Rekenen met het begrotingstekort

De Griekse overheid heeft keer op keer gelogen over begrotingstekorten. Hoeveel eerlijker zijn we hier in Nederland als het om de financiering van de overheid gaat? Zitten we er ook een paar procent naast? Of tillen we de boel nog veel erger dan de Grieken en is het werkelijke tekort vele malen hoger dan beweerd?

Als eerste punt wil ik geen leugen behandelen maar een verdraaiing. De tekorten worden meestal uitgedrukt in percentages van het Bruto Binnenlands Product. Dit halveert de tekorten in de meeste gevallen. Een overheid welke 50 procent van de economie bedraagt zal bij een acceptabel tekort van 3 procent van het BBP juist 6 procent meer uitgeven dan er aan geraamde ontvangsten binnenkomt. Deze 3 procent waar iedereen het over heeft in de EU als de norm voor verantwoorde tekorten is dus afhankelijk van de omvang van de publieke sector een tekort ten opzichte van de geraamde ontvangsten van tussen de 6 en de 10 procent op jaarbasis.

Deze invalshoek laat overigens zien hoe de EU en de politici denken over privaat eigendom denken. Die is er dus niet. Het hele nationale product is in principe beschikbaar om de staat te financieren.

Niemand, echt niemand die op dit feit wijst. We zijn allemaal gerustgesteld als het overheidstekort maar 3 procent is. Zonder dus verder na te denken dat dit een feitelijk tekort van 6 tot 10 procent inhoudt. De EU en haar lidstaten komen al decennia lang met deze verdraaiing weg. Geen wonder dat na tientallen jaren potverteren de staten failliet zijn en gaan omvallen.

Op deze site snappen bezoekers het effect van inflatie. Inflatie is een extra belastingheffing op vermogen. Inflatie is bij een fiat valuta bij een stabiele economie die niet groeit vooral het gevolg van geldschepping. En volgens de Oostenrijkse school is de verruiming van geldhoeveelheid gelijk aan inflatie. Geldschepping zorgt ervoor dat de geldscheppende instantie, en de instanties die als eerste in contact komen met dit geld, eigenlijk gefinancierd worden ten koste van alle andere organisaties en personen. In praktijk zal bij een inflatie van 2 procent deze 2 procent vooral ten goede komen aan de staat en de banken.

We zitten niet in een stabiele economie. Er zijn grote technologische verbeteringen en de toenemende internationale handel zorgt ook voor extra welvaart. Dit zou tot deflatie leiden, wederom van enkele procenten op jaarbasis. Stel dus dat in plaats van een deflatie van 2 procent er 2 procent inflatie is. De vermogensheffing bedraagt dan 4 procent waarvan ik dan maar 3 procent toereken aan de staat.

Het omrekenen van het effect van inflatie is lastiger en is iets waar ik eigenlijk niet genoeg gegevens voor heb. Maar laten we met de natte vinger stellen dat de uitgaven die op deze manier verbloemd worden wederom 6 tot 10 procent bedragen van de staatshuishouding. Ik geef toe dat dit een lastige aanname is.

Tellen we nu de effecten van de inflatie op bij de tekorten die geen 3 procent zijn, maar zoals ik heb aangetoond tussen de 6 tot 10 procent van het staatshuishoudboekje bedragen dan leeft de gemiddelde Europese overheid tussen de 12 en 20 procent boven haar stand. Jaar op jaar. Waarbij moet worden aangetekend dat de financiering van het gedeelte van inflatie buiten de boeken om plaatsvindt.

Dit is de uitwerking van aannames dat een inflatie van 2 procent en een overheidstekort van 3 procent van het BBP acceptabel zijn. Aannames die deels in het stabiliteitspact van de euro verwoord waren. Landen die met zegen van de EU 12 tot 20 procent teveel mogen uitgeven.

Daarnaast zijn er nog speciale gevallen. Het is goed gebruik dat er niet wordt ingeteerd op kapitaal. Aardgasbaten zouden dus niet voor overdrachtsbestedingen mogen worden gebruikt. Of niet gezien mogen worden als onderdeel van de algemene middelen. In 2012 bedragen de verwachte baten 12 miljard euro. Op ongeveer 250 miljard staats uitgaven is dit ongeveer 5 procent. Dat teveel wordt uitgegeven. Andere landen stoppen de baten van grondstofverkopen in een staatsfonds. De Nederlanders verbrassen dit. Te betogen valt dat dit 5 procent niet gebruikt mag worden voor de financiering van de staat en het NL begrotingstekort eigenlijk nog eens 5 procent hoger is.

Tenslotte zijn er in de wet vastgelegde beloftes. Ambtenaren verwachten uitkeringen van het ABP. We verwachten dat er AOW is. In een vergrijzende samenleving zal de AOW wel eens het grootste ponzi schema kunnen zijn uit de geschiedenis. Daarnaast zullen de ouderen verpleging en verzorging nodig hebben. De kosten van de AWBZ bedragen nu al meer dan 20 miljard op jaarbasis en het zal naar verwachting alleen maar gaan groeien. Hier is ook onvoldoende dekking voor omdat er geen fonds is aangelegd om de gevolgen van de vergrijzing voor de AWBZ te ondervangen. Er wordt soms aandacht besteed aan de vergrijzing, de AOW en de financierbaarheid daarvan, gemakshalve vergetende het tweede zwaard, dat van de AWBZ.

Ik ga geen voorspelling doen van de omvang van de wissel die de vergrijzing gaat trekken. In de VS zijn de verworven rechten die niet zijn opgenomen in de staatsschuld een factor 2 tot 3 hoger dan de daadwerkelijk gepubliceerde staatsschuld. Ieder jaar worden rechten toegekend die buiten de begroting blijven, deze rechten worden niet geregistreerd, en er is niet voor dekking gezorgd.

Ik heb het verder niet over zaken die buiten de begroting worden gehouden of garantstellingen. Het is zaterdagochtend, en ik heb wederom een zaterdagochtend kater. Dus ik kan zaken wellicht niet geheel juist zien. Maar zoals ik het zie zorgt het uitdrukken van de begrotingstekorten als percentage van het BBP en het toestaan van inflatie tot een systematische fout in de perceptie van de omvang van het begrotingstekort. Tellen we de gevolgen van inflatie erbij op dan geeft een overheid 12 tot 20 procent meer uit dan zou mogen. In NL komt er dan nog eens 5 procent aardgasbaten bij die eigenlijk ook niet bij de begrotingsinkomsten mogen worden gerekend, en daarnaast zijn er dan de gevolgen van vastgelegde beloftes waar niet voor is gereserveerd. Dan wordt het aannemelijk te stellen dat de overheid opeens enkele tientallen procenten boven haar stand leeft in plaats van de 3 procent waar men nu van uitgaat.

Helaas is het voor mij niet nauwkeuriger te berekenen, maar ik hoop in ieder geval aannemelijk gemaakt te hebben dat de tekorten in werkelijkheid veel hoger zijn dan gepresenteerd. En dat een presentatie als percentage van het BBP de boel wel erg verbloemt.