Vrijspreker: U heeft het boek gelezen getiteld “The alchemy of air” A Jewish Genius, a Doomed Tycoon, and the Scientific Discovery That Fed the World But Fueled the Rise of Hitler, door Thomas Hager.
Opperdienaar: Een heel interessant en goed geschreven boek. Ooit kwam er volgens Malthus een voedselschaarste. De landbouwopbrengsten zouden achterblijven bij de exponentiële groei van de bevolking. Er was bemesting nodig om de voedselproductie op te schroeven. Hiervoor is gebonden stikstof nodig en dat is vrij zeldzaam in de natuur. Gebonden stikstof is essentieel voor zowel mest als buskruit.
Voor de kust van Peru werd een eiland gevonden (Chincha) waar al eeuwen vogels poepten en waar nagenoeg geen regen was om de gebonden stikstof weg te spoelen. Er was zo een heel eiland met vogelpoep of guano ontstaan. 1 ton van deze vogelpoep kon evenveel doen voor landbouwgewassen als 33 ton gewone mest. Chinese koelies waren er naartoe verscheept om de berg af te graven en de kunstmest naar Europa te vervoeren. Er ontstond een ware goudkoorts en Lima werd een zeer rijke stad, voornamelijk door de afgevers van vergunningen. De koelies die de guano afgroeven, werkten er onder erbarmelijke omstandigheden en pleegden soms zelfmoord. Het belang van de gebonden stikstof en de lucratieve vergunningenbusiness leidde al snel tot oorlogen tussen de Spaanse heersers en de koloniën Peru en Chili in 1864 en 1866: oorlogen om vogelpoep. Hoewel de Spaanse marine met hun ijzeren schepen, een bezetting konden bereiken, verloren ze uiteindelijk toch omdat alle havens aan de kust voor ze gesloten werden.
In 15 jaar was de hele berg afgegraven. De US gvt vaardigde hierop een merkwaardige wet uit: de Guano islands act. Die wet gaf iedere Amerikaanse onderdaan het recht om overal ter wereld vogelpoepeilanden voor de US gvt te claimen.
Whenever any citizen of the United States discovers a deposit of guano on any island, rock, or key, not within the lawful jurisdiction of any other Government, and not occupied by the citizens of any other Government, and takes peaceable possession thereof, and occupies the same, such island, rock, or key may, at the discretion of the President, be considered as appertaining to the United States.
Bij de slag van Coronel versloeg de Duitse keizerlijke marine een squadron van de Britse marine. De Duitse schepen kwamen echter zonder brandstof te zitten, moesten stoppen bij de Falkland eilanden. Deze stop was voorzien door de Britten en de Duitse schepen werden tot zinken gebracht.
De Duitse jood Haber verzon een proces dat heel geavanceerd was voor die tijd (de top van de wetenschap zat destijds in Duitsland en bestond voor een groot gedeelte uit joden) om stikstof uit de lucht met waterstof en een katalysator onder hoge druk te binden en in amoniak te veranderen. Haber was Duitser dan Duits, trouw onderdaan van de kaiser, enorm patriottistisch en had zelfs gifgas gemaakt voor het Duitse leger in WWI, waarvoor hij in de internationale wetenschappelijke gemeenschap met scheve ogen werd aangekeken. Haber’s eerste vrouw had grote problemen met Haber’s inzet voor het maken van gifgas en pleegde zelfmoord, Het zogenaamde Haber-Bosch proces was zo efficiënt dat de nitraatmijnen in zuid amerika hier niet tegenop konden.
Nu begonnen donkere wolken zich samen te pakken. Hitler won aan invloed en joden moesten meer en meer ontslagen worden, wat de wetenschappelijke ontwikkeling verlamde. Nobelprijswinnaar Haber, die zo zijn best had gedaan voor zijn heersers en zijn natie, raakte gedesillusioneerd en vluchtte uiteindelijk naar Engeland met gedwongen achterlating van zijn bezittingen en stierf op weg naar Israël. De nazi’s ontwikkelden zijn gifgas technieken door om uiteindelijk Zyklon B mee te maken, waar de joden mee vergast werden.
Haber’s naaste familie wist te ontsnappen, maar andere familie stierf in de concentratiekampen. Haber’s zoon pleegde zelfmoord in 1946.
Hoewel de synthetische brandstof fabriek in Leuna zwaarder verdedigd werd dan Berlijn met enorme luchtafweer, velden met vliegtuigen en zelfs de eerste straaljagers en de geallieerde soldaten bombarderen van Leuna haatten, omdat ze zo zwaar beschoten werden, begonnen de bombardementen toch steeds meer hun tol te eisen. Albert Speer zei dan ook na de oorlog dat als de geallieerden Leuna 8 weken lang waren blijven bombarderen en hun aandacht niet naar de bevolkingscentra hadden verlegd, de oorlog over was geweest vanwege brandstofgebrek.
Er wordt geschat dat zonder het Haber-Bosch proces, op dit moment de halve wereldbevolking van de honger om zou komen. Het eerste van de Chinese heersers dan ook bestelden na de enorme hongersnood en het bezoek van Nixon waren een groot aantal Haber-Bosch fabrieken.
Vrijspreker: Een boeiende geschiedenis van iemand die zich met hard werken enorm in de voet schoot, ontzettend slim, maar gefopt door zijn heersers met patriottisme. Elke technologische vooruitgang wordt door heersers gebruikt om hun macht te vergroten.
Prima artikel!
Zitten veel leuke aspecten aan. Onder meer doemdenkers die eindigheid der grondstoffen prediken worden hier met de guano en daarop volgende chemische procesmethode netjes in hun hemd gezet.
Daarnaast natuurlijk zeer instructief hoe staten met onderdanen omgaan. De Engelsen hebben overigens de homofiele vader van de Enigma code brekers Alan Turing mogelijk de dood in gejaagd.
pcrs [2] reageerde op deze reactie.
@Ratio [1]: idd, Turing is idd een beetje hetzelfde idee. Hij werd uiteindelijk door de staat gedwongen een hormoonbehandeling te ondergaan vanwege zijn homofilie, ontwikkelde toen borsten en pleegde zelfmoord.
Comments are closed.