Libertarisme: het morele alternatief

In zijn magnus opus, Human Action, gaat Ludwig von Mises in op de diepste natuur van de mens. De theorie die hij in dit boek presenteert, de zogenaamde praxeologie, biedt een antwoord op de vraag waarom wij als rationele actoren zijn gekomen tot irrationele uitkomsten, namelijk allesoverheersende overheden.

De praxeologie stelt dat bewuste handelingen erop gericht zijn het welzijn van het individu dat die handeling uitvoert te verbeteren door middel van het verwijderen van een ontevredenheid. De mens handelt dus om zijn eigen welzijn te verbeteren. Ook Dawkins komt in zijn beroemde boek “The Selfish Gene” tot de conclusie dat menselijk handelen gericht is op het welzijn van het individu. Ayn Rand onderstreept dit ook en dit leidt bij haar zelfs tot de verwerping van het bestaan van altruïsme (maar dat is een ander debat).

Echter, dit betekent niet dat de mens zich alleen kan redden. Von Mises stelt dat: ”Man appeared on the scene of earthly events as a social being. The isolated asocial man is a fictitious construction. Seen from the point of view of the individual, society is the great means for the attainment of all his ends.” (Human Action, p. 189). Daarnaast stelt hij dat dankzij de hogere productiviteit die mogelijk wordt gemaakt door sociale coöperatie, de mens zich heeft ontwikkeld tot ver voorbij de mogelijkheden die de natuurlijke condities ons bieden zonder deze coöperatie. De samenwerking met anderen binnen de samenleving is dus puur gebaseerd op rationeel eigenbelang. De mens gebruikt de samenleving ter verbetering van zijn eigen welzijn.

Samenwerking en handel met andere individuen binnen de samenleving kan echter niet tot bloei komen in een anarchistische wereld. Een dergelijke wereld kent geen wetten ter beheersing van criminaliteit en ter bescherming van eigendomsrecht, waardoor er geen rem is op plunderingen en immoreel gedrag. Wantrouwen is het gevolg, wat op haar beurt weer leidt tot een sterke vermindering van samenwerking. Daarnaast vormt het eigendomsrecht een van de fundamenten van welvaart: waarom zou men immers arbeid leveren als men weet dat men toch niet van de vruchten van zijn arbeid kan genieten?

De natuurlijke staat waarin de mens verkeert, zal dus ook gauw tegenreacties oproepen: De behoefte aan wetten, aan bescherming van eigendomsrecht, en dus aan een overheid (zoals bijvoorbeeld ook Hobbes in Leviathan stelde). Het ontstaan van overheden vindt dus haar basis in rationeel eigenbelang. Maar ter handhaving van de openbare orde en veiligheid en ter bescherming van haar burgers heeft de overheid financiering nodig. Er ontstond belastingheffing. De toestemming van rationele individuen om een deel van hun vrijheid in te leveren en de macht over een bepaalde bevolking op een bepaald grondgebied over te dragen aan een soevereine overheid, biedt, wanneer deze overheid niet wordt  getemd door een grondwet, op zich al een gevaarlijke mogelijkheid tot het ontstaan van dictatuur. Echter, in het zich immer moreel superieur wanende Europa dacht men deze mogelijkheid uit te sluiten door het volk vertegenwoordigers te laten kiezen die het land besturen: de democratie.

Inmiddels heeft deze machtsoverdracht in Europa geleid tot een belastingdruk van 39,3% van alles wat jaarlijks in Europa  bruto wordt verdiend (2008). Daarnaast worden over het bruto-inkomen ook nog allerlei belasting geheven waardoor meer dan de helft van wat er wordt verdiend rechtstreeks naar de overheden gaat. Toch weten diezelfde overheden nog steeds hun begrotingen niet op orde te krijgen en variëren de staatsschulden in Europa van zo’n 60% tot meer dan 100% van wat er jaarlijks per land wordt verdiend. Voor veel menselijke handelingen zijn inmiddels vergunningen nodig en na verlening hiervan wordt de handeling naar hartenlust belast en aan allerlei strikte reguleringen onderworpen. Voor uw eigen bestwil en ter bescherming van de samenleving, uiteraard.

De dictatuur die democratie hoopte te voorkomen is dus ontstaan met behulp van diezelfde democratie. De verklaring hiervoor is het recht van het volk vertegenwoordigers te kiezen die vervolgens het recht en de plicht hadden te doen wat nodig is om op te komen voor de belangen van hun achterban. De stem van iemand die jaarlijks een ton aan belasting betaalt en de stem van iemand die werkloos is, de stem van een hooggeleerde en die van een arbeider: elke stem telde even zwaar. De vertegenwoordiger van elke groep mensen probeerde zoveel mogelijk geld binnen te halen voor zijn eigen achterban op kosten van andere groepen mensen. Zoals Frederic Bastiat het zo mooi wist te verwoorden: ‘’Government is the great fiction, through which everybody endeavors to live at the expense of everybody else.’’

De overheid, die als middel diende ter bescherming van individuen, blijkt een ongetemd roofdier te zijn geweest dat zich heeft gekeerd tegen diezelfde individuen. Onze grootste bedreiging is niet langer onze kwaadwillende medemens, maar de overheid die ons tegen diezelfde medemens diende te beschermen. Deze fictie heeft geresulteerd in een herverdeling, een belastingdruk en vrijheidsbeperkingen van ongekende proporties.

De tentoonstelling van de ondergang van dit immorele systeem biedt ruimte voor het op de kaart zetten van een moreel alternatief. Een libertarisch ingerichte samenleving voldoet aan de door Von Mises genoemde menselijke behoefte tot openbare orde en veiligheid en biedt bescherming van eigendomsrecht. De geavanceerde herverdelingsmachine dient te worden vervangen door een simpel papiertje: een grondwet waarin  staat dat niemand het recht heeft te leven op andermans kosten. In plaats van te stemmen op volksvertegenwoordigers die andere groepen beroven uit naam van de eigen groep, kan men in een libertarische samenleving stemmen op de beste ondernemers door middel van het wel of niet kopen van hun producten of diensten.

Ingezonden door RH