij als vuistregel: hoe meer jaren van WO I verwijderd, hoe banaler de culturele uitingen. Met name in de beeldende kunst en de muziek is de culturele neergang van de westerse beschaving zichtbaar en hoorbaar.

    Ik ben destijds op zoek gegaan naar een verklaring. Met redenen als “de smaak is nu eenmaal veranderd”, “men wou wat nieuws”, “het lijkt zo dat de kunsten verslechterd zijn maar die en die film heeft veel meer lagen dan een gelaagde 19de eeuwse roman” en blablabla nam ik geen genoegen.

    Nu de voorbeelden.

    Vergelijk dit stuk van Mahler (het adagietto van de Vijfde Symfonie) uit 1903:
    http://www.youtube.com/watch?v=Rmj_nSydvvc&feature=related

    …met dit stuk van Schönberg (blaaskwintet Op. 26) uit 1923:
    http://www.youtube.com/watch?v=I83z0Gggpd8

    Ik sla twee vliegen in een klap omdat er bij het stuk van Schönberg ook een uiting van beeldende kunst van na WO I getoond wordt en bij het stuk van Mahler een uiting van beeldende kunst van voor WO I.

    Het verschil is goed te horen en te zien.
    Ratio [10] reageerde op deze reactie.
    Oscar [12] reageerde op deze reactie.
    Willie [29] reageerde op deze reactie.
    Matt [35] reageerde op deze reactie.

  10. @Oscar [9]: De eerste wereldoorlog is inderdaad een heel belangrijk omslagpunt in de geschiedenis. Er werd definitief afgerekend met monarchie. De democratie zegevierde.

    De 19-de en vroeg 20ste eeuw wist nog veel moois voort te brengen. Collectivisme was al aan een opmars bezig maar nog niet altijd dominant.

  11. “het lijkt zo dat de kunsten verslechterd zijn maar die en die film heeft veel meer lagen dan een gelaagde 19de eeuwse roman”

    Een roman duurt meestal zo’n twaalf uur en een film 1,5, dus waar de regisseur dan met die vele lagen moet blijven, is me een raadsel.

    “De eerste wereldoorlog is inderdaad een heel belangrijk omslagpunt in de geschiedenis.”

    Toen is Koning Jezus begonnen met het tot zich roepen van de honderd vierenveertig duizend, die aan Zijn Rechterhand het ware Volk Gods mogen regeren. Ende Hij zal kiezen:

    twaalf duizend uit de stam van Ruben,
    twaalf duizend uit de stam van Zebulon
    .
    .
    .
    twaalf duizend uit de stam van Dan
    ende twaalfduizend uit de stam van Benjamin.

    Twaalfduizend Denen zullen ons dus straks mederegeren.

  12. @Oscar [9]:

    Mijn theorie is de volgende. Voordat de massademocratie met al haar vulgairheden, egalitarisme en subsidies bestond werden vooral de kunstenaars die dingen produceerden die aansluiting konden vinden bij de smaak van de natuurlijke elites gesteund. Deze natuurlijke elites bestonden uit mensen voor wie het vanzelfsprekend was zich op meerdere vlakken te ontwikkelen. Zij lieten huizen bouwen met ornamenten, bezochten een symfonie of een opera in de schouwburg, aten smakelijke gerechten met een goed glas wijn erbij, lazen hoogstaande literatuur en hadden een voorkeur voor – afhankelijk van de periode – barokke, classicistische en romantische kunst.

    Door de democratisering kwamen er loonreguleringen en werden ornamenten te duur.

    Door subsidiering van kunstenaars kwamen er minder grote kunstenaars (Sibelius is een van de eerste componisten die gesubsidieerd is door de overheid) en meer prutsers (vrijwel alle hedendaagse kunstenaars) boven drijven.

    Door de democratisering en het egalitarisme werden er geen hoge eisen meer gesteld aan cultuuruitingen. De rijken van de 20ste eeuw hadden, dit in tegenstelling tot de voorgaande eeuwen, een vulgaire en proletarische smaak.

    En verder is de “slechte smaak” doelbewust gepropageerd. Onder meer door leden van de Frankfurter Schule, die de atonale muziek gepropageerd hebben. Het abstract expressionisme en het kliederwerk van Jackson Pollock werd direct en indirect ondersteund door de Amerikaanse overheid. Door de staat gesubsidieerde kunstacademies hebben belang bij veel leerlingen binnenhalen en hebben meer baat bij kwantiteit dan bij kwaliteit. Omdat de kunsten een corporatistische sector vormen dient de begunstigde kunstenaar ook de gewenste ideologie te reflecteren. Kunstenaars die figuratief werken,ideologisch uit de pas lopen, grote stilistische vakmensen zijn of dingen produceren die bij de bourgeoisie in de smaak vallen worden gewantrouwd en ontmoedigd, terwijl de ene “vernieuwer” na de andere, of het nou een prutser of niet, als een grote avantgardist wordt binnen gehaald. En zo krijg je gevallen als een Stedelijk Museum die met belastinggeld het schilderij “who is afraid of red, yellow and blue”, dat een belediging is voor de goede smaak, van de ontaarde schilder Barnett Newman aan koopt en prijst als hoge kunst.
    Roger [14] reageerde op deze reactie.

  13. @Ratio [3]: @Ratio [3]: ´´Geen opera maar volkslied en smartlap´´ en @Vilseledd, ´´Bovendien slaagt de haute culture er in Italië in om wel het volk aan de opera te binden. De metselaar kon zingend op de steiger staan; de slagersjongen had altijd wel een opera paraat´´

    We leven inmiddels een verwarde samenleving waar alles lijkt omgedraaid. Niets is meer wat het lijkt. Om op cultureel gebed een voorbeeld te geven: In de 19e eeuw was opera vooral voor het volk; er werden thema´s gebruikt die veelal over gewone mensen gingen. Tegenwoordig gaat de elite naar de opera en wordt ontroerd door de hartverscheurende taferelen. Dit in tegenstelling tot operette of operette-gerelateerd (Rieu-concerten) die voornamelijk de nogal platte, decadente leefwereld van de elite toont. Vroeger was dat juist voor de elite die hun onbezorgde leventje gespiegeld zagen. Tegenwoordig gaat naar zulke concerten eerder het gewone volk. Bizar.

    @Oscar, zou een en ander ook te maken kunnen hebben met de verandering van ons monetair stelsel (o.a. oprichting van de Fed in 1913 in de VS) en de opmars van Keynes´ theorie dat consumptie groei bevordert en productie (lees ´echte´ waarde) eigenlijk een ondergeschikter belang is geworden op den duur?

    Oscar [18] reageerde op deze reactie.

  14. @Oscar [12]: ´´Door subsidiering van kunstenaars kwamen er minder grote kunstenaars (Sibelius is een van de eerste componisten die gesubsidieerd is door de overheid) en meer prutsers (vrijwel alle hedendaagse kunstenaars) boven drijven. ´´

    Ik geef je helemaal gelijk met je commentaar, maar om nou Sibelius als voorbeeld van een mindere kunstenaar te geven? mwah. Paul Witteman bijv. (zou je zeggen , niet de eerste de beste ) oreerde nog niet zo lang geleden pontificaal in ´de Wereld draait door´ voor miljoenen mensen dat Schubert een slecht componist was met zijn ´lullige´ Müllerinliedjes (nou, nou!) Ik zelf zou bijv. zeggen dat Erik Satie de eerste componist was die niet kon componeren, maar dat blijft dan toch weer smaak. Ik denk echt dat er echt massa´s anderen zijn, waar men terecht dan ook niets meer van hoort, uitgezonderd dan de niet kapot te krijgen 2e weense school, bijv. Schönberg, waar ikzelf als musicus ook niet bijzonder van gecharmeerd ben, of het moet zijn vroege werk zijn wat nog naar Brahms klinkt.

    Oscar [16] reageerde op deze reactie.

  15. En was decennia geleden welsprekendheid op de televisie nog de norm, tegenwoordig mag iedereen er in zijn eigen brabbeltaaltje kletsen zonder dat zelfs een regisseur vraagt aan een persoon het nog eens over te doen. Zouden we per ongeluk een soortgelijk boek kopen, we zouden het terugbrengen naar de boekhandel. Meer taalverloedering zien we in de middenineenwoordse hoofdletters, het ongewijzigd overnemen van Engelse termen, het niet meer als afkorting herkenbaar schrijven van afkortingen, de teloorgang van de kennis van niet-onzijdige versus onzijdige woorden.

  16. @Roger [14]:

    Uitzonderingen bevestigen de regel. Ik zou mijn best kunnen doen en op zoek kunnen gaan naar prutswerk van voor WO I en werk met klasse van na WO I. Als ik daar goed in word dan zou ik zelfs een slinkse propagandist kunnen worden van exact het tegenovergestelde dat ik beweer. Dan zou ik geïsoleerde composities van Arnold Bax, Olivier Messiaen en Samuel Barber (ruim na WO I) vergelijken met het prutswerk van Camille Saint-Saëns en Gabriel Fauré(ruim voor WO I) en de stilistisch zeer sterke werken van Salvador Dalí en Rene Magritte (ruim na WO I) met de slechtste schilderijen van tweederangse Franse impressionisten (ruim voor WO I). Maar echt, zelfs met de beste wil ter wereld kan ik van de cultuuruitingen van na WO I (over het algemeen zelden) chocolade maken. En hoewel er uitzonderingen zijn haalt het beste van de atonaliteit van na WO I (Lulu van Alban Berg bijvoorbeeld) het niet bij het beste van de Romantiek van voor WO I (bijvoorbeeld de kamermuziek van Johannes Brahms). En dan hebben we het nog niet eens gehad over de bagger die na WO II (Pederecki, Stockhausen, Schat) gemaakt is, laat staan over jazz en popmuziek.

    Wat vrijwel iedereen zal opvallen is dat na WO I het vermogen om met vakmanschap composities met harmonie en melodie te scheppen sterk verminderd. Was Schönberg, hoewel hij het naliet, nog in staat in de “oude stijl” te componeren (de kamersymfonien en Pelleas und Melisande waren – hoewel gevaarlijk dicht bij ontaarding – zo beroerd nog niet), zijn navolgers waren zelfs daar niet toe in staat. Iets soortgelijks is aan de hand met Picasso in de beeldende kunst. Als Picasso kliederwerk maakte, dan was het een keuze (hij kon immers ook anders), maar uiteindelijk konden de kunstenaars niets anders dan kliederwerk maken.

  17. “Uitzonderingen bevestigen de regel.”

    Een uitzondering ontkent de regel.

  18. @Roger [13]:

    In de 19e eeuw was opera vooral voor het volk;[…] Vroeger was dat juist voor de elite die hun onbezorgde leventje gespiegeld zagen. Tegenwoordig gaat naar zulke concerten eerder het gewone volk. Bizar.

    Dat klopt niet helemaal. Opera is altijd elitair geweest en operette altijd meer voor het volk. Opera’s zijn ook altijd complexer geweest dan operettes en er is altijd meer intelligentie nodig geweest om een opera te begrijpen dan het geval was bij een operette. Derhalve zijn opera’s, ook in de 17de, 18de en 19de eeuw, meer een zaak geweest van de elites en operettes, ook in de 17de, 18de en 19de eeuw, meer een zaak van het gewone volk.

    Ook de elite had geen onbezorgd leven. Ook de elite werd getroffen door liefde, ziekte en dood. Het is, hoewel bij alle klassen zowel aan het ene als aan het andere behoefte is, juist altijd een kenmerk geweest van het gepeupel om de ellende even te willen vergeten (operette), terwijl het altijd een kenmerk is geweest van de elite om in de ellende op zoek te gaan naar diepte en zingeving (opera).

    Wat wel veranderd is, is dat de lagere sociale klassen niet meer de hogere sociale klassen proberen te imiteren wat betreft de hogere cultuuruitingen. De tegenwoordige rijken hebben een even banale en vulgaire smaak als de proletariers.

    Dat in Italie de ‘hogere kunsten’ iets meer ingang bij het volk hebben dan elders, komt omdat in Italie de burgerij langer relatief machtig is geweest en de overheid langer relatief zwak. Dat familiebanden in Italie relatief sterk zijn (vergeleken met Nederland en de Scandinavische landen) heeft te maken met een veel groter wantrouwen ten aanzien van de overheid gecombineerd met een veel bescheidener verzorgingsstaat en in zekere zin een minder regulerende staat (hoewel formeel Italie net zo sociaal-democratisch is dan de rest van Europa).

    De Italiaanse opera’s zijn overigens een stuk toegankelijker dan bijvoorbeeld de opera’s van Wagner. Maar los hiervan: doordat de burgerij in Italie machtiger was en langer de invloed heeft kunnen laten gelden is er in Italie nog een soort rest om de hogere klassen te imiteren (vandaar dat Italianen doorgaans ook beter gekleed gaan dan bijvoorbeeld Nederlanders en Engelsen) en daar hoort ook hogere cultuur bij. Hoewel Italie gaandeweg proletariseert is het nog steeds zo dat als ik in Italie naar de opera ga dat dan de zaal redelijk vol is met trans-generationeel publiek en dat in Nederland in een schouwburg of muziektempel waar klassieke muziek op het programma staat de zaal vaak voor minder dan de helft gevuld is met voornamelijk bejaarde toeschouwers.

    Voor de FED was de neergang al ingezet. De centrale banken zijn niet uit de lucht komen vallen, maar ontstaan als een soort sluitstuk van groeiende democratie, uitbreiding van het etatisme en beknotting van de macht van de burgerij. De boosdoener is democratie. De beperkte democratie, in de meeste Europese landen, vanaf 1848 hebben geleid tot uitbreiding van democratie en steeds meer regulering, herverdeling en onteigening. En meer centralisatie. En ik hoef u als muziekliefhebber uit te leggen dat het juist de sterk gedecentraliseerde gebieden (Duitsland, Italie) zijn geweest die grote componisten hebben voortgebracht, terwijl de landen die sterk gecentraliseerd waren, zoals Frankrijk, ook minder (en minder grote) componisten hebben voort gebracht.

    Het is logisch. Gedecentraliseerde gebieden hebben meer hoven, meer hoofdsteden, meer edellieden, meer natuurlijke elites, meer mecenassen. Meer concurrentie. Het ene hof wil een nog mooiere hofcomponist dan het andere hof. De ene burger wil vereeuwigd worden door een nog betere schilder dan de andere burger.

    @Vilseledd [17]:

    Dat ook. Daarom kun je met het opsommen van uitzonderingen, zonder erbij te vertellen dat het gaat om uitzonderingen, ook zo handig propaganda voeren. Het hele cultuur-marxistische verbod op het generaliseren is op dat ontkennen gebaseerd. Het is erg politiek correct om uitzonderingen voor het voetlicht te plaatsen zonder erbij te zeggen dat het uitzonderingen zijn.

  21. Geen nieuwe elite?

    2010
    De Financiële Telegraaf meldt, dat het aantal miljonairs wereldwijd vorig jaar met 8,3 % is toegenomen tot 10,9 miljoen. In Nederland steeg het aantal miljonairs met 10,2 procent tot een record van 134.100. We moeten hierbij bedenken, dat de term ‘miljonair’ geldt voor iemand die meer dan één miljoen van een valuta of muntsoort heeft te besteden. Hierbij wordt de waarde van het huis en andere ondeelbare, kostbare goederen niet meegerekend.

    2005

    Miljonairs in Nederland bezitten 253 miljard euro
    AMSTERDAM, 9 juni 2005 – Het aantal miljonairs in Nederland is vorig jaar met 2,4 procent gestegen tot 102.600. Dat blijkt uit een onderzoek dat vandaag is gepubliceerd door de Amerikaanse zakenbank Merrill Lynch en adviesbureau Capgemini. Samen bezitten deze Nederlandse rijken 310 miljard dollar (253 miljard euro), dat is 8 miljard meer dan vorig jaar.

    Need i say more ?

    Als pracht gebaar 10% schenken?

    Oscar [24] reageerde op deze reactie.

  23. Er zit wel wat in het verhaal. In de renaissance lieten rijken zich vereenzelvigen op doek. Tot die tijd was het vooral de kerk die schilderijen liet maken. De kerken zijn blut (al maakte het Vaticaan dit jaar voor het eerst weer een bescheiden winstje van 10 miljoen) en de rijken worden niet warm of koud van een portret.

    Je moet echter niet vergeten dat die “kunst en cultuur” van toen helemaal niet als dusdanig bedoeld waren. De schilderijen hingen gewoon thuis aan de muur en niet in publieke ruimtes. Dat men later die schilderijen is gaan verzamelen en in musea is gaan tentoonstellen, verandert niets aan dat feit.

    Wellicht hebben radio en televisie de rol overgenomen.

  26. @Vilseledd [25]: jajaja, Vader Abraham scoort ook nog de ene hit na de andere. Want als je naar het eurovisie songfestival mag gaan dan ben je toch goed, of niet soms?

    alsjeblieft zeg, laten we eerst nog eens 50 of 100 jaar wachten! echte kwaliteit selecteert zich door de tijd heen. laten we zien wat er over blijft van de cultuur de afgelopen 100 jaar en of die de komende 100 jaar ook nog als hoogstaand wordt ervaren.

    Oscar [27] reageerde op deze reactie.

  27. @Roger [26]:

    Inderdaad. Begon er zich net een interessante dialoog over cultuur te ontspinnen, wordt het plat geslagen door niet ter zake doende You Tube-filmpjes en een link naar de website van de SP(!) alwaar een zangeres van een popband die meer dan 30 jaar geleden een hit had wordt ondervraagd.

    Ik denk dat het popmuziek net zo zal gaan als met volksliedjes in vroegere tijden. Een paar nummers worden klassiekers, maar het meeste zal in de archieven of in de vergetelheid belanden. Natuurlijk is er ook popmuziek dat, binnen het genre, grote kwaliteiten heeft, maar met serieuze muziek heeft popmuziek doorgaans weinig te maken. Ik denk dat de popmuziek van de afgelopen 60 jaar vooral een dankbaar studieobject gaat worden voor cultuur-historici. Als de beschaving weer “aantrekt” dan voorzie ik dat de kunsten de tegenovergestelde richting op zullen gaan als van 1900 tot nu het geval is geweest. Men zou wellicht in de komende eeuwen op de periode na 1914 en de eerste helft van de 21ste eeuw terug kijken als op een soort culturele Dark Age.

    Toen Michael Jackson stierf, nu alweer twee jaar geleden, ben ik een paar zijn betere nummers gaan luisteren en heb daarna wat pianokwartetten van Antonin Dvorak opgezet. Natuurlijk is het in zekere zin niet eerlijk om popmuziek met klassieke muziek van niveau te vergelijken, maar elke keer als ik het doe valt het me op hoe banaal vrijwel alle popmuziek wel niet is. Dat Michael Jackson vergeleken bij Dvorak zou verbleken was te verwachten. Maar dit was geen verbleken, maar verdampen.

    Mijn vermoeden is dat Michael Jackson (maar ook Madonna, Deep Purple, The Doors, Lady Gaga, Frans Bauer en al die andere ‘pophelden’) uiteindelijk een cult worden onder een deel van het proletariaat en burgers met een vulgaire hobby of als interessant historisch fenomeen.

    Het wachten is op een Chinees of Indier die iets interessants voor een orkest of kamerorkest componeert met veel harmonie en melodie dat zich kan meten met de kwaliteit van de composities van de grote componisten van voor WO I.

    Ik hoop uiteraard dat Europa weer zal bloeien, maar ik vrees dat Europeanen enkel hun eigen beschaving weer zullen kunnen herontdekken omdat beschaafde Aziaten deze beschaving herontdekken.

    Waarde en zeer geachte Roger. Wat blijft er volgens u over van de 20ste eeuwse muziek (en dan bedoel ik niet de popmuziek maar de ‘serieuze’, orkestrale muziek en kamermuziek)?
    Roger [31] reageerde op deze reactie.

  28. “Begon er zich net een interessante dialoog over cultuur te ontspinnen, wordt het plat geslagen door niet ter zake doende You Tube-filmpjes en een link naar de website van de SP(!) alwaar een zangeres van een popband die meer dan 30 jaar geleden een hit had wordt ondervraagd.”

    Kom, de cultuur is bij de Espee toch in goede handen; zelfs de zangeres – toch een vrij onderneemster – zegt, dat er voor de politiek een belangrijke functie is op cultuurgebied is weggelegd, anders was het allang verdwenen en waren we allemaal tot domme geldverdienmachines geworden. Er is meer dan economisch nut.

    “Mijn vermoeden is dat Michael Jackson (maar ook Madonna, Deep Purple, The Doors, Lady Gaga, Frans Bauer en al die andere ‘pophelden’) uiteindelijk een cult worden onder een deel van het proletariaat”

    Het proletariaat kan echt niets met Deep Purple of The Doors; dat is veel te moeilijk, of, zoals dat proletariaat zelf zegt, veels te moeilijk.

  29. @Oscar [9]: Cultuur heeft veel te maken met tijdspatroon. Alles gaat sneller en sneller. Cultuur verandert ook mee, maar de politieke elite heeft dit nog niet begrepen en is conservatief en houdt vast aan het oude, het hun bekende. Verwacht ook van politieke linkse niksnutnullen niet dat ze visie hebben of vertonen. Op de langere termijn zal het beste van de oude cultuur overblijven en de rest zal tezamen met ‘ene pindakaasvloer’ weggevaagd worden !

    Oscar [30] reageerde op deze reactie.

  30. @Willie [29]:

    Cultuur heeft veel te maken met tijdspatroon. Alles gaat sneller en sneller.

    Zou het? Is het niet veel meer plausibel dat de samenleving meer egalitair is geworden? Zelf ga ik ook steeds sneller en sneller, maar dat weerhoudt mij er niet van om ‘om te gaan’ met hoogstaande cultuurvormen. Het is zo dat alles sneller en sneller gaat, maar de wens tot een snelle behoeftebevrediging (ook wat betreft culturele behoeften) heeft mijns inziens meer te maken met een hoge tijdsvoorkeur, waar Ratio het ook eerder over had. Door een stijgende tijdsvoorkeur is de samenleving geïnfantiliseerd. Een dergelijke infantilisering heeft in het tijdvak 1750-1850 (toen ook alles steeds sneller en sneller ging) niet plaats gevonden, maar in het tijdvak 1914-heden wel.

Nieuwere reacties »

Comments are closed.