“De essentie van tirannie is de ontkenning van complexiteit” – Jacob Burkhart.
Wat een fantastische spreuk! Burkhart was een Zwitserse sociaal geschiedkundige uit de 19de eeuw. Hem wordt de ontdekking van de renaissance toegekend. En ook het fundamentele idee om tijdspannes samen te vatten en als geheel te beschrijven met respect tot cultuur, instanties, dagelijks leven etc.
Het leven is complex, biologisch, sociaal en cultureel. De meest fantastische dingen die bestaan, zijn complex. Het heelal, evolutie, ecosysteem, kunst, avontuur, de menselijke cultuur in het algemeen en het menselijk brein.
De mens, en daarmee het menselijk brein is op een belangrijk punt in zijn ontwikkeling. We kunnen bewust abstract denken. Maar niet erg goed. Dat deel van ons brein waar we ons bewust van zijn, en dat we vaak identificeren als “ik”, heeft typisch een hoge dunk van zijn eigen waarde en zijn eigen onafhankelijk bestaan. Dat ondanks het feit dat het enkel heel simpele problemen kan oplossen, en niet eens weet hoe het dat doet. Het vereenvoudigt te sterk, en denkt vaak dat het alles bestuurt.
Dat simpele brein is ook het wonderbaarlijke deel dat aandacht kan geven, het leven kan appreciëren, en bewust de mysteries van het universum en het leven kan ontraadselen.
Maar als dit simpele brein gevangen raakt in het idee dat het alles bestuurt, en wanneer een van deze simpele breinen miljoenen soldaten gaat commanderen, grote economieën en het leven van miljarden besturen, dan komen we in de problemen. Wanneer het simpele brein de complexiteit waaruit het voortkwam niet accepteert, en zelfs gaat geloven dat zijn simpele ideeën feiten zijn en zich dienovereenkomstig gaat gedragen, dan komen we pas goed in de problemen.
Ja, tirannie ontstaat als sterke leiders beslissen dat complexiteit onacceptabel is, en de complexiteit proberen te beheersen, te ontkennen, en te vernietigen. Wanneer een kleine groep van mensen geloofd dat hun korte lijst met simpele ideeën de juiste zijn, bevestigd door niets anders dan de stemmen in hun hoofd, dan is het leven in gevaar. Het maakt niet uit of deze ideeën te maken hebben met religie, moreel, economie of politiek. Door het ontkennen van de fundamentele complexiteit van dingen ontstaat tirannie.
Vaak worden we gered omdat deze simpele breinen fouten maken zodat hun plannen in duigen vallen. Maar dat kan soms lang duren en het is moeilijk te voorspellen wat ze in hun val meenemen.
Hopelijk wordt dit duidelijk voor het te laat is. Nu de wereld steeds complexer wordt, is het steeds moeilijker om delen ervan te besturen zonder een begrip voor de complexiteit. Het is nog steeds mogelijk om op korte termijn resultaten te boeken door complexiteit te ontkennen en het leven in simpele structuren te dwingen. Maar complexiteit voert een eigen leven. Er zal onvermijdelijk een selectie plaatsvinden. Op de lange termijn zal dat wat werkt dat wat niet werkt verdringen.
En dat is een reden voor optimisme. Simpele starre structuren zijn onderworpen aan entropie. Ze vervallen in de loop der tijd tot stof. Terwijl complexiteit, dat leven heeft voortgebracht, zichzelf voortdurend verandert, evolueert, naar hogere organisaties.
Ik denk dat ik maar op het leven inzet.
h Door Fleming Funch (http:/ming.tv)
Vertaald en ingezonden door Rien.
ttp://ming.tv/flemming2.php/__show_article/_a000010-001853.htm
leuk artikel. Onze heersers lijken idd de complexiteit van materie schromelijk te onderschatten. Met name ook de complexiteit van onderdanen. Dat die niet rustig blijven zitten als ze geplunderd worden, bijv. Dat ze niet blijven doorwerken als het geen zin meer heeft voor henzelf.
Ik denk dan altijd dat ze de complexiteit in onderdanen niet erkennen, doordat ze de complexiteit van zichzelf niet zien. In die zin niets anders dan projectie.
Say no more!
Comments are closed.