Balcerowicz: ‘Hervorm als Oost Europa’

Landen als Griekenland en Italië moeten een voorbeeld nemen aan Oost Europa. Dat vindt Leszek Balcerowicz, klassiek liberaal en vader van de Poolse economische herstructurering. Hij was minister van Financiën in de eerste niet-communistische regeringen van Polen. Van 2001 tot 2007 was hij hoofd van de Poolse nationale bank. Het Oostenrijkse dagblad Der Standard had een interview met hem waarin hij zijn visie uiteen zet. Een vertaling.

Balcerowicz: Slechts beperkt. Polen had destijds enorme schulden en was zo goed als bankroet – dat is een overeenkomst. Maar de Poolse economie stond er die tijd veel slechter voor dan de huidige Griekse. In Polen was de situatie daarnaast eenvoudiger omdat het tot een breuk met het communisme gekomen was en de mensen veel hoop in de toekomst hadden. In Griekenland heeft daarentegen de socialistische Pasok de verkiezingen in 2009 gewonnen met de belofte van meer overheidsuitgaven…

STANDARD: Is Polen niet een goed voorbeeld dat de Europese strategie in Griekenland niet werkt ? Polen is het enige EU land wiens economie in de crisis niet geslonken is. Dat kan aan de sterke binnenlandse consumptie liggen die in Griekenland wegbezuinigd is.

Balcerowicz: Dat zien vele critici zo. Ik ben daar niet zeker van. Het is twijfelachtig of bezuinigingen de economie ruïneren.

STANDARD: Hoe komt u daarbij ?

Balcerowicz: Ik heb twee groepen van landen met elkaar vergeleken: de PIIGS, dus Portugal, Ierland, Italië, Griekenland en Spanje. De andere groep zijn de BELL landen, wiens problematiek minder bekend is. Daaronder vallen Bulgarije, Estland, Letland en Litouwen. De beide groepen zijn te vergelijken: de PIIGS zitten in de Eurozone en kunnen niet klassiek op de crisis reageren: hun munteenheid devalueren. De BELL landen zitten weliswaar niet in de euro maar hebben hun valuta aan de euro gebonden en kunnen daardoor niet afwaarderen. Het is interessant om te zien hoe verschillend deze groepen door de crisis gekomen zijn.

STANDARD: Wat was er anders?

Balcerowicz: De BELL-staten hebben in  2008/2009 net als de PIIGS een zware recessie meegemaakt. Zij hebben als reactie massieve hervormingen doorgevoerd – veel pijnlijker dan in de PIIGS staten. Het resultaat: alle landen van de BELL groep groeien ondertussen sterk terwijl Griekenland, Portugal, Spanje en Italië stagneren of krimpen. Aan de besparingen kan het niet liggen, die waren bijvoorbeeld in Letland veel ingrijpender. Ik denk dat het verschil is dat de BELL landen zich sterker geopend hebben en hun economische systeem geherstructureerd hebben. Ze hebben de concurrentiemogelijkheden versterkt, monopolies opengebroken en daarmee het systeem efficiënter gemaakt.

STANDARD: De economie van Letland is met een vijfde gekrompen en duizenden hebben het land verlaten. De vraag is toch: Was de prijs voor de hervormingen niet te hoog ?

Balcerowicz: Maar de migratiegolf uit Letland was er al voor de crisis. De oorzaak van de ineenstorting van de economie en de werkloosheid zijn niet de hervormingen maar de gigantische kredietluchtbel die gesprongen is.

STANDARD:  U was jarenlang hoofd van de Poolse centrale bank. Hoe ziet u de eurocrisis: ben u voor een sterkere interventie van de Europese Centrale Bank ?

Balcerowicz: Ik ben daar strikt tegen. Een onheilige alliantie bestaande uit investeerders, politici en journalisten roept op tot ingrijpen van de ECB. De investeerders omdat ze hun verliesgevende staatsobligaties aan de Centrale Bank willen verkopen. De politici omdat ze van eenvoudige oplossingen houden en de journalisten omdat ze op zoek zijn naar drama en sensatie.

STANDARD: Maar wat is het probleem bij een interventie ?

Balcerowicz: De inflatie zal zeer snel stijgen. De Centrale Bank probeert het geld dat ze in het ene geval extra uitgeeft via andere kanalen weer uit de markt te halen. Dat geeft veel onrust en ondergraaft de geloofwaardigheid van de Centrale Bank.

STANDARD: Nog eenmaal terug naar Polen. Is de euro voor dat land nog interessant ?

Balcerowicz: Eerst moeten de schulden omlaag en onze economie moet flexibeler worden. De eurocrisis maakt duidelijk dat landen met gemiddelde schulden en een competitieve economie  het meest van de euro en de gezamelijke markt geprofiteerd hebben. De anderen hebben verloren. Door de te lage rentevoet zijn ze te grote schulden aangegaan. Daarbij is de concurrentie in euro’s harder omdat de landen waardeverschillen niet meer via een valutadaling kunnen corrigeren. Een vervroegde toetreding van Polen zou gevaarlijk zijn.

András Szigetvari, DER STANDARD