We hebben momenteel een situatie gecreëerd, waarbij de pensioenen onder druk staan. Als pensioenfondsadviseur, alsmede financieel-economisch analist zie ik evenals velen een groot probleem ontstaan op het gebied van de betaalbaarheid van de pensioenverplichtingen op lange termijn.

 

De kwestie is niet zozeer dat penisoenfondsen slecht hebben gehandeld, in sommige gevallen is dat wel het geval geweest, maar dat pensioenfondsen te veel worden beïnvloed door politieke beweegredenen. Er werd maar op gehamerd over de afgelopen decennia om een dekkingsgraad van 105% te behalen, zodat de verplichtingen konden worden nagekomen.

De ellende was namelijk de fiatering van onze financiële economie, waarbij het geld, of betaalmiddelen onderhavig waren aan voortdurende ontwaarding. De centrale bank drukt geld, bijgenaamd M0, dit heet de monetaire inflatie, waarbij de ontwaarding van de gulden en nu de euro gestaag doorgaat. Tijdens het guldentijdperk was de monetaire inflatie zo´n 7% per jaar en sinds de invoering van de euro is dit opgelopen naar 11% per jaar. Dit heeft gevolgen voor de prijsstijgingen en de onderliggende waarde van de pensioenen natuurlijk.

Omdat de rentestanden eveneens gecontroleerd worden door de centrale bank en de bancaire sector, zijn deze almaar lager geworden over de afgelopen 30 jaar. Van zo´n 12% in 1980 tot ca. 2% nu. Dat had consequenties voor iedereen, die spaargeld op de bank had of een pensioen opbouwde. Waar men vroeger een gemiddelde rente kreeg van ca. 7% per jaar, krijgt men nu een rente van maar 2-4% per jaar op overheidsobligaties. Dit, tezamen met de enorme monetaire toevloed op de kapitaalmarkten in deze tijd heeft gezorgd dat de aandelenbeurzen, alsmede de vastgoedmarkten gigantisch omhoog zijn gegaan.

Zodoende zijn pensioenfondsen deze markten opgekomen om hun steeds verder slinkende rendementen op te krikken door in deze markten te investeren en daardoor soms onacceptabele risico´s  hebben genomen, zie bijvoorbeeld de internetbubbel in 1999-2000 en sindsdien de vastgoedzeepbel.

De pensioenfondsen zijn derhalve in een valstrik gelopen. Aan de ene kant kreeg men steeds lagere rendementen op de kapitaalmarkten en anderzijds te maken met een steeds volatielere beleggingsmarkt.

Om de aandeleninstorting te compenseren heeft de Federal Reserve in de Verenigde Staten de kredietsluizen opengezet voor de Amerikaanse vastgoedhausse. In feite is hetzelfde gebeurd in Nederland en daarbuiten door middel van de invoering van de euro en de absurd lage rentestanden voor de landen in de periferie: Ierland, Spanje, Portugal, Griekenland en Italië. Dankzij dit monetaire en kredietbeleid hebben zowel de VS als de EU een monster geschapen. De vastgoedcrisis begon met de stagnering van de huizenmarkt in de VS in 2007 en loopt nu dus door in de Europese Unie. Nederland moet de grote inzakking van de huizenmarkt nog meemaken.

Deze crises had uiteraard enorme gevolgen voor de dekkingsgraden van pensioenfondsen. De AEX in Nederland zakte van 702 in 2000 naar ca. 330 nu. Ook de vastgoedmarkt is zo´n 20% gezakt over de afgelopen twee jaar. Dat had een gigantische weerslag op de pensioenfondsen die massaal in de aandelen- en vastgoedmarkten hadden geïnvesteerd. Zodoende zagen we sinds 2008 dramatische gevolgen voor de dekkingsgraden van deze pensioenfondsen. Deze hebben zich nauwelijks tot niet hersteld en vanwege de lage rentestanden hadden deze fondsen geen enkele mogelijkheid om zich in te dekken tegen de verliezen die zijn geleden.  Vandaar de continu afkalving van de vermogens van pensioenfondsen.

Wat moet er dus gedaan worden. In mijn ervaring als adviseur hebben we een aantal maatregelen genomen.

Ten eerste is een onderkenning van de werkelijke staat van de economie essentieel en ook dat de eurozone een existentiële crisis heeft. Met andere woorden de eurozone staat op instorten. Veel economen en fondsen onderkennen deze komende problemen niet eens. In tegenstelling tot wat men beweert, dient men snel een alternatief scenario gaan ontwikkelen.

Dat betekent een actiever beleid en ook een investering buiten de eurozone mogelijk maken, zelfs als dat als wantrouwen wordt gezien van de eurozone. Want de eerste verantwoordelijkheid van een pensioenfondsbestuurder alsmede een pensioenadviseur is de belangen te behartigen van de gepensioneerden en degenen die hun pensioenen opbouwen.

Het is namelijk zo dat mensen tijdens hun productieve jaren maatregelen nemen dat zij kunnen rondkomen in hun niet-productieve jaren. Daar dient het beleid van elk pensioenfonds op gericht te zijn. Als bestuurder kijken naar de mogelijkheid om niet alleen buiten de eurozone te beleggen, maar ook naar obligatielanden die er beter voorstaan dan bijvoorbeeld de EU-landen, want die zijn er. Verder is een verzekering tegen monetaire ontwaarding een must, dus goud, zilver, platina, grondstoffen en energie zijn hierbij een gegeven. Dit ter liquidering van de opgebouwde schulden, daar men tastbare zaken kan leveren om de schuld te financieren en uiteindelijk af te betalen.

Dit in ogenschouw genomen te hebben, maak vervolgens een inventaris van de verplichtingen en inkomsten van een fonds en ga daar dan mee aan de slag. Probeer alles buiten de derivatensfeer te houden, waar pensioenfondsen nu nog massaal inzitten, dit vanwege de derivatentijdbom van ca. €500 biljoen wereldwijd. Deze derivaten zijn een claim op maar €50 biljoen wereldproduct.Wanneer deze tijdbom ontploft dan zijn alle aanspraken op pensioenverzekeringen, zoals swaps, rente-afdekkingen en geconsolideerde schuldobligaties van nagenoeg nul en generlei waarde en kunnen voor 90% worden afgeschreven.

Zodoende vergt het nogal wat van de bestuurder, maar met een goede begeleiding hoeft dat geen problemen op te leveren. Zo´n stappenplan is voor elk pensioenfonds essentieel.

Met betrekking tot de meeste pensioenfondsen is een afstempeling onontkoombaar, maar wanneer deze afstempeling heeft plaatsgevonden is het opportuun om het niet uit de hand te laten lopen en zorgen dat er weer wordt geïnvesteerd in tastbare waarde en niet meer in speculatief papier.

Dit was deel vijf en tevens laatste deel van de presentatie, gehouden in de Prinsessenzaal te Café Heffer op 10 december 2011.

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

24 REACTIES

  1. Duidelijk artikel, 5 sterren!!!

    Dit zal veel dromers en “overheidsgelovers” wakker schudden. Hoop ik voor ze, tenminste.

    Als het scenario doorgaat, zoals u omschrijft, ben ik blij dat ik me al ruim 15 jaar afzet tegen de collectieve pensioenvoorziening en sinds half jaren negentig voor mijzelf aan het zorgen ben. Die mogelijkheid heb ik als zelfstandig ondernemer. Dit artikel bevestigt mijn (destijds ongefundeerde) onderbuikgevoel.

    Het grootste deel van mijn omgeving vertrouwt echter nog op hun pensioenmaatschappij, zelfs wanneer ze brieven krijgen dat ze meer in moeten leggen wegens de crisis. Wat is er toch met mensen aan de hand, dat ze dit soort belangrijke zaken niet kunnen of willen begrijpen? Of is het, omdat zij VERPLICHT mee moeten doen aan dit collectieve circus? En geen mogelijkheid (financiële reserves) hebben om bij te sparen?

    Die mensen zullen het hardst getroffen worden bij het uiteenvallen van de euro, vrees ik. De mensen die (uit onwetendheid, luiheid, laksheid, onmogelijkheid) niet voor zichzelf gezorgd hebben.

  2. Laat goed zien wat er mis ging, en wat er mis zal blijven gaan.
    Uit dit artikel blijkt dat de schrijver eigenlijk niets wil veranderen. Bepaalde regelingen versoepelen en verruimen zal het pensioen systeem niet helpen.
    Het huidig pensioen systeem is parasitair. De overheid profiteerd van het pensioen systeem, de financiele dienstverleners profiteren er van en het bedrijfsleven profiteerd er van. En als er iets overblijft mag ook de pensioen gerechtigde nog wat hebben.
    Nu de economie kleiner wordt wil de overheid hun aandeel niet verlagen, de financiele dienstverleners ook niet. Het bedrijfsleven heeft het geld al uitgegeven. En de pensioen verzekerde heeft dus het nakijken.

  4. Welk pensioenfonds zat ook alweer flink in de goud en had dus een uitstekende performance? Om vervolgens verplicht te worden dat goud te verkopen…
    Pensioenen zijn piramidespellen. Als je dat als particulier of bedrijf flikt draai je de bak in, als overheid mag je dat wel…

  5. Het plaatje is me duidelijk maar precies daar eindigt het.
    Cash
    (goud) contractuele papierhandel
    obligaties
    aandelen
    Raar dat niet opvalt dat eigenlijke verliezen in deze activa met fiat-(papier)geld of digitaal cijfer gecompenseerd worden, waarom nu geen echte tastbare waarde leveren en tegenover dat verlies plaatsen. Daar zit precies de ultieme eenzijdige leugen van bv (centrale) banken en overheden – emittent van de euro. Als contractnemer (bv pensioen) met verplichte deelname wil ik gerust aanvaarden om mijn verlies te laten compenseren in vrijstelling van bv gas- en electriciteitsfactuur voor jaren in het verschiet of vrijstelling van huur… geef ook wat tastbare waarde terug voor de inflatie en beperk uw loze beloftes… 😉

  6. Goed en helder verhaal, maar wat altijd ontbreekt in deze discusie over de pensioenfondsen is dat de toenmalige min.v.financieen meneertje Kok onder Lubbers ruim 30 milj.gulden ,geleend, heeft van deze fondsen om in de jaren 80 de economie op gang te brengen en samen met zijn(loze)belofte van het kwartje dit later zou terugstortten!!! Dit moet nog steeds gebeuren en intussen zit meneer in allerlei commissies zijn hand op te houden. De grootste verrader van werkend Nederland!

    Philosoof G&R Eigenwijs [19] reageerde op deze reactie.

  7. De “pensioencrisis” ontstaat, omdat vele “specialisten” doen alsof er nooit meer een cent premie zal binnenkomen. Een dekkingsgraad van 100%, laat staat meer, is, behoudens enkele uitzonderingen, ridicuul. Geen enkel bedrijf of huishouden heeft al zijn toekomstige uitgaven 100% gedekt. Banken hebben zelfs hun uitstaande verplichtingen maar met een paar procent gedekt. Een van de uitzonderingen vormt het Beambtenfonds Mijnbedrijf, waar inderdaad geen premie meer binnenkomt en alles 100% gedekt moet zijn.

    “Die mogelijkheid heb ik als zelfstandig ondernemer. Dit artikel bevestigt mijn (destijds ongefundeerde) onderbuikgevoel.”

    Ik weet, dat ik en mijn collega’s altijd zeer consciëntieus gewerkt hebben en dat je zelfs niet wegkwam met het niet uitbetalen van een afkoopsom van 5 euro. Je moest minstens een aantal keer gerappeleerd hebben, voordat je het pensioen kon laten vervallen, omdat de deelnemergeen zin had de formulieren in te sturen voor dat bedrag. Een ander voorbeeld is het te lang op de betaalrekening laten staan van geld afkomstig van een kapitaalrekening, waarmee belegd werd. Als de persoon beleggingsresultaten miste, kon je aangesproken worden daarop. Ik schrik dus ervan, hoe snel het Nederlandse pensioenstelsel bergafwaarts is gegaan.

  8. @pcrs [3]:

    Ja, die belooft Griekenland. ze zijn bankroet, maar beloven je het drievoudige terug te betalen, als je ze wat leent. Dat moet je niet zien als een reële rente op reële lening, maar als een signaal, dat je daar vooral niet moet beleggen. De kans, dat ze niet terugbetalen is bijna 100%.

    pcrs [14] reageerde op deze reactie.

  9. Prima verhaal. M.n. ook de waarschuwing tegen derivatenhandel. Als er iets inderdaad een tijdbom is, dan wel dit.
    Wat ook wel aardig is om te vermelden, lijkt de druk van de overheid op de pensioenfondsen. Nog afgezien van de DIEFSTAL door Lubbers van 30 mrd bij het ABP. Waarom wordt die man overigens niet aangeklaagd, vervolgd en veroordeeld en voor jaren opgesloten. De druk om leningen te verstrekken aan zwakke EU landen is steeds groter geworden en vormt een groot gevaar. Z.g. solidariteit mag kennelijk wat kosten en ach die gepensioneerden kunnen toch geen vuist maken..

  10. Toevallig ben ik werkzaam in de pensioenwereld en kan zeggen dat de lage dekkingsgraden veruit het grootste gedeelte door de lage rente worden veroorzaakt (oorzaak overheid). Vele fondsen hebben de laatste jaren zeer goede resultaten behaald ( 10-15% !)en is het pensioenvermogen op 1 van de hoogste standen ooit. Een ander probleem zijn de verplichte aanwijzingen van de DNB waardoor gedwongen een deel van de portefeuille afgestoten moet worden. (goh wat voor prijs zal je krijgen als je voor een (overigens goed produkt) illiquide belegging van 500 miljoen gedwongen binnen een paar maanden afscheid moet nemen.) Wederom is de overheid dus weer een oorzaak van de huidige problemen. Overigens is een van de andere redenen van een dalende dekkingsgraad de hogere levensverwachting, maar dat even off topic.

    Jhon [18] reageerde op deze reactie.

  13. Een lage rente is een beleidsbeslissing en heeft niets met “de vrije markt te maken”.

    Pensioenkortingen zijn daarom een gevolg van deze beleidsbeslissingen.

    wederom komt het failliete Keynsiaanse model om de hoek kijken. Lage rentes hebben nergens op de wereld het beoogde gevolg van “stimulering”.

    Rente moet momenteel eigenlijk 15% zijn of hoger.

  14. @Vilseledd [8]: ze beloven geloof ik alleen de hoofdsom en rente terug te betalen, maar de prijs van de obligaties is zo gezakt, dat als dat werkelijk zou gebeuren, de rente op 200% komt.
    Waarschijnlijk wordt de hoofdsom dan ook niet terugbetaald.

  17. @pcrs [15]:

    Overigens is deze belegging een papieren goudbelegging, gepruts in de marge en heeft niets te maken met het veilig stellen van je kapitaal maar met “handel”. Het goud bestaat helemaal niet.

  20. @Philosoof G&R Eigenwijs [19]:
    Och, stel dat het terug betaald wordt.
    Dan wordt het aan de staatsschuld toegevoegd en pakken ze het middels “bezuinigingen” en/of belastingverhoging weer terug en mogen zelfs mensen die geen auto hebben meebetalen.

  21. @msg [11]: Nee, dat zijn het niet, zoals meegedeeld in mijn artikel is 90% ongedekt. Het zijn fictieve verzekeringen die als ze nodig zijn nooit worden uitbetaald. Een voorbeeld is het aanstaande faillissement van Griekenland, waarbij 70-80% wordt afgewaardeerd en de vampierbanken (Goldman Sachs, JP Morgan Chase, Bank of America, Citibank) al hebben aangekondigd dat dit geen ´default´ is, maar een zogenoemde ´credit event´, waarbij ze dus niet hoeven uit te betalen. Deze banken zijn zeer gewiekst en het zijn alleen onwetenden en oningewijden, die nog vertrouwen hebben in dit malafide derivatensprookje. Dus elk pensioenfonds dient uit deze troep te stappen en te investeren in tastbare waarde.

    Albert S. [23] reageerde op deze reactie.

  22. @Hugo [12]: Precies Hugo, dat is het, niets meer en niets minder. In feite zijn we afscheid aan het nemen van dit fictieve systeem, dat trouwens reeds op haar laatste benen loopt. In 2015 is het einde verhaal.

  23. @msg [11]: @Albert S. [21]: Kijk, we worden op onze wenken bediend: http://www.bloomberg.com/news/2012-03-01/greek-default-insurance-doesn-t-need-to-pay-out-after-bailout-isda-says.html

    Het is allemaal zo voorspelbaar als je maar weet hoe het spel gespeeld wordt. Helaas zijn de meeste pensioen- en beleggingsfondsen, alsmede hun adviseurs hier niet van op de hoogte helaas. Wanneer de eurozone ter ziele gaat, dan kunnen de fondsen naar hun geld fluiten en de miljarden die zijn uitgegeven aan deze derivaten ´verzekeringen´zijn dan voor niets geweest.

    Oh dear, how sad, never mind. Loopt u maar verder er is hier verder niets te zien.

  24. Vreemd. De WW-kassen zijn leeg, staan zelfs rood en de pensioenfondsen moeten een dekkingsgraad van 100% hebben. Die van de WW is negatief. De overheid past het verschil zo bij.

Comments are closed.